Ekologiczna spalarnia w Krakowie

Obecnie w Krakowie każdy mieszkaniec produkuje rocznie 300 kg śmieci, co daje w sumie 327 tys. ton. Aktualnie ok. 11% z nich jest w różny sposób selektywnie zbierane i odzyskiwane (w tym 4% kompostowane), a ponad 89% składowane. Problem zagospodarowania odpadów jest o tyle poważny, że niedługo zabraknie miejsca na ich składowanie (ok. 2016 r. skończy się możliwość składowania), a masa wytwarzanych odpadów systematycznie wzrasta.

Obecnie system gospodarowania odpadami w Krakowie realizowany jest wielotorowo. Prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów komunalnych „u źródła”, a także surowców wtórnych w ramach akcji edukacyjnych. Ponadto funkcjonuje zakład segregacji odpadów komunalnych – sortownia i składowisko Barycz oraz kompostownia odpadów frakcji „mokrej”. Zbierane są też odpady wielkogabarytowe oraz przeterminowane leki i zużyte baterie. W najbliższym czasie system zostanie rozbudowany o Centra Recyklingu, Zbiorcze Punkty Gromadzenia Odpadów (ma ich być od siedmiu do dziewięciu), a na przełomie lat 2013-2014 powstanie Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów.

 

Powstanie ZTPO wraz z rozbudową systemu recyklingu wynika z zapisów w dyrektywach unijnych o konieczności redukcji odpadów deponowanych na składowiskach. Składowanie odpadów zostało uznane za najmniej przyjazne środowisku, dlatego ograniczane jest zarówno przez Unię Europejską (dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, składowania odpadów i spalarni), jak i rząd RP (Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010, Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 24 lutego 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów i procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu) oraz władze wojewódzkie (Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010). Budowa ZTPO jest również zapisana w wielu dokumentach gminnych, takich jak „Plan gospodarki odpadami dla Miasta Krakowa”, uchwalony przez Radę Miasta Krakowa 13 kwietnia 2005 r., oraz „Strategia Rozwoju Krakowa” i „Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Krakowa”.

Zgodnie z dyrektywą składowiskową 99/31/WE oraz ustawą o odpadach, planowane jest ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji w stosunku do masy odpadów wytwarzanych w 1995 r. W 2010 r. nie może być deponowane więcej niż 75% tych odpadów, tj. 87 tys. Mg/rok, w 2013 więcej niż 50%, tj. 58 tys. Mg/rok, a w 2020 r. więcej niż 35%, tj. 40 tys. Mg/rok.

Już w 2013 r. nie wolno będzie składować odpadów komunalnych m.in. o wartości opałowej większej niż 6 MJ/kg. Tymczasem, jak wynika z badań, wartość opałowa krakowskich odpadów wynosi 7,93 MJ/kg.

 

Do zadań Krakowskiego Holdingu Komunalnego (KHK) należy przeprowadzenie konsultacji społecznych i akcji promocyjno-edukacyjnej oraz przygotowanie i realizacja Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów.

Jak już wspomniano, krakowski ZTPO znajduje się na indykatywnej liście projektów kluczowych do Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”, które zostaną przyjęte do realizacji w pierwszej kolejności. Szacunkowy koszt budowy nowoczesnej technologicznie instalacji termicznego przetwarzania odpadów o wydajności 220 tys. Mg/rok to ok. 550 mln zł. Do 85% kosztów może pokryć dotacja z Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”. Pozostała część zostanie pozyskana poprzez kredyt bankowy lub emisję obligacji.

Ekologiczna spalarnia w Krakowie ma być ostatnim ogniwem systemu obejmującego selektywną zbiórkę odpadów, recykling pozyskanych w ten sposób surowców oraz kompostowanie odpadów organicznych. W tym celu 30 września 2008 r. prezydent Miasta Krakowa oraz prezes NFOŚiGW podpisali preumowę na finansowanie budowy ZTPO. Natomiast 29 stycznia 2009 r. Rada Dzielnicy XVIII pozytywnie zaopiniowała lokalizację ZTPO na terenie Nowej Huty, oczekując w zamian realizacji przez miasto kilkudziesięciu zadań kompensacyjnych (m.in. remontów dróg i chodników, budowy parkingów, obiektów sportowych i rekreacyjnych, rewitalizacji terenów zieleni). Decyzja o lokalizacji przedsięwzięcia została podjęta 5 lutego 2009 r. przez prezydenta Krakowa. Uzyskanie decyzji środowiskowych planowane jest na trzeci kwartał 2009 r., decyzji Komisji Europejskiej o finansowaniu – do połowy 2010 r., a projektowanie, budowa oraz rozruch ZTPO mają trwać od połowy 2010 do końca 2013 r. Instalacja powinna rozpocząć działalność na przełomie 2013 i 2014 r.

Podczas zorganizowanej 5 lutego 2009 r. konferencji prasowej Prezydent Miasta Krakowa prof. Jacek Majchrowski ogłosił, że Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie zostanie zlokalizowany na miejskiej działce położonej przy ul. Giedroycia w Dzielnicy XVIII Nowa Huta.

Na podstawie analizy wielokryterialnej lokalizacja ta została wskazana jako najkorzystniejsza. W „Studium Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa” funkcje tego terenu zostały określone kategorią IT, oznaczającą tereny urządzeń infrastruktury technicznej, tzn. obiekty i urządzenia służące zaopatrzeniu w wodę, odprowadzeniu i oczyszczaniu ścieków czy gospodarce odpadami. Jest to obszar niezagospodarowany, położony w sąsiedztwie czynnego składowiska popiołów i żużli Elektrociepłowni Kraków, ubogi pod względem przyrodniczym. Działka ma dobry dostęp do sieci ciepłowniczej, elektroenergetycznej, wodociągowej oraz kanalizacyjnej i znajduje się na terenie, gdzie nie występuje zagrożenie powodziowe. Zakład w Krakowie ma być końcowym uzupełnieniem ekologicznego systemu gospodarki odpadami. Do spalania będą przeznaczane odpady, których nie da się już odzyskać poprzez segregację i kompostowanie. Wydajność ZTPO wyniesie ok. 220 tys. ton rocznie. Instalacja będzie obiektem bezpiecznym, podlegającym ciągłemu monitoringowi, a emisja zanieczyszczeń będzie spełniać najbardziej restrykcyjne normy. Projekt jest wpisany na listę indykatywną Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”, podobnie jak 10 innych spalarni w największych miastach Polski. Krakowski Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów, wykorzystując odpady jako paliwo, będzie produkował energię elektryczną i cieplną na potrzeby miasta, a ponadto zapewni miejsca pracy kilkudziesięciu osobom.

 

Prowadzone przez KHK działania znacznie poszerzają wymagane prawem konsultacje społeczne, odnoszące się do procedowania decyzji środowiskowej.

KHK otworzył 25 listopada 2008 r. trzy punkty konsultacyjne. Po ogłoszeniu lokalizacji ZTPO działa punkt mieszczący się w Nowej Hucie, w Miejskim Ośrodku Wspierania Inicjatyw Społecznych (budynek NOT). Dyżurują w nim specjaliści z KHK oraz jednostek odpowiadających za gospodarkę odpadami w Krakowie. Uzyskiwane w punktach informacje z reguły zmieniały nastawienie mieszkańców Krakowa do projektu. Ich wizyty są dokumentowane – każdy odwiedzający wpisuje swoją opinię do „księgi odwiedzin”.

KHK zorganizował dla mieszkańców wiele spotkań m.in. z autorytetami oraz z przedstawicielami lokalnych środowisk i stowarzyszeń, podczas których omawiano system gospodarki odpadami w Krakowie oraz zasady funkcjonowania ZTPO. Spotkano się także z mieszkańcami oraz radnymi dzielnic w celu omówienia m.in. listy zadań kompensacyjnych.

W ramach konsultacji społecznych związanych z budową krakowskiej spalarni KHK zorganizował dwawyjazdy studyjne do Szwecji i Niemiec, dzięki którym jego uczestnicy – mieszkańcy, radni dzielnic XIV i XVIII, radni miejscy, eksperci z zakresu gospodarki odpadami, przedstawiciele organizacji pozarządowych, w tym ekologicznych oraz lokalnych stowarzyszeń, a także dziennikarze mogli się zapoznać z systemami gospodarki odpadami w krajach przodujących pod względem rozwiązań w tej dziedzinie. W dniach 13-17 stycznia 2009 r. podczas pobytu w Szwecji zwiedzono dwie spalarnie – EC Högdalen w Sztokholmie i EC Vattenfall w Uppsali oraz Zbiorczy Punkt Gromadzenia Odpadów w Uppsali. Natomiast podczas wizyty studyjnej do Niemiec w dniach 4-6 maja zapoznano się z instalacją MBS (mechaniczno-biologiczna stabilizacja) w Dreźnie, instalacją MBA (zakład mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów) Freienhufen oraz spalarnią odpadów MHKW Rothensee w Magdeburgu. W programie wizyty znalazły się również spotkania z udziałem przedstawicieli Saksońskiego Ministerstwa Środowiska, Zrzeszenia Gospodarki Recyklingowej Saksonii, niemieckiego Federalnego Urzędu Ochrony Środowiska oraz ekspertami z zakresu gospodarki odpadami.

 

W maju i czerwcu 2008 r. przeprowadzono badania opinii mieszkańców Krakowa, dotyczące problemów gospodarki odpadami. Ankietowani wyrażali swoje poglądy w kwestii spalarni – tego, czy w ogóle powinna powstać, a jeśli tak, to gdzie.

Ogromna większość, bo aż 86% spośród ankietowanych mieszkańców Krakowa zdecydowanych, co do opinii w sprawie spalarni, akceptuje jej budowę (tylko 14% jest zdecydowanie przeciw). W swoim sąsiedztwie spalarnię zaakceptowałoby 45% mieszkańców (42% przeciw)¹. W wyniku akcji informacyjnej, prowadzonych konsultacji oraz programu rekompensat postawa społeczna ewoluuje w kierunku akceptacji budowy ZTPO w najbliższym sąsiedztwie. Ankietowani wykazali się także wysokim poparciem dla spalarni jako instalacji najbardziej potrzebnej w systemie gospodarki odpadami – 43,6% spośród nich wskazało ZTPO jako bardziej potrzebny niż sortownia odpadów (31,8%), kompostownia (12,9%) i składowisko (9,8%).

Strona internetowa www.ekospalarnia.krakow.pl zawiera szczegółowe informacje na temat krakowskiego ZTPO oraz innych zakładów tego typu na świecie, aktualności dotyczące konsultacji społecznych oraz broszury, ulotki i filmy. W zakładce „Dokumenty” znajduje się kilkadziesiąt ustaw, dyrektyw oraz uchwał prawa miejscowego, krajowego i europejskiego, które kompleksowo przedstawiają zasady powstawania i funkcjonowania ZTPO. Na stronie można zapoznać się także z opiniami ekspertów oraz zasadami przeprowadzania konsultacji społecznych. Dbając o kontakty z mediami, zamieszczono tu również wszelkie informacje prasowe, które mogą być przydatne dla dziennikarzy. Z kolei w zakładce „Media o nas” można znaleźć aktualne materiały prasowe, radiowe czy telewizyjne dotyczące spalarni. Strona jest na bieżąco aktualizowana.

W punktach konsultacyjnych dostępna jest broszura informacyjna, w której przedstawiono najważniejsze fakty dotyczące spalarni. Już we wstępie można przeczytać m.in. o konieczności budowy ZTPO, wynikającej z unijnych zobowiązań oraz z wyczerpujących się możliwości składowiska Barycz. Ważną informacją (zwłaszcza dla przeciwników ZTPO) jest fakt, że spalarnia nie zastąpi recyklingu i kompostowania, a jedynie uzupełni te metody gospodarowania odpadami. Przedstawiono tu także sposób funkcjonowania spalarni oraz informacje o jej wpływie na środowisko. Broszury oraz ulotki z najważniejszymi danymi na temat ZTPO są dystrybuowane na spotkaniach z mieszkańcami.

KHK prowadzi stałą, aktywną komunikację z mediami. Dziennikarze na bieżąco otrzymują informacje i komunikaty prasowe związane z działaniami na rzecz ZTPO oraz odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące ekospalarni. W okresie od 6 listopada 2008 r. do 6 lutego 2009 r. ukazało się w mediach ogółem 155 materiałów, z czego 110 w prasie i w internecie, 30 w radiu oraz 15 w telewizji. Pozytywne nastroje w mediach dotyczące nastawienia do ZTPO można wiązać z kilkoma przyczynami – z aktywnym działaniem KHK, otwartym komunikowaniem o podejmowanych działaniach i zamierzeniach, dostępnością przedstawicieli Holdingu dla mediów czy prezentacją w środkach masowego przekazu postaw osób akceptujących budowę ZTPO.

Źródło

1. Dane na podstawie materiałów: Usługi komunalne w opiniach i budżetach mieszkańców Krakowa – edycja 2008, Raport z badań społecznych wykonany przez BBS Obserwator na zlecenie KHK.

 

Na podstawie informacji KHK opracowała Katarzyna Matuszak.