O potrzebie edukacji ekologicznej
– założenia metodyczne i rezultaty
Cz. II
W ramach poszczególnych obszarów tematycznych (czytaj PK 11/2004) w oparciu o szczegółowe informacje uzyskane z dokumentów dostępnych w gminie zaproponować należy podjęcie konkretnych problemów dotykających lokalną społeczność w ujęciu wymagań stawianych przez przepisy zestawionych z oceną stanu istniejącego i propozycją działań, których podjęcie jest realne w konkretnej sytuacji. Podejście takie powinno dotyczyć zarówno skali gminy i przedsiębiorstwa, jak i gospodarstwa domowego. Na przykład osiągnięcie wymaganych przepisami wskaźników ograniczających ilość odpadów komunalnych, które unieszkodliwiane są poprzez składowanie, będzie wymagało zastosowania specjalnych rozwiązań organizacyjnych, które mogą być przez prowadzących szkolenie zaproponowane. Drogą do ich wdrożenia może, choć nie musi, okazać się przeprowadzenie referendum w sprawie przejęcia przez gminy/związek gmin niektórych obowiązków mieszkańców w zakresie utrzymania czystości i porządku. Bardzo ważnym elementem edukacji powinno być przekazanie mieszkańcom informacji nie tylko o ich obowiązkach, lecz także o prawach w zakresie dostępu do informacji, udziału w postępowaniach administracyjnych oraz możliwości reprezentacji mieszkańców przed sądami przez organizacje pozarządowe. Z drugiej strony istotne, zwłaszcza dla władz gmin, będzie przekonanie mieszkańców, że niektóre instalacje, bardzo często wywołujące obawy i protesty, tak naprawdę mają minimalny, poniżej progu szkodliwości, wpływ na ich zdrowie.
Instytucje i osoby, których współpraca może okazać się niezbędna, to pracownicy administracji gmin/związku gmin, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, lokalne i regionalne media (prasa, radio, TV), sołectwa, szkoły, parafie i ośrodki kultury.
Wyróżnić można kilka istotnych założeń metodycznych działań edukacyjnych. Po pierwsze, informacja o programie i propozycjach skierowanych w jego ramach do mieszkańców powinna do nich docierać nieustannie, różnymi drogami, muszą oni codziennie trafiać na nią, idąc do pracy, szkoły, jadąc autobusem, słuchając radia, przechodząc obok tablicy ogłoszeń itp. Po drugie, edukacja mieszkańców w znacznej części powinna być prowadzona niejako „przy okazji” innych działań, np. teatralnych, dyskusji o problemach do rozwiązania, zabawy, festynu, konkursu, wycieczki, analizowania rachunków za usługi, homilii, lekcji z rozmaitych przedmiotów. Prowadzący powinni przywiązywać ogromną wagę do edukowania poprzez wymianę poglądów i dyskusję z mieszkańcami, np. podczas zebrań. Jak najwięcej wiadomości powinno docierać do adresatów podczas spotkań w niewielkich grupach. Bardzo ważnym elementem wszelkich działań winno być także zwracanie uwagi na fakt, że mieszkańcy stanowią jeden z komponentów, z pewnością najistotniejszy, środowiska będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz że poprzez swoje postępowanie w znaczący sposób wpływają na jego kondycję. Ponadto wszelkie przewidywane do realizacji działania winny zostać rozpisane w konspektach z podziałem na dni oraz z terminarzem i kosztami.
Materiałami niezbędnymi do przygotowania programu edukacyjnego są studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, strategie rozwoju gospodarczego gmin oraz programy ochrony środowiska i plany gospodarki odpadami gmin. Trzeba także wziąć pod uwagę oczekiwania gminy.
Kilkuletnie, permanentne szkolenie powinno przynieść konkretne rezultaty. Należą do nich uświadomienie mieszkańcom współzależności pomiędzy ich codziennymi zachowaniami a stanem otaczającego środowiska oraz stopniowa zmiana zachowań i nawyków, a także uświadomienie poziomu kosztów, które trzeba ponieść, by likwidować skutki niewiedzy i bezmyślności w zakresie korzystania z ograniczonych zasobów środowiska. Takie szkolenie powinno też przekonać mieszkańców o wartości dobrego stanu środowiska jako czynnika umożliwiającego rozwój gospodarczy i wdrożyć mechanizmy ekonomiczne stymulujące proekologiczne zachowania mieszkańców. Po kilku latach intensywnej edukacji mieszkańcy powinni być przekonani o tym, że niszczenie lub nieograniczone korzystanie z zasobów środowiska jest naganne z moralnego punktu widzenia oraz być przygotowani do ewentualnego przeprowadzenia referendum.
Marian Walny
niezależny ekspert ds. ochrony środowiska
Cz. II
W ramach poszczególnych obszarów tematycznych (czytaj PK 11/2004) w oparciu o szczegółowe informacje uzyskane z dokumentów dostępnych w gminie zaproponować należy podjęcie konkretnych problemów dotykających lokalną społeczność w ujęciu wymagań stawianych przez przepisy zestawionych z oceną stanu istniejącego i propozycją działań, których podjęcie jest realne w konkretnej sytuacji. Podejście takie powinno dotyczyć zarówno skali gminy i przedsiębiorstwa, jak i gospodarstwa domowego. Na przykład osiągnięcie wymaganych przepisami wskaźników ograniczających ilość odpadów komunalnych, które unieszkodliwiane są poprzez składowanie, będzie wymagało zastosowania specjalnych rozwiązań organizacyjnych, które mogą być przez prowadzących szkolenie zaproponowane. Drogą do ich wdrożenia może, choć nie musi, okazać się przeprowadzenie referendum w sprawie przejęcia przez gminy/związek gmin niektórych obowiązków mieszkańców w zakresie utrzymania czystości i porządku. Bardzo ważnym elementem edukacji powinno być przekazanie mieszkańcom informacji nie tylko o ich obowiązkach, lecz także o prawach w zakresie dostępu do informacji, udziału w postępowaniach administracyjnych oraz możliwości reprezentacji mieszkańców przed sądami przez organizacje pozarządowe. Z drugiej strony istotne, zwłaszcza dla władz gmin, będzie przekonanie mieszkańców, że niektóre instalacje, bardzo często wywołujące obawy i protesty, tak naprawdę mają minimalny, poniżej progu szkodliwości, wpływ na ich zdrowie.
Instytucje i osoby, których współpraca może okazać się niezbędna, to pracownicy administracji gmin/związku gmin, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, lokalne i regionalne media (prasa, radio, TV), sołectwa, szkoły, parafie i ośrodki kultury.
Wyróżnić można kilka istotnych założeń metodycznych działań edukacyjnych. Po pierwsze, informacja o programie i propozycjach skierowanych w jego ramach do mieszkańców powinna do nich docierać nieustannie, różnymi drogami, muszą oni codziennie trafiać na nią, idąc do pracy, szkoły, jadąc autobusem, słuchając radia, przechodząc obok tablicy ogłoszeń itp. Po drugie, edukacja mieszkańców w znacznej części powinna być prowadzona niejako „przy okazji” innych działań, np. teatralnych, dyskusji o problemach do rozwiązania, zabawy, festynu, konkursu, wycieczki, analizowania rachunków za usługi, homilii, lekcji z rozmaitych przedmiotów. Prowadzący powinni przywiązywać ogromną wagę do edukowania poprzez wymianę poglądów i dyskusję z mieszkańcami, np. podczas zebrań. Jak najwięcej wiadomości powinno docierać do adresatów podczas spotkań w niewielkich grupach. Bardzo ważnym elementem wszelkich działań winno być także zwracanie uwagi na fakt, że mieszkańcy stanowią jeden z komponentów, z pewnością najistotniejszy, środowiska będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz że poprzez swoje postępowanie w znaczący sposób wpływają na jego kondycję. Ponadto wszelkie przewidywane do realizacji działania winny zostać rozpisane w konspektach z podziałem na dni oraz z terminarzem i kosztami.
Materiałami niezbędnymi do przygotowania programu edukacyjnego są studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, strategie rozwoju gospodarczego gmin oraz programy ochrony środowiska i plany gospodarki odpadami gmin. Trzeba także wziąć pod uwagę oczekiwania gminy.
Kilkuletnie, permanentne szkolenie powinno przynieść konkretne rezultaty. Należą do nich uświadomienie mieszkańcom współzależności pomiędzy ich codziennymi zachowaniami a stanem otaczającego środowiska oraz stopniowa zmiana zachowań i nawyków, a także uświadomienie poziomu kosztów, które trzeba ponieść, by likwidować skutki niewiedzy i bezmyślności w zakresie korzystania z ograniczonych zasobów środowiska. Takie szkolenie powinno też przekonać mieszkańców o wartości dobrego stanu środowiska jako czynnika umożliwiającego rozwój gospodarczy i wdrożyć mechanizmy ekonomiczne stymulujące proekologiczne zachowania mieszkańców. Po kilku latach intensywnej edukacji mieszkańcy powinni być przekonani o tym, że niszczenie lub nieograniczone korzystanie z zasobów środowiska jest naganne z moralnego punktu widzenia oraz być przygotowani do ewentualnego przeprowadzenia referendum.
Marian Walny
niezależny ekspert ds. ochrony środowiska
