Szersza definicja biomasy

Premier Waldemar Pawlak 23 lutego 2010 r. podpisał rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii.

Zmiana zaproponowana w przedmiotowym akcie normatywnym dotyczy rozszerzenia definicji biomasy w sposób umożliwiający energetyczne wykorzystanie ziaren zbóż niespełniających wymagań jakościowych dla zbóż w zakupie interwencyjnym i ziaren, które nie podlegają zakupowi interwencyjnemu.

Powyższa zmiana podyktowana jest z jednej strony koniecznością realizacji zobowiązań międzynarodowych w zakresie wytwarzania energii z odnawialnych źródeł energii, z drugiej zaś strony potrzebą zagospodarowania ziaren zbóż nienadających się do celów konsumpcyjnych.

Spalanie bez dodatkowych inwestycji

Należy również podkreślić, iż istniejąca infrastruktura służąca do wytwarzania energii powoduje, iż energetyczne wykorzystanie ziaren zbóż nie niesie za sobą konieczności dokonywania kosztownych inwestycji. Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii bez konieczności ponoszenia istotnych nakładów finansowych powoduje, iż cena energii będzie niższa niż wtedy, gdy przedmiotowe koszty musiałyby zostać poniesione (firmy energetyczne byłyby zobligowane do uwzględnienia kosztów poniesionych na inwestycje w cenach energii).

Duże znaczenie ma także fakt, iż możliwość wykorzystania na cele energetyczne ziaren zbóż jest pożądana zarówno przez energetykę, jak i rolnictwo. Na sektor energetyczny nałożono rosnące z roku na rok obowiązki w zakresie wytwarzania energii z odnawialnych źródeł energii. Zadania te powodują problemy związane m.in. z dostarczeniem odpowiedniej ilości biomasy, którą można przetworzyć na nośniki energii (ciepło, energia elektryczna itp.). Jednocześnie rolnictwo, z racji swej specyfiki, napotyka na trudności w zagospodarowaniu produktów nieprzydatnych do celów konsumpcyjnych. Ze specyfiki produkcji rolnej, uzależnionej od przebiegu warunków pogodowych wynika, że 5-10% ogólnego wolumenu produkcji roślinnej nie można wykorzystać w celach żywnościowych lub jej przydatność jest znacząco ograniczona. Ponadto należy mieć na uwadze warunki glebowo-klimatyczne Polski, ograniczające możliwość produkcji zbóż konsumpcyjnych na glebach słabych oraz brak alternatywy w zakresie innego ich wykorzystania.

Opłacalność produkcji rolnej na gruntach słabych jest niska, co sprawia, że są one ugorowane lub zalesiane. Stworzenie możliwości zagospodarowania ziarna zbóż w celach energetycznych umożliwi rozwój tych upraw, a tym samym włączenie do produkcji biomasy gruntów dotychczas ugorowanych. Dodatkową korzyścią będzie utrzymanie tych gleb we właściwej kulturze rolnej oraz wytwarzanie biomasy na cele energetyczne dostępnej lokalnie czy też regionalnie. Podkreślenia wymaga fakt, iż energetyczne zagospodarowanie ziaren zbóż nieprzydatnych z punktu widzenia konsumpcji nie stwarza zagrożenia dla rynku żywności, stanowiąc jednocześnie logiczną i uzasadnioną alternatywę dla produkcji rolniczej na użytkach rolnych, gdzie nie jest możliwe wytwarzanie żywności. Należy jednocześnie zauważyć, że wykorzystanie biomasy pochodzenia rolniczego, w tym również zbóż, na cele energetyczne jest powszechne w wielu krajach (np. w Szwecji, Finlandii lub USA).

Wspólne korzyści

Ponadto ceny zbóż, ze względu na ich rolę cenotwórczą, stanowią centralne ogniwo rynku żywnościowego i mają nie tylko bezpośredni wpływ na ceny przetworów zbożowych, ale pośrednio oddziałują także na ceny wielu produktów zwierzęcych. Są istotne z punktu widzenia oceny funkcjonowania rynku żywnościowego jako całości i możliwości zaspokojenia potrzeb żywnościowych społeczeństwa w sytuacji, gdy wydatki na pieczywo i przetwory zbożowe oraz wieprzowinę i drób (wyprodukowane w oparciu o pasze zbożowe) to prawie 40% całkowitych kosztów. Analiza cen i ich transmisji dowodzi, że ten wpływ stopniowo maleje, co jest szczególnie widoczne w przypadku pieczywa. W miarę pogłębiania przetwórstwa, zwiększania wartości dodanej, zmniejszania gramatury i różnicowania opakowań, a także zmiany asortymentu produkowanego pieczywa udział cen skupu zbóż w cenie detalicznej przetworów stopniowo maleje.

Coraz większy wpływ na ceny detaliczne mają koszty pozasurowcowe, w tym koszty pracy, energii, opłat środowiskowych itp. Można to zaobserwować zwłaszcza w przypadku pieczywa, ale również mąki i innych przetworów zbożowych. Obecnie udział kosztów zakupu zboża w cenie detalicznej chleba mieszanego sięga ok. 14%. Zatem wszelkie obawy mówiące o tym, że przedmiotowe rozporządzenie spowoduje znaczący wzrost cen pieczywa, są nieuzasadnione. Ponadto, obserwując sytuację w wysokorozwiniętych zachodnich państwach, w których udział cen pszenicy w cenie detalicznej chleba szacowany jest na ok. 5% (np. w USA), należy domniemywać, iż również w Polsce koszty zakupu zboża w cenie detalicznej pieczywa będą odgrywały coraz mniejszą rolę.

Reasumując, alternatywnym sposobem zagospodarowania ziaren zbóż niespełniających wymagań jakościowych dla zbóż w zakupie interwencyjnym i ziaren, które nie podlegają zakupowi interwencyjnemu, jest ich przeznaczenie na cele energetyczne. Dzięki temu zwiększy się dostępność biomasy pochodzenia rolniczego.

dr Henryk Majchrzak, dyrektor Departamentu Energetyki, Ministerstwo Gospodarki

Tytuł i śródtytuły od redakcji