Bliżej środowiska: od 15 lat!

Idea programu zapoczątkowana została przez prof. Macieja Nowickiego, który po otrzymaniu prestiżowej nagrody za badania w dziedzinie ochrony atmosfery od Niemieckiej Fundacji Federalnej „Środowisko” w 1991 r. postanowił przeznaczyć ją na założenie Fundacji, kierującej najzdolniejszych absolwentów uczelni wyższych na staże zawodowe w Niemczech. Obecnie program prowadzony jest również w innych państwach pod wspólną nazwą Program Stypendialny dla Krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Tegoroczne wręczenie stypendiów zostało uświetnione galą w Teatrze Polskim w Warszawie, wystawą prezentującą dokonania byłych stypendystów Programu oraz konferencją, podczas której 18 wybranych laureatów starszych roczników konkursu zaprezentowało szeroki przekrój tematyczny dotyczący aktualnych trendów, zmian i wyzwań w dziedzinie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.

 

Podstawową kwestią poruszaną podczas wystąpień były zmiany klimatu i ich następstwa. Konferencję rozpoczęła dr Joanna Maćkowiak-Pandera, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska referatem na temat polityki klimatycznej w czasach kryzysu.Podkreślała ona przede wszystkim aktywny udział Polski jako członka UE w formułowaniu pakietu klimatyczno-energetycznego oraz kwestie środowiskowe związane z Prezydencją Polski w Radzie UE.

Z kolei podsumowania różnych scenariuszy w zakresie rozwoju gospodarki niskoemisyjnej dokonała Aleksandra Arcipowska (Politechnika Warszawska), porównując scenariusz rządowy z innymi wariantami opracowywanymi m.in. przez EC Brec IEO czy Główny Instytut Górnictwa. Dzięki analizie wielokryterialnej, obejmującej np. kwestie gospodarcze, społeczne, środowiskowe i technologiczne, możliwe jest bardziej rzetelne określenie oddziaływań, jakie niosą za sobą poszczególne scenariusze.

 

Kwestię globalnych zmian wynikających z ocieplenia klimatu omawiała dr Aleksandra Lewandowska (Leibniz Institut für Meereswissenschaften IFM-GEOMAR) w prelekcji poświęconej zaburzeniom w funkcjonowaniu morskich ekosystemów.

O roli zintegrowanego modelowania możliwych procesów w ramach wdrażania celów wyznaczonych przez unijną „Strategię tematyczną dotyczącą zanieczyszczenia powietrza” opowiadał dr inż. Artur Gzella (Les White Associates, Wielka Brytania). Wystąpienie poruszało kwestię niebezpieczeństwa, jakie niesie za sobą bardzo złożone modelowanie. Wszystkie uwzględnione zmienne tworzą potężny system, którego podstawową wadą jest to, że staje się on nieprzejrzysty i coraz mniej zrozumiały. Tymczasem pozornie mało istotne nieścisłości w ustalaniu warunków początkowych tego systemu mogą oznaczać nie tylko spory błąd wyniku modelowania, ale przede wszystkim kolosalną pomyłkę w ocenie sytuacji, skutkującą nieefektywnym wydatkowaniem wielomilionowych funduszy i dezinformacją społeczeństwa.

 

O czekającej nas rewolucji w budownictwie energooszczędnym opowiedział dr inż. Szymon Firląg (Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej). Budynki mieszkalne mają znaczący udział w bilansie energetycznym Polski. Duża energochłonność budownictwa wynika z faktu nieprzywiązywania w przeszłości i obecnie specjalnej wagi do ilości zużywanej energii. W Polsce obserwowany jest wzrost zainteresowania szeroko rozumianym budownictwem energooszczędnym. Trudno ocenić, czy przerodzi się to w trwały rozwój i przyczyni do powstania nowych standardów w budownictwie. Szansę na rozwój dają przede wszystkim międzynarodowe uwarunkowania prawne i zobowiązania Polski jako członka UE. Głównym zagrożeniem jest jednak całkowity brak spójnej polityki państwa, która sprzyjałaby rozwojowi budownictwa energooszczędnego. Jedną z regulacji mających na celu doprowadzenie do znaczącego ograniczenia zużycia energii oraz emisji związanej ze wznoszeniem oraz użytkowaniem budynków jest zmiana dyrektywy EPBD 2010/31/UE. Na mocy nowej dyrektywy państwa członkowskie zapewniają, aby do 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki były obiektami o niemal zerowym zużyciu energii, a już od 2019 r. nowe budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością powinny być obiektami o niemal zerowym zużyciu energii.

 

Wprowadzenie tych wymogów w Polsce w planowanym terminie oznacza, że czeka nas prawdziwa rewolucja technologiczna w budownictwie. Obejmie ona swoim zasięgiem praktycznie wszystkie etapy procesu budowlanego: od projektowania po uzyskiwanie pozwolenia na użytkowanie. Może być również impulsem dla dynamicznego rozwoju tego sektora. Można mieć jednak obawy, czy uda się to zrealizować.

Podczas konferencji nie zabrakło także omówienia aktualnych trendów w rozwoju biogazowni rolniczych, problemów w zarządzaniu zasobami wodnymi i związanych z zachowaniem różnorodności biologicznej, komputerowego modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń wód z sektora rolniczego oraz kwestii dotyczących cyklu życia w gospodarce odpadami i rekultywacji zwałowisk pogórniczych. Konferencję zamykało wystąpienie dr. Piotra Otawskiego (zastępcy Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska), przedstawiające efekty działań regionalnych dyrekcji ochrony środowiska na polu zażegnania konfliktów z UE w związku z niewywiązaniem się kraju m.in. z transpozycji i implementacji dyrektyw ptasiej i siedliskowej oraz regulacji dotyczących ocen oddziaływania na środowisko.

 

Dzień spędzony pod hasłem „Razem bliżej środowiska… od 15 lat!” okazał się więc niezwykle interesujący nie tylko dla stypendystów ubiegłych edycji, ale przede wszystkim dla licznie przybyłych gości z kraju i zza granicy. W obchodach Jubileuszu wzięli bowiem udział dr Fritz Brickwedde, sekretarz generalny Deutsche Bundesstiftung Umwelt, prof. Maciej Nowicki, założyciel Fundacji im. Nowickiego i były minister środowiska, a także przedstawiciele uczelni oraz najważniejszych urzędów, instytucji i mediów związanych z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem (m.in. dr Jan Rączka, prezes NFOŚiGW; prof. dr hab. Andrzej Kraszewski, były minister środowiska i Henryk Pyrka, sekretarz Polskiej Izby Biomasy). Mamy nadzieję, że kolejne konferencje prezentujące dokonania stypendystów okażą się równie dużym sukcesem oraz zachęcą kolejnych młodych absolwentów polskich uczelni do ubiegania się o stypendia.

 

manager ds. Programu Stypendialnego DBU z ramienia Stowarzyszenia Środowisko dla Środowiska

 

Śródtytuły od redakcji