Droga do niskoemisyjnej gospodarki

Podczas posiedzenia 16 sierpnia br. roku Rada Ministrów przyjęła Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Teraz pozostały dwa lata na sporządzenie Programu.

Do końca lutego 2012 r. Ministerstwo Gospodarki (MG) przewiduje opracowanie diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej. Do końca kwietnia tegoż roku mają być zdefiniowane opisowo cele szczegółowe, a określenie wskaźników osiągania celów powinno nastąpić do 31 października 2012 r. Do końca kwietnia 2012 r. MG zamierza również przeprowadzić identyfikację wszystkich obszarów, w których może następować przestawianie gospodarki na niskoemisyjną, dzięki czemu zaistnieje możliwość uzyskania określonej redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Nowy potencjał redukcyjny

Ministerstwo Gospodarki chce, aby analiza potencjalnych obszarów została przeprowadzona niezwykle wnikliwie. Obok obszarów, które tradycyjnie traktuje się jako charakterystyczne dla rozwoju gospodarki niskoemisyjnej i wymienia w licznych opracowaniach dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, ministerstwo przewiduje wyodrębnienie wielu nowych, które dotychczas nie były identyfikowane jako potencjał redukcyjny. Chodzi tu na przykład o podejście do cyklu życia produktu. Generalnie istnieje powszechna tendencja do zastępowania danego produktu nowocześniejszym nawet wtedy, gdy ten starszy jest w pełni sprawny technicznie i z powodzeniem realizuje przypisane mu funkcje oraz zadania. Niejednokrotnie takie podejście jest argumentowane względami ochrony środowiska. Szczególnie mocno akcentuje się i promuje rozwój produktów charakteryzujących się wyższymi parametrami efektywności energetycznej. Oczywiście wytwarzanie coraz to lepszych z punktu widzenia efektywności energetycznej wyrobów jest jak najbardziej godne poparcia, jednakże ciągłe dokonywanie przez użytkownika danego produktu jego zamiany na nowocześniejszy nie zawsze będzie rozwiązaniem optymalnym z punktu widzenia środowiskowego. W wielu przypadkach korzyści z mniejszego zużycia energii przez nowocześniejszy wyrób są niewspółmiernie małe w stosunku do środowiskowych kosztów wytwarzania zamiast jednego kilku wyrobów. Ponadto pojawi się konieczność zagospodarowania większej ilości odpadów. Dlatego też zagadnienie to wymaga bardzo dogłębnego rozpoznania i zaproponowania określonych działań.

Innym obszarem może być sfera remontów i napraw. W wielu dziedzinach w ogóle nie dokonuje się już napraw produktów. Nie oznacza to, że określone wyroby nie psują się – wręcz przeciwnie. Jednak zamiast naprawiać, kupuje się nowe urządzenie. Powszechną praktyką jest także dokonywanie wymiany całych tzw. paneli urządzeń w sytuacji, gdy możliwa byłaby naprawa poprzez wymianę drobnego elementu takiego panelu. Sprawa jest bardzo złożona i trudna, szczególnie z uwagi na ukształtowany system kosztów, preferujący wymianę zamiast naprawy. Zagadnienie to wymaga poważnych analiz, które powinny dowieść, że tego typu zmiana podejścia to istotny potencjalny obszar redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Również w naszych przyzwyczajeniach i preferencjach tkwią duże możliwości w zakresie przestawiania gospodarki na niskoemisyjną. Już sama sfera transportu to olbrzymie wyzwanie dla większości z nas. Możemy znacznie ograniczyć emisję, w większym stopniu przestawiając się na transport publiczny lub wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, korzystać z rowerów bądź dojść do celu pieszo zamiast używać samochodu. Jesteśmy w stanie obniżyć emisję gazów cieplarnianych, wydłużając cykl życia wykorzystywanych w gospodarstwach domowych wyrobów oraz stosując zasady właściwego postępowania z wytwarzanymi przez gospodarstwa odpadami.

Harmonogram działań

Po wyznaczeniu obszarów zostaną określone priorytety. Powinno nastąpić to do końca lipca 2012 r. Potem dla każdego priorytetu ustalane będą kierunki interwencji i działania, co zakończy się 30 listopada 2012, a do końca tego roku opracowany zostanie sposób monitorowania i oceniania stopnia osiągnięcia celów Programu, a także jego plan finansowy.

Bardzo ważnym elementem procesu przygotowania Programu będzie ustalenie optymalnego dla Polski energy mix w zakresie energii ogółem i energii elektrycznej w perspektywie do 2050 r. Zakłada się przeprowadzenie w tym celu dwóch debat publicznych – jednej w listopadzie br., a drugiej w czerwcu lub wrześniu 2012 r. Ostatnim etapem pracy nad Narodowym Programem Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej będzie sporządzenie raportu ewaluacyjnego oraz przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zakończenie prac nad Programem, a także przyjęcie go przez Radę Ministrów zaplanowano na połowę 2013 r.

Zbigniew Kamieński, zastępca dyrektora, Departament Rozwoju Gospodarki, Ministerstwo Gospodarki