Recykling pojazdów
Wybrane zagadnienia prawa polskiego, niemieckiego i europejskiego
Zagospodarowanie pojazdów wycofanych z eksploatacji na poziomie europejskim reguluje dyrektywa 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, która ma być transponowana do prawa każdego państwa członkowskiego. Nie zawsze jednak wszystkie zapisy przystosowywanych przepisów są zgodne z zapisami dyrektywy…
W Polsce zagadnienie to reguluje ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, a w Niemczech rozporządzenie ministra ochrony środowiska, znowelizowane ustawą o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Prawo europejskie
Dyrektywa 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, regulująca problematykę zagospodarowania pojazdów wycofanych z eksploatacji, została uchwalona 18 września 2000 r. Celem dyrektywy była harmonizacja przepisów krajowych państw członkowskich Unii Europejskiej, dotyczących zagospodarowania odpadów, jakimi są pojazdy wycofane z użytku. Ponadto twórcom dyrektywy chodziło o zapewnienie spójności działań poszczególnych państw członkowskich w zakresie ochrony środowiska naturalnego, uregulowania wspólnych wymagań dotyczących problematyki zbiórki, przetwarzania, odzysku i unieszkodliwiania wyeksploatowanych pojazdów oraz odzysku i ponownego zużycia ich części. Uchwalenie dyrektywy 2000/53/WE przyczyniło się do ujednolicenia wspólnotowych przepisów w zakresie szeroko rozumianej gospodarki odpadami oraz było warunkiem do stworzenia przez wszystkie państwa członkowskie systemu zbierania, przetwarzania i odzysku wycofywanych z eksploatacji pojazdów.
Dyrektywa definiuje najważniejsze pojęcia, takie jak pojazd, pojazd wycofany z eksploatacji, producent, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i podmioty gospodarcze, przy czym odwołuje się do pojęć zdefiniowanych już w innych dyrektywach, przede wszystkim w dyrektywie ramowej 75/442/EWG o odpadach.
Zakres przedmiotowy dyrektywy odnosi się do pojazdów należących do kategorii M1 (pojazdy przeznaczone do transportu osób, posiadające – poza siedzeniem kierowcy – maksymalnie osiem miejsc siedzących) i N1 (pojazdy przeznaczone do transportu towarów o ciężarze maksymalnym nie przekraczającym 3,5 tony) według załącznika II A dyrektywy 70/156/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich w odniesieniu do homologacji typu pojazdów silnikowych i ich przyczep.
Zakres podmiotowy dyrektywy odnosi się do producentów pojazdów lub ich importerów do państw członkowskich oraz innych podmiotów gospodarczych, tj. wszelkich podmiotów zajmujących się dystrybucją, zbieraniem, recyklingiem, odzyskiwaniem, przetwarzaniem, a nawet ubezpieczaniem pojazdów. Dyrektywa zawiera wytyczne dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów, ich zbierania i przetwarzania, a także ponownego użycia i odzyskiwania części pojazdów wycofanych z eksploatacji. Zapobieganie powstawaniu odpadów ma następować poprzez odpowiednie projektowanie pojazdów, z zastrzeżeniem, że po 1 lipca 2003 r. państwa członkowskie miały zapewnić niestosowanie w produkcji pojazdów materiałów zawierających substancje szkodliwe.
W celu realizacji postanowień dyrektywy państwa członkowskie mają zapewnić stworzenie przez właściwe podmioty gospodarcze systemu zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz powstanie punktów zbierania. Warunkiem wyrejestrowania wycofanego z eksploatacji pojazdu będzie przedstawienie przez właściciela lub posiadacza pojazdu tzw. świadectwa złomowania. Świadectwa takie będą wystawiały zakłady przetwarzania lub upoważnieni producenci bądź sprzedawcy. Co do zasady – zbiórka pojazdów wycofanych z eksploatacji ma być wolna od opłat dla posiadacza końcowego.
W zakresie przetwarzania dyrektywa odsyła do wymagań określonych w dyrektywie ramowej o odpadach, a co do warunków technicznych, jakim mają odpowiadać miejsca przetwarzania, odsyła do załącznika. Dyrektywa wprowadza ponadto obowiązek uzyskania zezwolenia lub rejestracji dla miejsc przetwarzania.
Dla ponownego użycia i odzysku dyrektywa wprowadziła minimalne progi, które mają zostać osiągnięte w określonych ramach czasowych. Ponadto dyrektywa wprowadza obowiązki informowania przez producentów zakładów przetwarzania o sposobie przetwarzania każdego nowego typu pojazdu wprowadzonego do obrotu w terminie sześciu miesięcy od daty wprowadzenia go do obrotu.
Przepisy dyrektywy powinny były być transponowane do praw państw członkowskich do kwietnia 2002 r.
Prawo niemieckie
W Niemczech kwestie dotyczące zagospodarowania wycofanych z eksploatacji pojazdów reguluje rozporządzenie ministra ochrony środowiska z 4 lipca 1997 r., znowelizowane ustawą z 21 czerwca 2002 r. o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji (BGBl I nr 41, poz. 2199), które weszło w życie 1 lipca 2002 r.
Niemieckie rozporządzenie, tak jak dyrektywa 2000/53/WE, zawiera szereg definicji. Na uwagę zasługuje szeroki zakres pojęcia „producent”, którym jest importer i producent zarówno pojazdów, jak i części oraz materiałów do pojazdów, a także ich następcy prawni. W niemieckiej doktrynie utrzymuje się, że pojęcie producenta jest zbyt szerokie i nie może być tłumaczone uprawnieniami państwa do uchwalania dodatkowych środków ochronnych w myśl art. 176 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, bardziej rygorystycznymi od ustanowionych wytycznymi dyrektywy.
Zgodnie z prawem niemieckim, zarówno producenci, jak i importerzy zobowiązani są do bezpłatnego odbioru pojazdu od ostatniego użytkownika, od punktów zbiórki oraz zakładów demontażu. Jednak zastrzeżono, że pojazdy dopuszczone do ruchu przed 1 lipca 2002 r. będą mogły zostać oddane bezpłatnie celem utylizacji dopiero po 1 stycznia 2007 r.
Rozporządzenie o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji nakłada obowiązek lokalizacji punktów zbiórki (odbiór pojazdu wycofanego z eksploatacji od ostatniego posiadacza) w rozsądnej odległości od miejsca zamieszkania ostatniego posiadacza pojazdu. Chodzi o to, by punkty zbiórki znajdowały się od siebie w odległościach nie większych niż 50 km.
Kto pozbywa się, zamierza się pozbyć lub jest zobowiązany do pozbycia się pojazdu wycofanego z eksploatacji powinien uczynić to w punkcie zbiórki lub zakładzie demontażu, posiadającym odpowiednie zaświadczenie, wydawane na okres nie dłuższy niż 18 miesięcy przez uprawnionego rzeczoznawcę. Zaświadczenie zostanie cofnięte, jeżeli wynik pokontrolny wykaże, że punkt zbiórki lub zakład demontażu nie spełnia wymogów rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji i nie będzie ich mógł spełnić w okresie trzech miesięcy od momentu kontroli.
Uprawniony zakład demontażu lub upoważniony przez niego punkt zbiórki wystawia ostatniemu posiadaczowi pojazdu zaświadczenie o odzysku. Po wystawieniu zaświadczenia pojazdy wycofane z eksploatacji powinny zostać poddane odzyskowi wyłącznie w trybie przepisów rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji.
W 2002 r. Komisja Europejska wniosła skargę do ETS przeciwko państwu niemieckiemu na niewykonanie zobowiązań traktatowych, tj. na niepełną transpozycję przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE. Zarzucono mu m.in. to, że przedmiotem rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji nie zostały objęte pojazdy wycofywane z eksploatacji znajdujące się na terenie Niemiec, a dopuszczone do ruchu (zarejestrowane) w innym niż Niemcy państwie członkowskim. W wyniku wszczętej procedury niemieckie Ministerstwo Środowiska przedstawiło projekt nowelizacji rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji z 25 lutego 2005 r., w którym dostosowano treść niemieckiego rozporządzenia do wymogów UE i rozszerzono zakres przedmiotowy rozporządzenia na pojazdy zarejestrowane w całej Unii Europejskiej.
Jako ciekawostkę należy podać, że dotychczas w Niemczech zakłady demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji jedynie na żądanie otrzymywały od producentów i importerów instrukcję w zakresie demontażu wyprodukowanych przez nich pojazdów. Również to zostało zakwestionowane przez Komisję Europejską. W nowym projekcie rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji producenci oraz importerzy aut będą zobowiązani do przekazywania instrukcji demontażu zakładom demontażu bez dodatkowego wezwania.
Prawo polskie
Polska ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji odnosi się do pojazdów wyprodukowanych w kraju, pojazdów wprowadzonych na terytorium kraju w drodze importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz odpadów powstałych z pojazdów. Wydaje się, że powyższy zapis może być podważony jako niezgodny z wytycznymi dyrektywy 2000/53/WE, tak jak to miało miejsce w przypadku Niemiec, gdy Komisja Europejska zobowiązała ustawodawcę niemieckiego do zapewnienia możliwości odbioru i utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji, również tych dopuszczonych do ruchu poza granicami państwa niemieckiego.
Polska regulacja zawiera – na wzór dyrektywy – słowniczek, w którym zdefiniowano najważniejsze pojęcia. W odróżnieniu jednak od dyrektywy polska ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji posługuje się pojęciem wprowadzającego pojazd, a nie producenta. Wprowadzającym pojazd jest przedsiębiorca będący producentem pojazdu lub dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia bądź importu pojazdów.
Podobnie jak to jest w prawie niemieckim, tak i w prawie polskim wprowadzający pojazd został zobowiązany do opracowania i udostępnienia informacji dotyczącej sposobu demontażu nowego typu pojazdu na wniosek stacji demontażu. Również ten przepis wydaje się być niezgodny z duchem dyrektywy, gdyż przekazanie stosownej informacji dotyczącej sposobu demontażu powinno nastąpić bez uprzedniego wniosku. Wprowadzający będą zobowiązani do zapewnienia sieci zbierania pojazdów, tak aby umożliwić właścicielowi pojazdu wycofanego z eksploatacji dostęp do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu. Wprowadzający pojazd może zapewnić sieć zbierania pojazdów również na podstawie umów z przedsiębiorcami prowadzącymi stacje demontażu. Zwolnieni z tego obowiązku są wprowadzający pojazdy w liczbie nie większej niż 1000 pojazdów w roku kalendarzowym.
W zakresie obowiązków właścicieli pojazdów leży też możliwość przekazania pojazdu wyłącznie do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów. Właściciel wycofanego pojazdu otrzyma zaświadczenie o demontażu, które będzie podstawą do wyrejestrowania pojazdu we właściwym urzędzie.
Zgodnie z ustawą o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, głównym ogniwem w zakresie przetwarzania pojazdów będą stacje demontażu oraz punkty zbierania pojazdów, w których będą wykonywane takie czynności jak zbieranie (tylko punkty zbierania), usunięcie z pojazdów wycofanych z eksploatacji substancji i elementów niebezpiecznych, wymontowanie części nadających się do ponownego użycia oraz elementów nadających się do odzysku, w tym recyklingu (stacje demontażu). Do prowadzenia stacji demontażu będzie wymagane odpowiednie pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub inne odpowiednie decyzje administracyjne, wydane w trybie przepisów ustawy o odpadach z 27 kwietnia 2001 r., w zależności od ilości oraz rodzaju wytwarzanych odpadów. Do prowadzenia punktu zbierania pojazdów wymagane jest zezwolenie, które wydaje starosta.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na przepis uprawniający prowadzącego stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów do pobrania w niektórych przypadkach opłaty od właściciela pojazdu złożonego do stacji demontażu lub punktu zbierania. Przepis ten również wydaje się być niezgodny z przepisami dyrektywy.
Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów jest zobowiązany nie tylko do wydania zaświadczenia o demontażu pojazdu, lecz także do unieważnienia dowodu rejestracyjnego, karty pojazdu (jeżeli była wydana) oraz tablic rejestracyjnych wycofanego z eksploatacji pojazdu. Może on odmówić wydania zaświadczenia o demontażu, jeżeli zdawany pojazd jest niekompletny w myśl przepisów ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. W takim przypadku prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania zobowiązany jest do wydania zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu. Jeden egzemplarz zaświadczenia o demontażu lub o przyjęciu niekompletnego pojazdu prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania przekazuje do organu rejestrującego właściwego ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu.
Podsumowując, należy stwierdzić, że omawiane regulacje mają w Polsce charakter nowatorski, a ich stosowanie zostanie zweryfikowane w praktyce. Nastąpi to w głównej mierze po 1 stycznia 2006 r., kiedy wejdą w życie główne postanowienia omawianej ustawy. Można domniemywać, że niektóre wskazane powyżej przepisy ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji będą przedmiotem ewentualnych monitów ze strony Komisji Europejskiej, która może wykazać niezgodność polskich przepisów z obowiązującymi wytycznymi prawa europejskiego.
Wojciech Rocławski
Piotr Graczyk
Kancelaria Haarmann Hemmelrath
Źródło
Zagospodarowanie pojazdów wycofanych z eksploatacji na poziomie europejskim reguluje dyrektywa 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, która ma być transponowana do prawa każdego państwa członkowskiego. Nie zawsze jednak wszystkie zapisy przystosowywanych przepisów są zgodne z zapisami dyrektywy…
W Polsce zagadnienie to reguluje ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, a w Niemczech rozporządzenie ministra ochrony środowiska, znowelizowane ustawą o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Prawo europejskie
Dyrektywa 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, regulująca problematykę zagospodarowania pojazdów wycofanych z eksploatacji, została uchwalona 18 września 2000 r. Celem dyrektywy była harmonizacja przepisów krajowych państw członkowskich Unii Europejskiej, dotyczących zagospodarowania odpadów, jakimi są pojazdy wycofane z użytku. Ponadto twórcom dyrektywy chodziło o zapewnienie spójności działań poszczególnych państw członkowskich w zakresie ochrony środowiska naturalnego, uregulowania wspólnych wymagań dotyczących problematyki zbiórki, przetwarzania, odzysku i unieszkodliwiania wyeksploatowanych pojazdów oraz odzysku i ponownego zużycia ich części. Uchwalenie dyrektywy 2000/53/WE przyczyniło się do ujednolicenia wspólnotowych przepisów w zakresie szeroko rozumianej gospodarki odpadami oraz było warunkiem do stworzenia przez wszystkie państwa członkowskie systemu zbierania, przetwarzania i odzysku wycofywanych z eksploatacji pojazdów.
Dyrektywa definiuje najważniejsze pojęcia, takie jak pojazd, pojazd wycofany z eksploatacji, producent, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i podmioty gospodarcze, przy czym odwołuje się do pojęć zdefiniowanych już w innych dyrektywach, przede wszystkim w dyrektywie ramowej 75/442/EWG o odpadach.
Zakres przedmiotowy dyrektywy odnosi się do pojazdów należących do kategorii M1 (pojazdy przeznaczone do transportu osób, posiadające – poza siedzeniem kierowcy – maksymalnie osiem miejsc siedzących) i N1 (pojazdy przeznaczone do transportu towarów o ciężarze maksymalnym nie przekraczającym 3,5 tony) według załącznika II A dyrektywy 70/156/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich w odniesieniu do homologacji typu pojazdów silnikowych i ich przyczep.
Zakres podmiotowy dyrektywy odnosi się do producentów pojazdów lub ich importerów do państw członkowskich oraz innych podmiotów gospodarczych, tj. wszelkich podmiotów zajmujących się dystrybucją, zbieraniem, recyklingiem, odzyskiwaniem, przetwarzaniem, a nawet ubezpieczaniem pojazdów. Dyrektywa zawiera wytyczne dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów, ich zbierania i przetwarzania, a także ponownego użycia i odzyskiwania części pojazdów wycofanych z eksploatacji. Zapobieganie powstawaniu odpadów ma następować poprzez odpowiednie projektowanie pojazdów, z zastrzeżeniem, że po 1 lipca 2003 r. państwa członkowskie miały zapewnić niestosowanie w produkcji pojazdów materiałów zawierających substancje szkodliwe.
W celu realizacji postanowień dyrektywy państwa członkowskie mają zapewnić stworzenie przez właściwe podmioty gospodarcze systemu zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz powstanie punktów zbierania. Warunkiem wyrejestrowania wycofanego z eksploatacji pojazdu będzie przedstawienie przez właściciela lub posiadacza pojazdu tzw. świadectwa złomowania. Świadectwa takie będą wystawiały zakłady przetwarzania lub upoważnieni producenci bądź sprzedawcy. Co do zasady – zbiórka pojazdów wycofanych z eksploatacji ma być wolna od opłat dla posiadacza końcowego.
W zakresie przetwarzania dyrektywa odsyła do wymagań określonych w dyrektywie ramowej o odpadach, a co do warunków technicznych, jakim mają odpowiadać miejsca przetwarzania, odsyła do załącznika. Dyrektywa wprowadza ponadto obowiązek uzyskania zezwolenia lub rejestracji dla miejsc przetwarzania.
Dla ponownego użycia i odzysku dyrektywa wprowadziła minimalne progi, które mają zostać osiągnięte w określonych ramach czasowych. Ponadto dyrektywa wprowadza obowiązki informowania przez producentów zakładów przetwarzania o sposobie przetwarzania każdego nowego typu pojazdu wprowadzonego do obrotu w terminie sześciu miesięcy od daty wprowadzenia go do obrotu.
Przepisy dyrektywy powinny były być transponowane do praw państw członkowskich do kwietnia 2002 r.
Prawo niemieckie
W Niemczech kwestie dotyczące zagospodarowania wycofanych z eksploatacji pojazdów reguluje rozporządzenie ministra ochrony środowiska z 4 lipca 1997 r., znowelizowane ustawą z 21 czerwca 2002 r. o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji (BGBl I nr 41, poz. 2199), które weszło w życie 1 lipca 2002 r.
Niemieckie rozporządzenie, tak jak dyrektywa 2000/53/WE, zawiera szereg definicji. Na uwagę zasługuje szeroki zakres pojęcia „producent”, którym jest importer i producent zarówno pojazdów, jak i części oraz materiałów do pojazdów, a także ich następcy prawni. W niemieckiej doktrynie utrzymuje się, że pojęcie producenta jest zbyt szerokie i nie może być tłumaczone uprawnieniami państwa do uchwalania dodatkowych środków ochronnych w myśl art. 176 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, bardziej rygorystycznymi od ustanowionych wytycznymi dyrektywy.
Zgodnie z prawem niemieckim, zarówno producenci, jak i importerzy zobowiązani są do bezpłatnego odbioru pojazdu od ostatniego użytkownika, od punktów zbiórki oraz zakładów demontażu. Jednak zastrzeżono, że pojazdy dopuszczone do ruchu przed 1 lipca 2002 r. będą mogły zostać oddane bezpłatnie celem utylizacji dopiero po 1 stycznia 2007 r.
Rozporządzenie o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji nakłada obowiązek lokalizacji punktów zbiórki (odbiór pojazdu wycofanego z eksploatacji od ostatniego posiadacza) w rozsądnej odległości od miejsca zamieszkania ostatniego posiadacza pojazdu. Chodzi o to, by punkty zbiórki znajdowały się od siebie w odległościach nie większych niż 50 km.
Kto pozbywa się, zamierza się pozbyć lub jest zobowiązany do pozbycia się pojazdu wycofanego z eksploatacji powinien uczynić to w punkcie zbiórki lub zakładzie demontażu, posiadającym odpowiednie zaświadczenie, wydawane na okres nie dłuższy niż 18 miesięcy przez uprawnionego rzeczoznawcę. Zaświadczenie zostanie cofnięte, jeżeli wynik pokontrolny wykaże, że punkt zbiórki lub zakład demontażu nie spełnia wymogów rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji i nie będzie ich mógł spełnić w okresie trzech miesięcy od momentu kontroli.
Uprawniony zakład demontażu lub upoważniony przez niego punkt zbiórki wystawia ostatniemu posiadaczowi pojazdu zaświadczenie o odzysku. Po wystawieniu zaświadczenia pojazdy wycofane z eksploatacji powinny zostać poddane odzyskowi wyłącznie w trybie przepisów rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji.
W 2002 r. Komisja Europejska wniosła skargę do ETS przeciwko państwu niemieckiemu na niewykonanie zobowiązań traktatowych, tj. na niepełną transpozycję przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE. Zarzucono mu m.in. to, że przedmiotem rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji nie zostały objęte pojazdy wycofywane z eksploatacji znajdujące się na terenie Niemiec, a dopuszczone do ruchu (zarejestrowane) w innym niż Niemcy państwie członkowskim. W wyniku wszczętej procedury niemieckie Ministerstwo Środowiska przedstawiło projekt nowelizacji rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji z 25 lutego 2005 r., w którym dostosowano treść niemieckiego rozporządzenia do wymogów UE i rozszerzono zakres przedmiotowy rozporządzenia na pojazdy zarejestrowane w całej Unii Europejskiej.
Jako ciekawostkę należy podać, że dotychczas w Niemczech zakłady demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji jedynie na żądanie otrzymywały od producentów i importerów instrukcję w zakresie demontażu wyprodukowanych przez nich pojazdów. Również to zostało zakwestionowane przez Komisję Europejską. W nowym projekcie rozporządzenia o utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji producenci oraz importerzy aut będą zobowiązani do przekazywania instrukcji demontażu zakładom demontażu bez dodatkowego wezwania.
Prawo polskie
Polska ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji odnosi się do pojazdów wyprodukowanych w kraju, pojazdów wprowadzonych na terytorium kraju w drodze importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz odpadów powstałych z pojazdów. Wydaje się, że powyższy zapis może być podważony jako niezgodny z wytycznymi dyrektywy 2000/53/WE, tak jak to miało miejsce w przypadku Niemiec, gdy Komisja Europejska zobowiązała ustawodawcę niemieckiego do zapewnienia możliwości odbioru i utylizacji pojazdów wycofanych z eksploatacji, również tych dopuszczonych do ruchu poza granicami państwa niemieckiego.
Polska regulacja zawiera – na wzór dyrektywy – słowniczek, w którym zdefiniowano najważniejsze pojęcia. W odróżnieniu jednak od dyrektywy polska ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji posługuje się pojęciem wprowadzającego pojazd, a nie producenta. Wprowadzającym pojazd jest przedsiębiorca będący producentem pojazdu lub dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia bądź importu pojazdów.
Podobnie jak to jest w prawie niemieckim, tak i w prawie polskim wprowadzający pojazd został zobowiązany do opracowania i udostępnienia informacji dotyczącej sposobu demontażu nowego typu pojazdu na wniosek stacji demontażu. Również ten przepis wydaje się być niezgodny z duchem dyrektywy, gdyż przekazanie stosownej informacji dotyczącej sposobu demontażu powinno nastąpić bez uprzedniego wniosku. Wprowadzający będą zobowiązani do zapewnienia sieci zbierania pojazdów, tak aby umożliwić właścicielowi pojazdu wycofanego z eksploatacji dostęp do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu. Wprowadzający pojazd może zapewnić sieć zbierania pojazdów również na podstawie umów z przedsiębiorcami prowadzącymi stacje demontażu. Zwolnieni z tego obowiązku są wprowadzający pojazdy w liczbie nie większej niż 1000 pojazdów w roku kalendarzowym.
W zakresie obowiązków właścicieli pojazdów leży też możliwość przekazania pojazdu wyłącznie do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów. Właściciel wycofanego pojazdu otrzyma zaświadczenie o demontażu, które będzie podstawą do wyrejestrowania pojazdu we właściwym urzędzie.
Zgodnie z ustawą o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, głównym ogniwem w zakresie przetwarzania pojazdów będą stacje demontażu oraz punkty zbierania pojazdów, w których będą wykonywane takie czynności jak zbieranie (tylko punkty zbierania), usunięcie z pojazdów wycofanych z eksploatacji substancji i elementów niebezpiecznych, wymontowanie części nadających się do ponownego użycia oraz elementów nadających się do odzysku, w tym recyklingu (stacje demontażu). Do prowadzenia stacji demontażu będzie wymagane odpowiednie pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub inne odpowiednie decyzje administracyjne, wydane w trybie przepisów ustawy o odpadach z 27 kwietnia 2001 r., w zależności od ilości oraz rodzaju wytwarzanych odpadów. Do prowadzenia punktu zbierania pojazdów wymagane jest zezwolenie, które wydaje starosta.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na przepis uprawniający prowadzącego stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów do pobrania w niektórych przypadkach opłaty od właściciela pojazdu złożonego do stacji demontażu lub punktu zbierania. Przepis ten również wydaje się być niezgodny z przepisami dyrektywy.
Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów jest zobowiązany nie tylko do wydania zaświadczenia o demontażu pojazdu, lecz także do unieważnienia dowodu rejestracyjnego, karty pojazdu (jeżeli była wydana) oraz tablic rejestracyjnych wycofanego z eksploatacji pojazdu. Może on odmówić wydania zaświadczenia o demontażu, jeżeli zdawany pojazd jest niekompletny w myśl przepisów ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. W takim przypadku prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania zobowiązany jest do wydania zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu. Jeden egzemplarz zaświadczenia o demontażu lub o przyjęciu niekompletnego pojazdu prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania przekazuje do organu rejestrującego właściwego ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu.
Podsumowując, należy stwierdzić, że omawiane regulacje mają w Polsce charakter nowatorski, a ich stosowanie zostanie zweryfikowane w praktyce. Nastąpi to w głównej mierze po 1 stycznia 2006 r., kiedy wejdą w życie główne postanowienia omawianej ustawy. Można domniemywać, że niektóre wskazane powyżej przepisy ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji będą przedmiotem ewentualnych monitów ze strony Komisji Europejskiej, która może wykazać niezgodność polskich przepisów z obowiązującymi wytycznymi prawa europejskiego.
Wojciech Rocławski
Piotr Graczyk
Kancelaria Haarmann Hemmelrath
Źródło
- Glesberts L.: Erweiterung des Herstellerbegriffs in der AltfahrzuegV als verstärkte Schutzmaßnahme nach Art. 176 EG?
