W odpowiedzi na europejskiej propozycji dotyczące GOZ-u ? gospodarki o obiegu zamkniętym ? zrodziła się inicjatywa opracowania polskiej mapy drogowej, która zaproponowałaby krajowe działania w tym zakresie.

W tym celu w Ministerstwie Rozwoju przygotowano wstępny projekt, w którym zawarto cztery rozdziały, zdaniem ich twórców, odzwierciedlające priorytety GOZ-u z uwzględnieniem specyfiki i priorytetów polskiej gospodarki. Są nimi zrównoważona produkcja, zrównoważona konsumpcja, biogospodarka oraz nowe modele biznesowe.

Ważny jest każdy głos

Materiał ten był podstawą dla pracujących w pierwszej połowie 2017 r. grup roboczych, które miały dokonać pierwszej analizy przedstawionych propozycji i oceny priorytetów z punktu widzenia polskich uwarunkowań. W szczególności ważne było sformułowanie konkretnych działań oraz zidentyfikowanie barier dla wdrażania GOZ-u w Polsce. Nie jest niczym zaskakującym, że to właśnie przedsiębiorcy czy sektor nauki najlepiej wiedzą, jak można usprawnić realizację projektów dotyczących GOZ-u i jakie narzędzia mogłyby ułatwić współpracę w tym zakresie. Ważny był także udział organizacji pozarządowych, które niejednokrotnie identyfikują problemy we współpracy z partnerami, w tym w szczególności w zakresie działań miękkich. W kontekście współdziałania sektora prywatnego i publicznego nie możemy też zapominać o samorządzie lokalnym, który jest nieodzownym elementem wdrażania GOZ-u w kraju. To w gminach dochodzi do zebrania i zagospodarowania odpadów, i to samorządowcy mają narzędzia, które na tym etapie cyklu życia mogą zagwarantować, że odpady będą jak najlepszej jakości, a tym samym jak największa ich ilość posłuży do wykorzystania jako surowce wtórne. Tylko wspólne działanie na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym pozwoli na wypracowanie takiego zestawu narzędzi, które pozwolą na efektywne wdrożenie GOZ w Polsce. Dlatego tym bardziej cieszy fakt, że do grup roboczych, które analizowały projekt polskiej mapy drogowej, zgłosili się przedstawiciele wszystkich sektorów życia społeczno-gospodarczego. Pozwoliło to na wieloaspektową dyskusję, w której ? jako można mieć nadzieję ? żaden głos nie został pominięty, co znajdzie odzwierciedlenie na dalszych etapach opracowywania tego tym dokumentu.

Prace podzielono w nieco odmienny sposób niż sam projekt mapy drogowej. Powołano cztery grupy robocze, dotyczące: odpadów; edukacji i promocji; biogospodarki; nowych modeli biznesowych. Zaangażowano ok. 200 partnerów, którzy w ramach analizy samego projektu mapy drogowej, a także debat, warsztatów oraz mapowania działań próbowali wydobyć te propozycje, które ? ich zdaniem ? w jak największym stopniu mogłyby się przyczynić do przejścia polskiej gospodarki na tory GOZ-u.

Potencjał odpadów

Grupa robocza ds. odpadów przeanalizowała działania wskazane w projekcie mapy drogowej z podziałem na odpady z działalności gospodarczej, odpady z gospodarstw domowych oraz rozszerzoną odpowiedzialność producenta. Z jednej strony podkreślono wielki potencjał wykorzystania odpadów przemysłowych, w tym ze spalania paliw, co wiąże się m.in. z działalnością przemysłu wydobywczego i energetycznego w Polsce. Z drugiej strony odpady komunalne, w tym rozszerzona odpowiedzialność producenta, jako zagadnienia najbardziej oddziałujące na społeczeństwo, także powinny stanowić priorytet dla polskich działań, prowadzonych z myślą o GOZ-ie.

Czym jest GOZ, czyli potrzeba edukacji

Grupa robocza ds. edukacji i promocji stworzyła matrycę działań w oparciu o cykl życia produktu oraz dokonała mapowania potencjalnych działań. Jako podstawowych ich adresatów wskazano: społeczeństwo, środowiska biznesowe oraz naukowe, a także samorządy. Zaproponowano wprowadzenie na każdym etapie nauczania zajęć związanych z właściwym postępowaniem z zasobami w kontekście zrównoważonej konsumpcji, utworzenie platformy internetowej gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zrealizowanie programu pilotażowego dla gmin.

Wsparcie dla biogospodarki

Grupa robocza ds. biogospodarki miała nieco odmienne zadanie, ponieważ temat ten ? jako odrębna całość ? nie został jak dotychczas nazwany i nie był objęty wspólnymi działaniami. W związku z tym już na samym początku prac pojawiły się postulaty dotyczące opracowania oddzielnego dokumentu poświęconego temu zagadnieniu, i to nie tylko w odniesieniu do GOZ-u. Niemniej w ramach prac grupy przeanalizowano działania wskazane w projekcie oraz zidentyfikowano kluczowe instrumenty wsparcia dla rozwoju biogospodarki, przeprowadzono także warsztaty z przedstawicielami przemysłu, podczas których dyskutowano o barierach w obszarach: rynkowym, administracyjnym i regulacyjnym.

Modele biznesowe przedsiębiorstw

Grupa robocza ds. nowych modeli biznesowych na początku dyskutowała nt. samej definicji,  w efekcie czego skupiono się na analizie modeli biznesowych przedsiębiorstw. W pracach przedstawiono studia przypadku (co pokazało, jak wiele modeli biznesowych GOZ-u już w tej chwili jest wdrażanych w Polsce), przeprowadzono także warsztaty, dokonano klasyfikacji, identyfikacji szans i barier oraz działań dla administracji, służących rozwijaniu nowych modeli biznesowych.

Opisane prace grup roboczych były jedynie wstępem do pogłębionej analizy mapy drogowej gospodarki o obiegu zamkniętym, gdyż w drugiej połowie roku planowane jest przekazanie już zmienionej ? w oparciu o efekty przywołanych działań ? wersji dokumentu do konsultacji publicznych.

 

Łukasz Sosnowski, Sekretarz Zespołu ds. Gospodarki o Obiegu Zamkniętym, Departament Innowacji, Ministerstwo Rozwoju