Zielona energia we wspólnotach i spółdzielniach mieszkaniowych

Pod koniec 2021 roku w ustawie o odnawialnych źródłach energii wprowadzono pojęcie prosumenta zbiorowego, które miało na celu promowanie rozwoju OZE oraz zachęcanie mieszkańców wspólnot i budynków wielorodzinnych do aktywnego uczestnictwa w produkcji i zużyciu energii elektrycznej.

Nowa ustawa o OZE

Za prosumenta zbiorowego można było uznać mieszkańców wspólnot i budynków wielorodzinnych, którzy mogli zainstalować panele PV na dachach budynków i, w uproszczeniu, zmniejszyć tym samym rachunki za prąd. Do tej pory rozliczenia realizowane były poprzez konto prosumenckie – rodzaj depozytu, w ramach którego rachunek za energię elektryczną pomniejszano o wygenerowane przez prosumenta nadwyżki. Miał być to istotny krok w kierunku bardziej ekologicznego i efektywnego wykorzystania z energii pochodzącej z instalacji PV. Dotychczasowe zasady obowiązywały do końca września 2023 roku.

Wraz z początkiem października 2023 roku wcielono w życie nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii. Najważniejszą zmianą w stosunku do poprzednich zapisów ustawy jest wprowadzenie możliwości wypłaty środków finansowych wygenerowanych przez instalacje fotowoltaiczne bezpośrednio na rachunek bankowy. W myśl nowelizacji ustawy prosument wytwarzający energię na potrzeby wspólne budynku wielorodzinnego będzie mógł zmienić formę wynagrodzenia z obniżenia rachunku za energię elektryczną na wypłatę wartości energii na wskazany rachunek bankowy.

Taka forma rozliczenia niesie ze sobą szereg korzyści dla wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, z których największą zdaje się być możliwość relatywnie swobodnego rozporządzania zgromadzonymi środkami finansowymi. Poza już funkcjonującym mechanizmem obniżenia rachunków w oparciu o autokonsumpcję w rozliczeniu godzinowym prosument będzie mógł przeznaczyć nadwyżkę pochodzącą z produkcji na pokrycie innych kosztów budynku i opłacić np. fundusz remontowy, rachunki za ciepło lub koszty administracyjne.

Słoneczne dachy

To istotna zmiana dla podmiotów zarządzających budynkami wielorodzinnymi. Już w tym momencie część z nich zdecydowała się na wykorzystanie energii ze słońca w celu obniżenia kosztów, jednak dopiero nowelizacja ustawy ma szansę rozpocząć słoneczną rewolucję. Warto przypomnieć, że w 2020 r. uruchomiono rządowy program „Słoneczne dachy”. Inicjatywa miała być rządowym wsparciem, kierowanym do spółdzielni mieszkaniowych.  Jednak nie odbiła się szerokim echem, wobec ówczesnych deklaracji niezwłocznego wprowadzenia prosumenta lokatorskiego. Trwająca nieco w zawieszeniu branża eksplodowała w zeszłym roku, znacznie zwiększając liczbę montowanych instalacji PV, ale dopiero długo oczekiwana nowelizacja ma szansę przyspieszyć cały proces transformacji.

Pojawia się jednak pytanie, czy świadomość przyszłych prosumentów w zakresie optymalizacji energii oraz samego procesu instalacji paneli fotowoltaicznych jest wystarczająca, by przekuć zainteresowanie w ostateczną decyzję?

– Przykład Słonecznych Dachów i poznańskiej Spółdzielni Winogrady pokazał, jak istotne jest tutaj odpowiednie zaplanowanie systemu oraz świadomość specyficznych potrzeb wspólnot mieszkaniowych. Spółdzielnia Mieszkaniowa Winogrady w Poznaniu wyposażyła już 12 budynków o łącznej mocy 457 kWp. w panele fotowoltaiczne. Instalacja PV jest zainstalowana na 17-piętrowych wieżowcach, a dzięki instalacji spółdzielnia notuje oszczędności na poziomie 60 proc. rocznych kosztów energii w porównaniu z poprzednimi latami. Przy założeniach i realizacji projektu władze spółdzielni wzięły pod uwagę wszystko to, co powinno funkcjonować w świadomości zarządców budynków wielorodzinnych – ekonomię, bezpieczeństwo oraz poprawność techniczną projektu. Tego rodzaju realizacja wskazuje, że przy odpowiednio profesjonalnym podejściu inwestycja może zwrócić się już w okresie 6-7 lat, co przełoży się na zwiększenie zainteresowania instalacjami PV i akceptacją mieszkańców dla decyzji zarządu wspólnoty – komentuje Mariusz Wilk, Country Manager IBC Solar Poland.

Komunikacja z mieszkańcami

W kontekście nowelizacji ustawy dot. prosumenta zbiorowego, która dodatkowo zwiększy rentowność przedsięwzięcia, pojawia się pytanie o dostęp do wiedzy i doświadczenia polskich instalatorów, szczególnie w zakresie budynków wielorodzinnych. – Poza charakterystyką dachu i bezpieczeństwem z tym związanym, pełną dokumentacją i certyfikacją konstrukcji montażowej, realnymi, europejskimi gwarancjami na panele pojawiają się jeszcze kwestie związane z prowadzeniem tras kablowych, zabezpieczeniem przejść serwisowych na dachu oraz finalnie – komunikacją z mieszkańcami, których świadomość i akceptacja również nie pozostaje bez znaczenia dla końcowej decyzji inwestora – tłumaczy Mariusz Wilk.

Prosument lokatorski i nowelizacja ustawy stanowią szansę nie tylko na obniżenie rachunków i lepsze, lokalne zarządzanie produkowaną energią, ale również możliwość uświadomienia społeczeństwa. Mowa tu o korzyściach, ale i wymaganiach, jakie należy postawić przed instalatorem oraz komponentami instalacji PV. Na szczęście coraz więcej firm specjalizuje się w tego typu instalacjach, stanowiąc równorzędnego partnera do rozmowy dla zarządców nieruchomości. Tak długo, jak efektem tych rozmów będzie kreatywne szukanie rozwiązań i długofalowej jakości montowanych na dachach instalacji, zmiany w ustawie o OZE powinny zapewnić nam wszystkim nie tylko mniejsze koszty utrzymania mieszkań, ale i stabilne zaopatrzenie w zieloną energię. Dlatego warto inwestować w panele fotowoltaiczne na dachach budynków wielorodzinnych szczególnie teraz, gdy nadwyżkę środków można wypłacić na rachunek bankowy i przeznaczyć na realne pokrycie potrzeb mieszkańców.