Mały trójpak energetyczny versus duży

Między innymi z tego powodu czytelnikom należą się stosowne wyjaśnienia.

Pakiet ustaw energetycznych, w skład którego wchodzą projekty ustaw: Prawo energetyczne (P.e.), Prawo gazowe, ustawa o odnawialnych źródłach energii oraz projekt ustawy wprowadzającej, jest niezwykle istotny z punktu widzenia kształtowania polityki energetycznej państwa, a także ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i przyszłego rozwoju i funkcjonowania sektora energii elektrycznej, gazu ziemnego oraz odnawialnych źródeł energii.

Projekt ustawy o OZE, po przyjęciu przez Radę Ministrów „Pakietu ustaw energetycznych”, zostanie przekazany do Sejmu RP w celu prowadzenia dalszych prac legislacyjnych, już na etapie parlamentarnym. 

W celu szybszego wdrożenia rozwiązań unijnych, Ministerstwo Gospodarki zaangażowało się w prace sejmowe dotyczące poselskiej inicjatywy legislacyjnej, tj. projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 946), zwanego też małym trójpakiem. Jest to inicjatywa poselska, która 18 października 2012 r. została opracowana przez grupę posłów.

Sejm RP uchwalił ten projekt 21 czerwca br., następnie przekazano go do marszałka Senatu. 12 lipca br. Senat RP wprowadził postulowane przez senatorów poprawki. Przedmiotowa nowelizacja ustawy – Prawo energetyczne wraz z poprawkami wprowadzonymi przez Senat została przyjęta 26 lipca 2013 r. przez Sejm (dyrektywy wdrażające niniejsze przepisy opisano w wydaniu „Czystej Energii” 3/2013, na str. 10).

Wspomniana inicjatywa poselska, która zainspirowała do uchwalenia tzw. małego trójpaku, jest tym bardziej cenna, iż KE skierowała trzy skargi przeciwko Polsce w sprawie niewdrożenia przepisów dyrektyw unijnych do polskiego prawodawstwa, w tym m.in. dyrektywy 2009/28/WE dotyczącej OZE.

W mojej ocenie uchwalona ustawa pozwoli w sposób ostateczny doprecyzować i wyjaśnić wątpliwości KE oraz doprowadzi do wycofania złożonych przez Komisję Europejską skarg. Ustawa nowelizująca ustawę P.e. umożliwi pełną implementację przepisów dyrektywy 2009/28/WE. 

Należy wyjaśnić, iż zakres przedmiotowy proponowanych zmian w poselskiej propozycji jest całkiem spory. Niezależnie od kwestii związanych z sektorem energetyki konwencjonalnej oraz z implementacją dyrektywy „gazowej”, których omawianie pominę, w nowelizacji ustawy określono m.in. nowe zasady przyłączania do sieci OZE oraz mikroinstalacji. 

W ustawie nowelizującej Prawo energetyczne uregulowano również status prawny mikroinstalacji i małej instalacji OZE. Mikroinstalację, w wyniku uwag kierowanych do podkomisji, zdefiniowano jako odnawialne źródło energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 120 kW. Z kolei małą instalację należy rozumieć jako odnawialne źródło energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 40 kW i nie większej niż 200 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej większej niż 120 kW i nie większej niż 600 kW.

Odnośnie przyłączania do sieci OZE trzeba zaznaczyć, iż przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej w razie odmowy przyłączenia do sieci z powodu braku warunków technicznych będzie zobowiązane do określenia najbliższego planowanego terminu przyłączenia do sieci oraz warunków wykonania jej niezbędnej rozbudowy. Uregulowanie tych spraw w projekcie ustawy Prawo energetyczne nie zostało zmienione (opisano to już w wydaniu „Czystej Energii” 3/2013 r., a zatem nie warto ich powtarzać). 

Ponadto, należy podkreślić konieczność wprowadzenia do porządku prawnego regulacji odnośnie gwarancji pochodzenia. W ustawie nowelizującej dodaje się przepisy (rozdział 2a) dotyczące gwarancji pochodzenia, w tym prowadzenia ich rejestru oraz zasad uznawania gwarancji pochodzenia i ich wygasania. Możliwość otrzymania gwarancji pochodzenia będzie również oznaczać, iż wytworzona energia elektryczna została wytworzona w źródle będącym źródłem odnawialnym i dodatkowo wpłynie na zwiększenie, choć obawiam się, iż w niewielkim stopniu, przychodów wytwórców energii elektrycznej z OZE.

Zgodnie z postanowieniami dyrektywy 2009/28/WE, gwarancja pochodzenia winna być wydawanym na wniosek producenta energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych dokumentem, który może stanowić dowód dla odbiorców końcowych, poświadczający, jaki jest udział lub jaka ilość energii ze źródeł odnawialnych znajduje się w ich koszyku energetycznym. Znamienne jest to, iż dyrektywa jednoznacznie wskazuje w preambule (pkt 52), iż należy odróżniać „zielone certyfikaty” (jako elementy wsparcia) stosowane w systemach wsparcia (świadectwa pochodzenia) od gwarancji pochodzenia. 

Zgodnie ze wspomnianą dyrektywą, gwarancja pochodzenia wydawana będzie dla jednostki 1 MWh wytworzonej energii elektrycznej, a jakiekolwiek wykorzystanie gwarancji pochodzenia stanie się możliwe w ciągu dwunastu miesięcy od wyprodukowania odpowiadającej jej jednostki energii. Po tym okresie 12 miesięcy gwarancja pochodzenia straci swą ważność. Dyrektywa wskazuje także na to, że państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane są uznawać gwarancje pochodzenia wydane przez inne państwa członkowskie, z zastrzeżeniem sytuacji, gdy istnieją uzasadnione wątpliwości co do ich dokładności, wiarygodności lub autentyczności. 

W poselskiej noweli ustanowiono również obowiązek opracowania krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, zawarty w rozdziale 3a nowelizacji, który wskazuje krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zużywanej w sektorach transportowym, energii elektrycznej i ogrzewania w 2020 r. Zgodnie z brzmieniem przepisów, organem odpowiedzialnym za przygotowanie planu i monitorowanie jego realizacji będzie minister gospodarki. 

Kolejnym obowiązkiem wynikającym z dyrektywy 2009/28/WE jest wymóg stworzenia systemu certyfikacji instalatorów mikroinstalacji i małych instalacji lub równoważnych systemów kwalifikowania instalatorów małych kotłów i pieców na biomasę, systemów fotowoltaicznych oraz systemów ciepła słonecznego i płytkich systemów geotermalnych, a także pomp ciepła. W nowelizacji uregulowano również sposób uzyskiwania certyfikatów, status oraz rejestr instalatorów mikroinstalacji i małych instalacji. 

Nowelizacja poselska wraz z poprawkami opracowanymi przez Ministerstwo Gospodarki w zakresie dotyczącym liberalizacji systemu certyfikacji instalatorów mikroinstalacji i małych instalacji w pełni wpisuje się w podejmowane aktualnie działania deregulacyjne w sferze przepisów dotyczących regulacji gospodarczych.

Ponadto w dodanym rozdziale 6a słusznie zawarto propozycje wprowadzenia do systemu prawa regulacji dotyczących zasad współpracy międzynarodowej w zakresie wspólnych projektów inwestycyjnych dotyczących odnawialnych źródeł energii oraz prowadzonych w myśl projektowanych przepisów przez Rzeczpospolitą Polską ustaleń z innymi państwami członkowskimi UE, związanych z przekazaniem lub przyjęciem określonej ilości energii ze źródeł odnawialnych w formie „transferu statystycznego”. 

Dodatkowo należy wyjaśnić, iż w trakcie prac legislacyjnych senatorowie oraz przedstawiciele interesariuszy społecznych w Komisji Gospodarki Narodowej w Senacie zgłosili poprawki dotyczące sektora gazu (obligo giełdowe, model operatorstwa systemu przesyłowego), relacji pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi a odbiorcą energii (relacje umowne, kwestie konsumenckie), kompetencji prezesa URE (w tym związanych z certyfikacją operatorów systemów przesyłowych) oraz sektora OZE. Część zgłoszonych poprawek została pozytywnie zaopiniowana przez Ministerstwo Gospodarki. 

Poprawki dotyczące sektora OZE mają m.in. charakter stricte prosumencki, a dodatkowo zawierają elementy deregulujące przepisy prawne w sferze prawa gospodarczego, np. poprzez zwolnienie z obowiązku prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku sprzedaży nadwyżek wytwarzanej w mikroinstalacji energii elektrycznej. Zgłoszono także propozycję poprawki odnośnie obowiązków informacyjnych prezesa URE i prezesa Zarządu NFOŚiGW w zakresie przekazywania ministrowi gospodarki informacji wrażliwych dla sektora OZE. Zgodnie z treścią tej poprawki zakłada się, iż informacje będą publikowane na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Gospodarki.

Niezależnie od wymienionych kwestii, wyjaśniam, iż art. 2 przedmiotowej nowelizacji ustawy Prawo energetyczne dodatkowo zakłada odbiurokratyzowanie i deregulację przepisów Prawa budowlanego poprzez zapewnienie preferencyjnego traktowania instalacji pomp ciepła i montażu pomp ciepła bez konieczności uzyskania pozwolenia na roboty budowlane. Dodatkowo projekt przewiduje wprowadzenie zmian w przepisach Prawa budowlanego, polegających na umożliwieniu tworzenia małych instalacji fotowoltaicznych (mikroinstalacji do 40 kW) bez konieczności uzyskania pozwolenia budowlanego, w tym także bez konieczności otrzymania pozwolenia na roboty budowlane w przypadku robót instalatorskich.

Dodatkowo tzw. mały trójpak zmienia także przepisy ustawy Prawo budowlane, polegające na wprowadzeniu regulacji, które zakładają, iż w nowych oraz istniejących budynkach poddawanych przebudowie lub przedsięwzięciu służącemu poprawie efektywności energetycznej w rozumieniu przepisów o efektywności energetycznej, które są użytkowane przez jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, zaleca się stosowanie urządzeń wykorzystujących energię wytworzoną w odnawialnych źródłach energii, a także technologie mające na celu budowę budynków o wysokiej charakterystyce energetycznej.

Podkreślenia wymaga fakt, iż mały trójpak nie zawiera elementów dotyczących systemu wsparcia wytwarzania OZE, a tym samym wypełnia tylko niezbędne minimum nałożone wymogami dyrektyw unijnych. System wsparcia i modyfikacja obecnie funkcjonujących kolorowych certyfikatów będą materią przyszłej legislacji, która zostanie zawarta w dużym trójpaku energetycznym.

Last but not least – to regulacje dotyczące przepisów art. 9u-9x i art. 13a i 13b ustawy Prawo energetyczne w zakresie dotyczącym wytwarzania energii elektrycznej w mikroinstalacji przez osoby fizyczne, niebędące przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a także umożliwiające sprzedaż przez te osoby wyłącznie nadwyżek wytworzonej w mikroinstalacji energii elektrycznej, bez konieczności prowadzenia działalności gospodarczej. Są to regulacje i rozwiązania nie tylko oczekiwane, ale i również korzystne dla prosumentów (wytwórców/odbiorców energii elektrycznej), gdyż de facto przyczynią się do rzeczywistego i odczuwalnego wzrostu liczby instalacji typu prosumenckiego. Dodatkowo proponowane przepisy w pełni wpisują się w działania podejmowane przez rząd RP w celu deregulacji i odbiurokratyzowania gospodarki.

Ponadto opracowana regulacja stanie się zalążkiem rynku wytwarzania urządzeń i mikroinstalacji OZE, które będą mogły być wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej w mikroinstalacji przez osoby fizyczne. 

Z uwagi na fakt, iż proponowane przepisy wskutek niewielkiej zachęty (80% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym) ukierunkują wytwarzanie i wykorzystanie energii elektrycznej z mikroźródeł na własne potrzeby, wpłynie to na zmniejszenie kosztów po stronie odbiorców końcowych przez możliwość wykorzystywania własnej, tańszej energii elektrycznej.

Kończąc, chcę wyrazić przekonanie, iż przewidywany termin skierowania ustawy do podpisu przez prezydenta RP zostanie dotrzymany i wejścia w życie opisywanej nowelizacji ustawy Prawo energetyczne nastąpi w połowie września tego roku.

 
Janusz Pilitowski, dyrektor Departamentu Energii Odnawialnej, Ministerstwo Gospodarki

"Czysta Energia" 7-8/2013

 Śródtytuły od redakcji