Sejm uchwalił nową ustawę o ZSEE

Nowela implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (Dz. Urz. UE L 197 z 24.07. 2012, str. 38, z późn. zm.). Teraz ustawa zostanie skierowana do dalszych prac w Senacie.

Ustawa nie wniesie rewolucyjnych zmian, choćby jak proponowane wcześniej przez grupę przedsiębiorców wprowadzenie mechanizmu depozytu zwrotnego. Ponadto, z powodu ich niekonstytucyjności, nie przyjęto poprawek dotyczących statusu not for profit organizacji odzysku oraz ograniczenia tworzenia tzw. konglomeratów. Nowela wprowadzi natomiast nową klasyfikację sprzętu ZSEE, bezpłatny odbiór ZSEE w miejscu dostaw sprzętu oraz coroczne audyty zakładów przetwarzania i organizacji odzysku.

Kto będzie mógł odbierać zużyty sprzęt?

Wyłączne prawo zbierania niekompletnego zużytego sprzętu EiE (elektrycznego i elektronicznego) oraz ich części wg ustawy, mają tylko trzy podmioty – zakłady przetwarzania, punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w gminie oraz odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Ma to ukrócić dotychczasowy proceder sprzedawania zdemontowanych elementów z elektroodpadów punktom skupu złomu.

Sprzedawcy detaliczni, których sklepy mają powierzchnię sprzedaży co najmniej 400 m², są zobowiązani do nieodpłatnego przyjęcia zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych o rozmiarach nieprzekraczających 25 cm.

Prowadzący punkt serwisowy będzie z kolei zobowiązany do nieodpłatnego przyjęcia elektroodpadów w przypadku gdy jego naprawa jest niemożliwa ze względów technicznych.

Sprzedawcy detaliczni i hurtowi, którzy dostarczą klientowi nowy sprzęt, np. lodówkę, będą musieli od niego nieodpłatnie odebrać stary sprzęt.

Regularne kontrole

Przepisy przewidują, że od początku 2016 r., czyli od momentu powstania bazy dany o produktach i opakowaniach oraz gospodarce odpadami, krajowy rejestr przedsiębiorców działających w branży sprzętu elektrycznego i elektronicznego będzie prowadzony przez marszałka województwa w systemie teleinformatycznym.

Organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego jest obowiązana posiadać wdrożony system zarządzania środowiskowego zgodny z wymaganiami systemu ekozarządzania i audytu (EMAS) lub z normą ISO 14001.

Co najmniej raz w roku będą przeprowadzane audyty zewnętrzne zakładów przetwarzania i organizacji odzysku. Audyt zewnętrzny ma wykazać zgodność z prawem gospodarowania zużytym sprzętem, w szczególności stosowanych procesów przetwarzania.

Ocenie będzie m.in. podlegać spełnianie wymagań wynikających z ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, w szczególności zgodności posiadanych decyzji w zakresie gospodarki oraz spełnianie minimalnych wymagań dla zakładu przetwarzania. Ponadto skontrolowane zostaną możliwości techniczne, w tym moce przerobowe instalacji znajdujących się w zakładzie przetwarzania umożliwiających demontaż oraz przygotowanie do ponownego użycia zebranego zużytego sprzętu. Ocenione będą zgodności masy zebranego oraz przetworzonego zużytego sprzętu z dokumentacją wynikającą z ewidencji oraz zaświadczeń.

Nowe grupy sprzętu

Zmieni się także klasyfikacja grup sprzętu. Zrezygnowano z dotychczasowych 10 grup sprzętu, zastępując je sześcioma i tym samym dostosowując je do procesów, jakimi muszą zostać poddane.

Numery i nazwy grup sprzętu, dla których przepisy ustawy stosuje się o do 31 grudnia 2017 r.:

1. Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego
2. Małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego
3. Sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny
4. Sprzęt konsumencki i panele fotowoltaiczne
5. Sprzęt oświetleniowy
6. Narzędzia elektryczne i elektroniczne, z wyjątkiem wielkogabarytowych stacjonarnych narzędzi przemysłowych
7. Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy
8. Wyroby medyczne, z wyjątkiem wszelkich wyrobów wszczepionych i zainfekowanych
9. Przyrządy do monitorowania i kontroli
10. Automaty wydające

Numery i nazwy grup sprzętu oraz jego przykłady po wejściu w życie nowelizacji:

1. Sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury (chłodziarki, zamrażarki, sprzęt automatycznie wydający produkty chłodzone, sprzęt klimatyzacyjny, sprzęt do osuszania, pompy ciepła, grzejniki zawierające olej i inny sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury stosujący do celów wymiany temperatury płyny inne niż woda).
2. Ekrany, monitory i sprzęt zawierający ekrany o powierzchni większej niż 100 cm² (ekrany, odbiorniki telewizyjne, cyfrowe ramki LCD do zdjęć, monitory, laptopy, notebooki).
3. Lampy (proste lampy fluorescencyjne, kompaktowe lampy fluorescencyjne, lampy fluorescencyjne, wysokoprężne lampy wyładowcze, w tym ciśnieniowe lampy sodowe i lampy metalohalogenkowe, niskoprężne lampy sodowe, diody elektroluminescencyjne).
4. Sprzęt wielkogabarytowy, którego którykolwiek z zewnętrznych wymiarów przekracza 50 cm (pralki, suszarki do odzieży, zmywarki, kuchenki, piekarniki elektryczne, elektryczne płyty grzejne, oprawy oświetleniowe, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, sprzęt muzyczny, z wyjątkiem organów piszczałkowych zainstalowanych w kościołach, urządzenia używane do dziania i tkania, komputery wielkogabarytowe – mainframe, drukarki wielkogabarytowe, sprzęt kopiujący, wielkogabarytowe automaty uruchamiane monetą, wielkogabarytowe wyroby medyczne, wielkogabarytowe przyrządy do monitorowania i kontroli, wielkogabarytowe urządzenia automatycznie wydające produkty i pieniądze, panele fotowoltaiczne).
5. Sprzęt małogabarytowy, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm (odkurzacze, zamiatacze do dywanów, urządzenia do szycia, oprawy oświetleniowe, kuchenki mikrofalowe, sprzęt wentylujący, żelazka, tostery, noże elektryczne, czajniki elektryczne, zegary i zegarki, golarki elektryczne, wagi, urządzenia do pielęgnacji włosów i ciała, kalkulatory, odbiorniki radiowe, kamery wideo, sprzęt wideo, sprzęt hi-fi, instrumenty muzyczne, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, elektryczne lub elektroniczne zabawki, sprzęt sportowy, komputery rowerowe, do nurkowania, biegania, wiosłowania itd., czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty, małogabarytowe narzędzia elektryczne i elektroniczne, małogabarytowe wyroby medyczne, małogabarytowe przyrządy do monitorowania i kontroli, małogabarytowe urządzenia automatycznie wydające produkty, mały sprzęt ze zintegrowanymi panelami fotowoltaicznymi).
6. Małogabarytowy sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm (telefony komórkowe, GPS, kalkulatory kieszonkowe, routery, komputery osobiste, drukarki, telefony).

Ekoprojektowanie

Zadaniem organów administracji publicznej będzie wspieranie współpracy między wprowadzającymi sprzęt a podmiotami działającymi w zakresie recyklingu i innych niż recykling procesów odzysku. Podejmowane mają być działania na rzecz promowania zasad ekoprojektowania i produkcji sprzętu w taki sposób, aby ułatwić jego ponowne użycie, demontaż oraz odzysk jego części składowych i materiałów.

Zakazane będzie uniemożliwianie ponownego użycia zużytego sprzętu przez stosowanie specyficznych rozwiązań projektowych lub procesów produkcyjnych, o ile takie rozwiązania lub procesy nie niosą korzyści nadrzędnych, w szczególności w odniesieniu do ochrony środowiska, ochrony życia i zdrowia ludzi lub wymogów bezpieczeństwa.

Poziomy zbiórki, odzysku i recyklingu

Zgodnie z nowymi przepisami, do końca 2015 r. przedsiębiorca wprowadzający na rynek sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych będzie zobowiązany do osiągania dotychczasowego minimalnego poziomu zbierania ZSEE pochodzącego z tych gospodarstw w wysokości odpowiadającej co najmniej 35% masy wprowadzonego do obrotu sprzętu w poprzednim roku kalendarzowym.

W kolejnych latach ten współczynnik będzie rósł. Od 1 stycznia 2016 r. do końca 2020 r. wprowadzający będzie musiał zbierać nie mniej niż 40% masy sprzętu wprowadzonego do obrotu w trzech poprzednich latach, a w przypadku sprzętu oświetleniowego – nie mniej niż 50%. Od początku stycznia 2021 r. współczynnik ten wyniesie 65% średniorocznej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu bądź 85% masy zużytego sprzętu wytworzonego na terytorium kraju.

Wprowadzający sprzęt jest zobowiązany od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. osiągnąć następujące poziomy dla zużytego sprzętu:

– dla grup nr 1 i 10 określonych w zał. 6 do ustawy: 85% odzysku masy ZSEE oraz przygotowania do ponownego użycia i recyklingu 80% masy ZSEE,

– dla grup nr 3 i 4 w zał. 6 do ustawy: 80% odzysk, a ponownego użycia i recyklingu 70% masy ZSEE,

– dla grup 2, 5-9: odzysk na poziomie 75%, a ponownego użycia i recyklingu: 55% masy ZSEE.

Poziom recyklingu dla zużytych lamp gazowych wyładowczych wynosi 80% ich masy. Dla lamp i opraw oświetleniowych w przypadku zużytego sprzętu należącego do grupy 5 poziom odzysku i recyklingu oblicza się odrębnie do 31 grudnia 2017 r.

Ustawa ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2016 r.