Meksyk: muralista Diego Rivera ku czci wody i wodociągów

W największym parku Ameryki Łacińskiej, 700-hektarowym Chapultepec w mieście Meksyk odwiedzić można miejsce, które łączy ze sobą elementy dawnych wierzeń, sztuki i osiągnięcia technologii. Carcamo de Dolores to obiekt należący dziś do Muzeum Historii Naturalnej.

Budynek został wzniesiony w 1951 r. dla uczczenia końca prac nad nowatorskim wówczas systemem Lerma. Tworzony od 1941 r. system to rozwiązanie hydrauliczne zaopatrujące mieszkańców stolicy Meksyku w wodę, szczególnie w strefie północno-zachodniej. System dostarcza wodę do miasta z dorzecza rzeki Lerma w dolinie Toluca. By powstał, zbudowano m.in. 2,5-metrowy tunel Atarasquillo – Dos Rios, który przecinał pasmo Sierra de las Cruces. System kończy się na terenie dzisiejszego parku Chapultepec.

Woda, stąd pochodzi życie

Kompleks Carcamo de Dolores to wspólne dzieło Diego Rivery, architekta Ricardo Rivasa i inżyniera Eduardo Moliny. Ich celem było zintegrowanie sztuki i funkcjonalnego budynku, w oparciu o symbolikę wody w kulturze meksykańskiej, odniesienia do motywów kultur mezoamerykańskich. Budynek jest zadedykowany robotnikom, którzy stracili życie w trakcie budowy systemu hydraulicznego.

Diego Rivera stworzył mural pod tytułem „El Agua, origen de la vida” w tunelu prowadzącym do dużego zbiornika w budynku. To tam napływała woda z systemu Lerma. Rivera zainspirowany był teorią rosyjskiego biologa Aleksandra Oparina, którego tezy o tym jak powstawało życie były w latach 30-tych niezwykle popularne. Mural wykonano przy użyciu farb, które miały gwarantować jego trwałość pod wodą. Niestety szybko okazało się, że malowidło niszczeje i pokrywa się mułem. W 1991 roku zdecydowano o odcięciu dopływu wody do budynku, a sam mural został odrestaurowany rok później.

Rivera użył perspektywy, aby obraz mógł być obserwowany od góry i aby uwzględnić efekty wywołane odbiciem wody. Teoria powstania życia Aleksandra Oparina jest przedstawiona na nim jako ciąg ewolucyjny – od mikroorganizmów do roślin i zwierząt po człowieka. Na szczycie tunelu rozpoczyna się, jakże istotna dla komunisty Rivery, społeczna opowieść. Dwaj robotnicy przekazują wodę miastu, inni wiercą skałę poszukując jej, kolejni dostarczają wodę do pracującej rodziny. W jednej części murala pracująca rodzina wykorzystuje wodę do upraw, a inne osoby pływają.

Na malowidle przedstawiono też cząsteczki chloru i amoniaku, a także ich kombinację do wytworzenia środka dezynfekującego wodę.

 Tlaloc – bóg wody 

Na zewnątrz budynku znajduje się fontanna z rzeźbą boga Tlaloca również autorstwa Rivery. Tlaloc to opiekun jezior, rzek, pan deszczu i piorunów, sprawca urodzaju.

Bóstwo zbudowane jest z mozaik i kolorowych kamieni. Tlaloc ma dwie twarze – jedną zwróconą ku niebu, z fontanną, która wyrzuca wodę, drugą skierowaną w stronę parku. Rivera uważał, że pomnik będzie na trasie wlotu samolotu do Mexico City i każdy będzie mógł z niego dostrzec rzeźbę.

Tlaloc wyłania się z błota, w którym znajdują się symbole boga Quetzalcoatla (Pierzastego węża) i symbole wodne. Bóstwo, z klasycznymi atrybutami prekolumbijskiej ikonografii trzyma w ręku kłos zboża, a cztery nasiona kukurydzy rzuca na ziemię.

Dodatkowym elementem kompleksu Carcamo de Dolores jest instalacja dźwiękowa autorstwa Ariela Guzika, która naturalne dźwięki wody przekształca w muzykę. Została ona oddana do użytku w 2011 roku.

Więcej o znaczeniu wody w kulturze i codzienności współczesnego Meksyku niebawem w miesięczniku “Wodociągi-Kanalizacja”.