Ostatnie pięciolecie było tragiczne dla alei przydrożnych i przyulicznych w Polsce. Przyczyną tego było wejście w życie 1 maja 2004 r. ustawy o ochronie przyrody, której art. 86 praktycznie dopuszcza wycinkę wszystkich drzew przy drogach. Pod pretekstem zagrożenia bezpieczeństwa są one bezlitośnie przycinane, skalpowane (ogławiane) i karczowane. Co roku wycina się dziesiątki tysięcy zabytkowych przydrożnych drzew. Padają one ofiarą bezdusznego urzędnika, pazernego chłopa, któremu przeszkadzają w uprawie pola, a przede wszystkim szalonego kierowcy, szarżującego drogą między drzewami.
Nie lepiej przedstawia się sytuacja drzew przyulicznych w miastach. Gwałtownie wzrastająca liczba samochodów zmusza do rozbudowy infrastruktury komunikacyjnej. Modernizuje się i poszerza ulice, przy których nierzadko rosną całkiem stare, kilkudziesięcioletnie drzewa. Systematycznie podcinane i ograniczane w możliwościach korzenienia się, narażone na ciągłe stresy środowiskowe stają się bardziej podatne na infekcje, gorzej się rozwijają, są mniej żywotne i w rezultacie są skazane na powolne zamieranie.
Jak długo jeszcze będziemy cieszyć się widokiem pięknych, malowniczych alei przydrożnych i przyulicznych, o niepowtarzalnych walorach kulturowych i trudnych do przecenienia wartościach przyrodniczych i ekonomicznych, które nabierają z biegiem lat, jak dobre wino, coraz większej wartości?
Niniejsze „Zeszyty Komunalne” traktują o znaczeniu i roli alei przydrożnych i przyulicznych oraz o drzewach alejowych, rosnących w ekstremalnie trudnych i stale pogarszających się warunkach środowiskowych. Niewątpliwie aleje wymagają specjalnego i starannego traktowania. Zatem są tu omówione również zasady kształtowania i ochrony zadrzewień przydrożnych i przyulicznych oraz ich prawidłowej pielęgnacji. Bowiem rezultatem niewłaściwego doboru drzew i wadliwego ich cięcia może być zagrożenie bezpieczeństwa użytkowników drogi czy ulicy. Stąd osobny artykuł poświęcono rozpoznawaniu najważniejszych objawów utraty stabilności drzew przydrożnych.
Mam nadzieję, że zamieszczone materiały przekonają Czytelników do wyjątkowej wartości alei, które warto chronić i starannie pielęgnować, ponieważ są świadectwem epoki, naszym dziedzictwem po poprzednich pokoleniach i wianem dla naszych dzieci.
 
dr hab. Marek Kosmala, Katedra Architektury Krajobrazu, SGGW, Warszawa