Zamówienia publiczne w 2008 r. w liczbach

Na podstawie danych z rocznych sprawozdań o udzielonych zamówieniach można oszacować, że wartość rynku zamówień publicznych w 2008 r. wyniosła ok. 109,5 mld zł. Oznacza to wzrost o ponad 6% w porównaniu do 2007 r., w którym była to wielkość rzędu 103,1 mld zł. Zamawiających udzielających zamówień na podstawie procedur określonych w ustawie Prawo zamówień publicznych w 2008 r. było niespełna 12,2 tys. (w 2007 r. – 11,7 tys., w 2006 r. – 12,9 tys., w 2005 r. – 12,2 tys., w 2004 r. – 11,2 tys.). Największą grupę zamawiających „klasycznych” stanowiła administracja samorządowa (44,6%). Kolejne grupy to samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (7%) oraz administracja rządowa terenowa (6,4%). Około 4,4% ogólnej liczby zamawiających to podmioty prawa publicznego, a 2,9% – organy kontroli państwowej oraz ochrony prawa, sądy lub trybunały. Blisko 1,6% zamawiających stanowiła administracja rządowa centralna, ponad 1,6% – uczelnie publiczne, a tylko ok. 0,1% – instytucje ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Pozostałe 31,4% zamawiających określano jako inne podmioty. Jak wynika z ogłoszeń o udzieleniu zamówienia, publikowanych w Biuletynie Zamówień Publicznych (BZP) (a więc dotyczących postępowań o wartości od 14 tys. euro do progów UE), zamówienia publiczne w 2008 r. otrzymało ok. 58 tys. przedsiębiorstw.

Wartość wydatkowanych środków na roboty budowlane stanowiła 47% ogólnej kwoty udzielonych zamówień (w 2007 r. – 37%). Pomimo dużego odsetka wartości liczba postępowań na roboty budowlane w 2008 r. stanowiła tylko 28% zamówień (w roku 2007 – 24%). Zamówienia na dostawy w 2008 r. stanowiły 26% wartości wydatkowanych środków i 37% ogólnej liczby udzielonych zamówień (w 2007 r. odpowiednio 23% i 37%). Natomiast kontrakty na usługi stanowiły 27% ogólnej wartości udzielonych zamówień oraz 35% liczby udzielonych zamówień (w 2007 r. odpowiednio 40% i 39%).

 

Jak wynika z danych zawartych w rocznych sprawozdaniach o udzielonych zamówieniach, w 2008 r. dominował tryb przetargu nieograniczonego – zastosowano go w ponad 70% przypadków. Szczegółową strukturę trybów, w jakich udzielano zamówień w ubiegłym roku, przedstawia tab. 1.

W przypadku zamówień o wartości powyżej progów unijnych dane z rocznych sprawozdań także potwierdzają prymat przetargu nieograniczonego. Zastosowano go w 74,3% przypadków (w 2007 r. – 74,6%). Nieznacznie wzrósł odsetek zamówień udzielonych z wolnej ręki – 19,5% w stosunku do 17,5% w 2007 r., mniej było natomiast zamówień udzielanych w trybie przetargu ograniczonego (5,1% w 2007 r. i 3,8% w 2008 r.). Pozostałe tryby (tzn. dialog konkurencyjny, negocjacje z ogłoszeniem lub bez) stanowiły 2,4% postępowań.

Przeciętny czas trwania postępowania o wartości nieprzekraczającej progów UE (publikowanego w BZP), liczony od daty publikacji do momentu udzielenia zamówienia wyniósł 36 dni (w 2007 r. – 40 dni, w 2006 r. – 82 dni, w 2005 r. – 79 dni). W podziale na poszczególne tryby przedstawiono to w tab. 2.

Jak wynika z ogłoszeń publikowanych w 2008 r. w Dzienniku Urzędowym UE, przeciętny czas trwania postępowania o wartości powyżej progów unijnych wyniósł 93 dni. Konkretnie w przypadku przetargu nieograniczonego były to 84 dni, przetargu ograniczonego – 136 dni, negocjacji z ogłoszeniem – 148 dni, a dialogu konkurencyjnego – 231 dni.

 

Jak wynika z danych pochodzących z ogłoszeń o zamówieniu, opublikowanych w BZP, a więc w postępowaniach o wartości poniżej progów UE, w ubiegłym roku zamawiający w jednym postępowaniu stosował średnio 2,7 kryteria oceny ofert (w 2007 r. wskaźnik ten wynosił 2,31, a w 2006 r. – 2,24). Stosunkowo wielu zamawiających, bowiem aż 89% (w 2007 r. – 87%, a w 2006 r.– 64%) zdecydowało się na zastosowanie tylko kryterium ceny. Odsetek ten jest jednak zróżnicowany w zależności od rodzaju zamówienia. I tak: tylko kryterium ceny zamawiający zastosowali w 93% postępowań na roboty budowlane, w 87% na usługi oraz 86% na dostawy.

Śledząc ogłoszenia o udzieleniu zamówienia, opublikowane w BZP, widać, że odsetek przetargów, w których zamawiający dokonali wyboru najtańszej oferty, wyniósł 95,8% (w 2007 r. – 95,2%, w latach 2005-2006 było to ok. 93%). W 1,9% przypadków różnica pomiędzy ceną oferty wybranej a ceną oferty najtańszej wynosiła mniej niż 10% (a w 0,8% od 10 do 20%). Większe rozbieżności pomiędzy ceną wybranej oferty a najniższą ceną zaproponowaną w konkretnym postępowaniu obejmowało ok. 1,5% przypadków. Z informacji znajdujących się w ogłoszeniach o udzieleniu zamówienia, opublikowanych w BZP, wynika, że odsetek postępowań, w których różnica pomiędzy maksymalną a minimalną ceną składanych ofert mieściła się w przedziale od 0% do 30%, wynosił w przypadku robót budowlanych – 55% (w 2007 r. – 58%, w 2006 r. – 66%), w dostawach – 64% (w 2007 r. – 67%, w 2006 r. – 76%), a w usługach – 41% (w 2007 r. – 42%, w 2006 r. – 58%).

 

W ostatnich dziewięciu latach do prezesa UZP wniesiono blisko 20,2 tys. odwołań (patrz ramka). Z ich analizy merytorycznej wynika, że najczęściej formułowane w nich zarzuty dotyczyły nieprawidłowości zaistniałych na etapie oceny wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub ofert i wyboru oferty najkorzystniejszej. Chodziło tu o niewłaściwą ocenę spełniania warunków udziału w postępowaniu, zaniechanie wezwania do uzupełnienia i wyjaśnienia dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu w trybie art. 26 ust. 3 i 4 Ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, bezpodstawne odrzucenie oferty lub wykluczenie wykonawcy z postępowania, zaniechanie wyjaśnień w przypadku podejrzenia zaoferowania rażąco niskiej ceny, niepoprawienie lub nieprawidłowe poprawienie przez zamawiającego w ofercie oczywistych omyłek pisarskich lub rachunkowych, nieodrzucenie oferty bądź niewykluczenie wykonawcy z postępowania, a także wybór oferty z naruszeniem kryteriów oceny ofert. Inne zarzuty były związane z naruszeniem zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania, w szczególności poprzez określanie warunków udziału w postępowaniu, ograniczające dostęp do zamówienia, niezgodne z przepisami i niepełne opisywanie przedmiotu zamówienia oraz modyfikowanie SIWZ w sposób sprzeczny z ustawą. Do prezesa UZP trafiały też odwołania pod zarzutem bezpodstawnego unieważnienia postępowania.

Informacje ze „Sprawozdania z funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2008 roku” (www.uzp.gov.pl) wybrała dr Aneta Suchoń, Zakład Prawa Gospodarczego i Rolnego UP w Poznaniu

 

Tab. 1. Tryby, w jakich udzielano zamówień w latach 2007 i 2008

 

Tab. 2. Czas trwania postępowania o wartości nieprzekraczającej progów UE