Niezbędne określenie kierunków interwencji

Prace nad sporządzeniem Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN) nabrały tempa. Rozdział „Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej i prawnej” jest w dużej mierze ukończony.

Trwają prace nad opisem celów szczegółowych. Równolegle prowadzone są działania dotyczące identyfikacji obszarów. Dla potrzeb przygotowania Narodowego Programu zdefiniowano pojęcie obszaru jako najmniejszego możliwego do wyznaczenia zakresu działalności człowieka, który wyodrębniono ze względu na potencjał w zakresie realizacji celów szczegółowych. Obszary te są wyznaczane w 11 sekcjach i działach gospodarki.

 
Istotą tego typowego podejścia „bottom-up” jest wyodrębnienie wszystkich możliwych obszarów, które mogą stanowić element działań w zakresie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną, i to w całej szeroko rozumianej sferze społeczno-gospodarczej. Zespoły ekspertów, składające się z przedstawicieli biznesu, nauki, administracji publicznej oraz innych instytucji i organizacji, mają za zadanie określenie kilkudziesięciu takich obszarów w każdej z 11 sekcji i działów gospodarki. Tak szczegółowe i systemowe podejście powinno zapewnić zidentyfikowanie wszystkich, często dotychczas niedostrzeganych, a niejednokrotnie ważnych i koniecznych działań warunkujących przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną, w tym redukcję emisji gazów cieplarnianych.

Dyskusja dotycząca budownictwa pokazała, jak wieloaspektowe jest zagadnienie termomodernizacji budynków czy budownictwa energooszczędnego, pasywnego oraz wręcz zeroenergetycznego. Przykładowo zwrócono uwagę
na jakość wykonywanych prac termomodernizacyjnych. Generalnie jest ona zła, gdyż brakuje właściwego nadzoru w tym zakresie.

W efekcie, mimo znacznego zakresu realizowanych prac oraz wydatkowania dużych pieniędzy na ten cel, efekt poprawy efektywności energetycznej ocieplanych budynków jest stosunkowo niewielki i niewspółmierny do ponoszonych nakładów. Dlatego jednym z wyznaczanych obszarów będą właśnie systemowe rozwiązania, mające na celu zapewnienie odpowiedniej jakości prowadzonych prac termomodernizacyjnych. W odniesieniu do nowych budynków sprawą podstawową jest określenie bardziej ambitnych standardów przenikalności cieplnej, a także promowanie budowy obiektów pasywnych i zeroemisyjnych. Kwestią niesłychanie ważną będą także terminy wprowadzania nowych wymagań. Ponadto trzeba mieć na uwadze również to, że przy jednym podejściu należy osiągnąć maksymalny stopień poprawy efektywności energetycznej.

Działaniem nieoptymalnym, a wręcz marnotrawstwem sił i środków, jest prowadzenie prac modernizacyjnych w tym samym budynku dwu lub kilkukrotnie. Niestety, dzisiejsza praktyka dowodzi, że takie niekorzystne podejście to zjawisko powszechne. Dopiero szczegółowe rozpisanie działań może być wskazówką, praktyczną mapą drogową, sugerującą, jak postępować, aby wykorzystać olbrzymi potencjał w zakresie poprawy efektywności energetycznej w budownictwie. Podobna sytuacja, wskazująca na olbrzymie możliwości związane z przechodzeniem na gospodarkę niskoemisyjną, występuje w pozostałych sekcjach i działach gospodarki. Najlepszym przykładem takich możliwości są transport i gospodarka odpadami – w tym ostatnim przypadku także z uwzględnieniem zapobiegania powstawaniu odpadów. Szacuje się, że ogółem wyznaczonych zostania kilkaset obszarów. Są one opisywane syntetycznie, wg ściśle określonego wzoru.

Kolejny etap prac nad Narodowym Programem Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej to poddanie zidentyfikowanych obszarów priorytetyzacji. Kryteria zastosowane przy wyborze priorytetów obejmować będą w szczególności stopień realizacji celu głównego i celów szczegółowych Programu oraz efekty redukcyjne w konkretnych obszarach. Niezwykle istotna będzie analiza kosztów i korzyści, uwzględniająca kwestie ekonomiczne i społeczne. Przy analizie korzyści pod uwagę zostaną wzięte zarówno bezpośrednie zyski, np. poprzez powstałe oszczędności lub zmniejszenie kosztów, jak i pośrednie, np. tworzenie nowych rynków dla potencjalnych producentów czy popytu na nieistniejące obecnie produkty. 

W celu usprawnienia wyboru priorytetów przygotowane zostanie stosowne narzędzie informatyczne. W dalszej fazie nastąpi weryfikacja tego, czy realizacja wyłonionych priorytetów wymaga jakiejś interwencji ze strony państwa. Przewiduje się, że w ramach realizacji części priorytetów nie będzie potrzeby tworzenia dodatkowych, specjalnie adresowanych instrumentów wsparcia. Jednak dla innych konieczne stanie się stworzenie odpowiednich warunków, zachęcających inwestorów i przedsiębiorców do podejmowania działań w tym zakresie. Dlatego bardzo ważnym elementem Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej NPRGN będą precyzyjnie określone kierunki interwencji.

Pragnę podkreślić, że w celu wsparcia procesu przygotowania Narodowego Programu dotychczasowa Społeczna Rada do spraw Redukcji Emisji, zarządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 18 maja br., została przekształcona w Społeczną Radę do spraw Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. W jej skład wchodzi 45 wybitnych przedstawicieli nauki i biznesu. Przewodniczącym Rady jest prof. Jerzy Buzek.

Zainteresowanie polskimi działaniami na rzecz przestawienia gospodarki na tory niskoemisyjne wyraził także Bank Światowy, przeznaczając na ten cel specjalny grant w wysokości 434 tys. dol.

Tytuł i śródtytuły od redakcji