O potrzebie edukacji ekologicznej
– sposoby i zakres tematyczny
cz. I
Opracowywane przez samorządy programy ochrony środowiska, aby mogły zostać wdrożone, potrzebują wielu sprzymierzeńców. Zyskanie ich jest możliwe poprzez nieustanną edukację, która w tych dokumentach jest z natury rzeczy traktowana marginalnie. W związku z tym, jako uzupełnienie do tych programów, poniżej przedstawiono propozycję zawierającą ramy działań edukacyjnych.
Potencjalnymi adresatami tych działań są wszyscy obywatele, tzn. zarówno organy samorządu, administracja samorządowa, pracownicy oświaty i organizacje pozarządowe, jak i przedsiębiorcy, rolnicy, uczniowie i przedszkolacy.
Formy, częstotliwość i czas trwania działań edukacyjnych powinny być zróżnicowane i atrakcyjne, zmieniać się w czasie oraz zostać dostosowane do potrzeb i możliwości adresatów i docierać do nich różnymi drogami w regularnych odstępach czasowych w trakcie kilkuletniego okresu. Edukację można prowadzić na różne sposoby. Mogą to być pogadanki prowadzone przy okazji odbywających się co najmniej raz do roku zebrań mieszkańców, pisane systematycznie, trzy lub cztery razy do roku, materiały docierające do mieszkańców drogą pocztową np. jako druki bezadresowe, a także cykliczne, prowadzone dwa czy trzy razy do roku jednodniowe szkolenia tematyczne niektórych grup adresatów: nauczycieli, przedsiębiorców, rolników, pracowników administracji, organów samorządu, przedstawicieli organizacji pozarządowych itp. wzbudzającym zainteresowanie sposobem edukacji mogą być artykuły, wywiady, dyskusje i filmy dostępne w TVP, ukazujące się systematycznie pod własnym logo w lokalnych mediach i realizowane we współpracy z nimi. Podczas wakacji można prowadzić warsztaty teatralne dla dzieci i młodzieży poświęcone tematyce ekologicznej, efektem których będą spektakle pokazywane później w szkołach, przedszkolach, świetlicach wiejskich czy domach kultury. Można też organizować doroczne konkursy z nagrodami adresowane do ogółu mieszkańców bądź poszczególnych grup obywateli. Także na zajęciach lekcyjnych prowadzonych cyklicznie dla uczniów starszych klas szkół podstawowych, gimnazjów, liceów itp. można poruszać tę tematykę, tak samo jak na plakatach umieszczanych w szkołach, urzędach, środkach komunikacji i prasie. Z kolei we współpracy z Kościołem można podejmować moralne aspekty związane z ochroną środowiska, przekazywane później w homiliach, na lekcjach religii itp. Działania edukacyjne mogą być stymulowane mechanizmami ekonomicznymi wprowadzanymi do cen usług komunalnych (np. system zindywidualizowanych zniżek za selekcję „u źródła”). Innym sposobem edukacji ekologicznej mogą być wycieczki przedstawicieli samorządu, dzieci i młodzieży oraz dorosłych mieszkańców w celu zapoznania ich z funkcjonowaniem obiektów chroniących środowisko, a także do firm zajmujących się recyklingiem czy instytucji ochrony środowiska. Sposobem edukacji mogą też być połączone z festynem doroczne imprezy, np. z okazji Dnia Ziemi, oraz inne formy, których przydatność wyniknie z sugestii gminy, innych instytucji i osób lub z konkretnej sytuacji.
Zakres tematyczny działań edukacyjnych, podobnie jak w przypadku ich form, powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości adresatów. Dobrze by było, gdyby obejmował on gospodarkę przestrzenną i jej relacje z problematyką ochrony środowiska (w szczególności integrującą, w stosunku do innych opracowań planistycznych i programowych, rolę programów ochrony środowiska), gospodarkę odpadami (komunalnymi z domostw, małych i średnich przedsiębiorstw, komunalnymi niebezpiecznymi, np. powstającymi w gospodarstwach rolnych, problematykę opakowań i obowiązków przedsiębiorców w tym zakresie itp.) oraz gospodarkę wodno-ściekową i ochronę wód zarówno podziemnych, jak i powierzchniowych (w kontekście gospodarki odpadami szczególnie ważna jest ochrona wód podziemnych, problematyka tzw. oczyszczalni przydomowych itp.). Tematyka działań edukacyjnych powinna też obejmować ochronę przyrody, w tym lasów, gleb i kopalin (np. gospodarowanie w lasach prywatnych czy wypalanie traw), ochronę powietrza (szczególnie problem spalania wszelkich odpadów) oraz ochronę przed hałasem i falami elektromagnetycznymi. Warto też poruszyć problematykę klęsk żywiołowych, chemii w środowisku i oszczędności energii (w tym możliwość korzystania z energii odnawialnej).
Marian Walny
niezależny ekspert ds. ochrony środowiska
cz. I
Opracowywane przez samorządy programy ochrony środowiska, aby mogły zostać wdrożone, potrzebują wielu sprzymierzeńców. Zyskanie ich jest możliwe poprzez nieustanną edukację, która w tych dokumentach jest z natury rzeczy traktowana marginalnie. W związku z tym, jako uzupełnienie do tych programów, poniżej przedstawiono propozycję zawierającą ramy działań edukacyjnych.
Potencjalnymi adresatami tych działań są wszyscy obywatele, tzn. zarówno organy samorządu, administracja samorządowa, pracownicy oświaty i organizacje pozarządowe, jak i przedsiębiorcy, rolnicy, uczniowie i przedszkolacy.
Formy, częstotliwość i czas trwania działań edukacyjnych powinny być zróżnicowane i atrakcyjne, zmieniać się w czasie oraz zostać dostosowane do potrzeb i możliwości adresatów i docierać do nich różnymi drogami w regularnych odstępach czasowych w trakcie kilkuletniego okresu. Edukację można prowadzić na różne sposoby. Mogą to być pogadanki prowadzone przy okazji odbywających się co najmniej raz do roku zebrań mieszkańców, pisane systematycznie, trzy lub cztery razy do roku, materiały docierające do mieszkańców drogą pocztową np. jako druki bezadresowe, a także cykliczne, prowadzone dwa czy trzy razy do roku jednodniowe szkolenia tematyczne niektórych grup adresatów: nauczycieli, przedsiębiorców, rolników, pracowników administracji, organów samorządu, przedstawicieli organizacji pozarządowych itp. wzbudzającym zainteresowanie sposobem edukacji mogą być artykuły, wywiady, dyskusje i filmy dostępne w TVP, ukazujące się systematycznie pod własnym logo w lokalnych mediach i realizowane we współpracy z nimi. Podczas wakacji można prowadzić warsztaty teatralne dla dzieci i młodzieży poświęcone tematyce ekologicznej, efektem których będą spektakle pokazywane później w szkołach, przedszkolach, świetlicach wiejskich czy domach kultury. Można też organizować doroczne konkursy z nagrodami adresowane do ogółu mieszkańców bądź poszczególnych grup obywateli. Także na zajęciach lekcyjnych prowadzonych cyklicznie dla uczniów starszych klas szkół podstawowych, gimnazjów, liceów itp. można poruszać tę tematykę, tak samo jak na plakatach umieszczanych w szkołach, urzędach, środkach komunikacji i prasie. Z kolei we współpracy z Kościołem można podejmować moralne aspekty związane z ochroną środowiska, przekazywane później w homiliach, na lekcjach religii itp. Działania edukacyjne mogą być stymulowane mechanizmami ekonomicznymi wprowadzanymi do cen usług komunalnych (np. system zindywidualizowanych zniżek za selekcję „u źródła”). Innym sposobem edukacji ekologicznej mogą być wycieczki przedstawicieli samorządu, dzieci i młodzieży oraz dorosłych mieszkańców w celu zapoznania ich z funkcjonowaniem obiektów chroniących środowisko, a także do firm zajmujących się recyklingiem czy instytucji ochrony środowiska. Sposobem edukacji mogą też być połączone z festynem doroczne imprezy, np. z okazji Dnia Ziemi, oraz inne formy, których przydatność wyniknie z sugestii gminy, innych instytucji i osób lub z konkretnej sytuacji.
Zakres tematyczny działań edukacyjnych, podobnie jak w przypadku ich form, powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości adresatów. Dobrze by było, gdyby obejmował on gospodarkę przestrzenną i jej relacje z problematyką ochrony środowiska (w szczególności integrującą, w stosunku do innych opracowań planistycznych i programowych, rolę programów ochrony środowiska), gospodarkę odpadami (komunalnymi z domostw, małych i średnich przedsiębiorstw, komunalnymi niebezpiecznymi, np. powstającymi w gospodarstwach rolnych, problematykę opakowań i obowiązków przedsiębiorców w tym zakresie itp.) oraz gospodarkę wodno-ściekową i ochronę wód zarówno podziemnych, jak i powierzchniowych (w kontekście gospodarki odpadami szczególnie ważna jest ochrona wód podziemnych, problematyka tzw. oczyszczalni przydomowych itp.). Tematyka działań edukacyjnych powinna też obejmować ochronę przyrody, w tym lasów, gleb i kopalin (np. gospodarowanie w lasach prywatnych czy wypalanie traw), ochronę powietrza (szczególnie problem spalania wszelkich odpadów) oraz ochronę przed hałasem i falami elektromagnetycznymi. Warto też poruszyć problematykę klęsk żywiołowych, chemii w środowisku i oszczędności energii (w tym możliwość korzystania z energii odnawialnej).
Marian Walny
niezależny ekspert ds. ochrony środowiska
