Jakie będą skutki przyjęcia nowych zasad selektywnej zbiórki odpadów?

W zakresie oznaczenia pojemników rozporządzenie dopuszcza jeden wyjątek. W przypadku, gdy pojemniki oznaczone zgodnie z powyższymi regulacjami miałyby obniżać walory estetyczne przestrzeni publicznej, w której się znajdują, w szczególności w miejscach o znaczeniu historycznym lub przyrodniczym, dopuszczalnym będzie, aby pojemniki te były pokryte odpowiednim kolorem tylko w części, jednak nie mniejszej niż 30 proc. zewnętrznej, całkowitej powierzchni pojemnika, w sposób widoczny dla korzystających z pojemników.

Powyższa regulacja dodana na jednym z ostatnich etapów procesu legislacyjnego z założenia miała wyjść naprzeciw oczekiwaniom strony samorządowej. W praktyce może się ona jednak okazać trudna do zastosowania z uwagi na niezwykle ocenne przesłanki zastosowania oraz przewidziany sposób oznaczenia pojemników.

Powyższe regulacje wprost znajdują zastosowanie także do worków przeznaczonych na zbieranie w miejscu ich wytworzenie selektywnie zebranych frakcji odpadów komunalnych. Oznacza to, iż właściciele nieruchomości nie będą mogli zbierać odpadów komunalnych w workach innych kolorów, aniżeli wynikające z rozporządzenia. Może być to szczególnie problematyczne w przypadku podmiotów, które okresowo wytwarzają większą ilość odpadów (np. suche liście w okresie jesiennym).

Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów komunalnych określa także kryteria pozwalające stwierdzić, czy wymóg selektywnego zbierania odpadów komunalnych został spełniony. Zgodnie z rozporządzeniem kryteriami tymi są:

1. zbieranie na terenie gminy frakcji odpadów zgodnie z przepisami rozporządzenia (w zakresie ilości frakcji oraz oznaczenia pojemników lub worków) w miejscu ich wytworzenia i (sic!) na terenach przeznaczonych do użytku publicznego;
2. pojemniki oraz zapewniają zabezpieczenie odpadów przed pogorszeniem jakości zbieranej frakcji odpadów dla przyszłych procesów ich przetwarzania.

Także ten przepis w praktyce rodzić może uzasadnione wątpliwości interpretacyjne. Nie sposób bowiem jednoznacznie ustalić jego adresata, zwłaszcza gdyby przyjąć, iż przesłanki te mają być spełnione łącznie.

Pierwsza z nich zdaje się być adresowana do gmin (odpowiednio związków międzygminnych), które zobligowane są stworzyć odpowiedni system selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Przesłanka ta wyłącznie pośrednio odnosi się do poszczególnych właścicieli nieruchomości, którzy deklarując selektywną zbiórkę powinni prowadzić ją zgodnie z rozporządzeniem. Brak jest jednakże jakichkolwiek szczegółowych kryteriów pozwalających ustalić, czy odpady zebrane przez poszczególnych właścicieli nieruchomości mają charakter selektywnie zbierany czy też nie.

Druga z ww. przesłanek zdaje się odnosić zarówno do właścicieli poszczególnych nieruchomości (o ile na nich spoczywa obowiązek wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki), jak i do gmin (odpowiednio związków międzygminnych), które zobowiązane zostały do zorganizowania zbiórki odpadów „na terenach przeznaczonych do użytku publicznego”. Obowiązek ten rodzić może uzasadnione wątpliwości bowiem podstaw do jego wprowadzenia próżno szukać w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, stanowiącej podstawę do wydania rozporządzenia. Ministerstwo nie doprecyzowało także, jak należy rozumieć realizację tego obowiązku. Z pewnością nie chodzi w nim o kosze uliczne.

Z rozmów z przedstawicielami ministerstwa prowadzonych w toku procesu legislacyjnego należy domniemywać, iż intencją projektodawców było objęcie rozporządzeniem także tzw. „gniazd” czy też „mini PSZOK-ów” stanowiących uzupełnienie systemu zbiórki „u źródła”. Przyjmując nawet taką interpretację, z przepisów rozporządzenia nie sposób wywnioskować czy dla wypełnienia przedmiotowego obowiązku wystarczającym będzie zapewnienia jednego zestawu takich pojemników bądź czy wymóg ten spełniony będzie w przypadku ich zapewnienia na terenie PSZOK.

Nie ulega jednakże wątpliwości, iż rozwiązania w tym zakresie mają być uzupełnieniem zbiórki „u źródła”. Tym samym gminy, które obecnie nie odbierają przedmiotowych frakcji bezpośrednio od właścicieli nieruchomości bazując wyłącznie na systemie „gniazdowym” zobligowane będą do wprowadzenia istotnych zmian.

Wątpliwości wokół przepisów przejściowych

Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów komunalnych wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2017 roku. Dużo ważniejsze od tej daty są jednak przepisy przejściowe zawarte w rozporządzeniu.