Komentarz: Istotne zmiany zasad wsparcia dla energetyki

Odejście od wsparcia dla energetyki w formie pomocy regionalnej

W ramach generalnej reformy przepisów dotyczących udzielania pomocy publicznej, Komisja Europejska podjęła decyzję, by nowe wytyczne w sprawie pomocy regionalnej na lata 2014–2020 przyjęte 23 lipca 2013 roku, odmiennie od poprzednich wytycznych dotyczących pomocy regionalnej, nie stosowały się do pomocy w sektorze energetycznym. Ocena projektów pomocowych w tym sektorze ma się odbywać właśnie na podstawie Nowych Wytycznych Środowiskowych. Komisja uznała, że z jej perspektywy nie jest korzystne, gdy Państwa Członkowskie wybierają spośród dwóch systemów wsparcia, pomocy regionalnej i pomocy na ochronę środowiska (tzw. forum shopping), i postanowiła, że projekty energetyczne będą musiały być oceniane co do zgodności z art. 107 (2) lub (3) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („Traktat”) tylko na podstawie Nowych Wytycznych Środowiskowych, zawierających bardziej restrykcyjne zasady. Zmiana ta byłaby więc generalnie niekorzystna dla polskiego sektora energetycznego.

Notyfikacje indywidualne

Nowe Wytyczne Środowiskowe, podobnie jak poprzednie wytyczne definiują przypadki, w których konieczne jest dokonanie notyfikacji i uzyskanie zgody Komisji Europejskiej na udzielenie indywidualnej pomocy publicznej na ochronę środowiska (i teraz także dla sektora energetycznego). Chodzi w szczególności o pomoc operacyjną dla instalacji wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych o mocy przekraczającej 125 MW i o pomoc operacyjną dla instalacji kogeneracyjnych o mocy (w zakresie wytwarzania energii elektrycznej) przekraczającej 200 MW, a ponadto, co jest nowością w stosunku do poprzednich wytycznych:
– pomoc na infrastrukturę energetyczną, gdy jej wartość dla jednego przedsiębiorstwa, na jeden projekt inwestycyjny, przekracza 20 milionów euro;
– pomoc na wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (CCS), gdy jej wartość na jeden projekt inwestycyjny przekracza 20 milionów euro.

Przetargi i feed-in premium

Wygląda na to, ze zgodnie z projektem Nowych Wytycznych Środowiskowych, pomoc operacyjna dla wytwarzania energii w źródłach odnawialnych będzie udzielana przede wszystkim w drodze przetargów na energię elektryczną pochodzącą z nowoinstalowanych mocy OZE. Proces przetargowy będzie musiał być zasadniczo neutralny technologicznie („technology neutral”), co można rozumieć między innymi w ten sposób, iż kryteria wyboru w przetargu nie powinny dawać pierwszeństwa określonym technologiom wytwarzania. Ponadto, budżet danego programu wsparcia powinien być z góry określony w taki sposób, aby nie wszystkie podmioty biorące udział w przetargu mogły to wsparcie uzyskać. Wsparcie miałoby być natomiast udzielane w formie feed-in premium, czyli dodatku do ceny rynkowej energii. Co również istotne, udział w przetargach powinien być (z pewnymi wyjątkami) otwarty dla podmiotów ze wszystkich państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Uniezależnienie wysokości wsparcia od stosowanej technologii

Istotną nowością w Nowych Wytycznych Środowiskowych może być założenie, zgodnie z którym również wsparcie operacyjne dla energetyki odnawialnej w postaci certyfikatów powinno być niezależne od stosowanej technologii („the mechanisms shall be technology neutral”). Można to tak rozumieć, iż dotyczy to zarówno kwestii kryteriów stosowanych przy ocenie przysługiwania wsparcia bądź jego braku, jak i wysokości wsparcia. W tym kontekście wydaje się, iż system wsparcia planowany zgodnie z ostatnim projektem ustawy o OZE (z 9 października 2012 roku), przewidujący współczynniki korekcyjne dla zielonych certyfikatów w zależności od technologii wytwarzania, będzie trzeba odłożyć do lamusa. Zresztą od jakiegoś czasu z samego Ministerstwa Gospodarki płyną sygnały o zmianie podejścia do wsparcia OZE.

Energia atomowa i niedostatki mocy

Nowością jest również wprowadzenie do Nowych Wytycznych Środowiskowych osobnego rozdziału zawierającego kryteria udzielania pomocy dla energii atomowej i mechanizmów wsparcia mających zapobiegać niedostatkom mocy. Większość zapisów ma charakter ogólny. Na uwagę zasługuje przede wszystkim postanowienie, zgodnie z którym mechanizmy wsparcia mające zapobiegać niedostatkom mocy powinny być konstruowane w sposób umożliwiający udział w nich podmiotom z innych Państw Członkowskich, natomiast wsparcie dla energetyki atomowej powinno być udzielane w drodze procedury przetargowej.

Obowiązywanie Wytycznych

Projekt Nowych Wytycznych Środowiskowych przewiduje przepisy przejściowe. Zgodnie z nimi, Nowe Wytyczne Środowiskowe będą stosowane przez Komisję od chwili ich publikacji, nawet w stosunku do postępowań wszczętych na skutek wniosków notyfikacyjnych złożonych przed tą datą. Ponadto, projekt zawiera sugestię Komisji, iż w szczególności do końca 2015 roku miałoby dojść do dostosowania obecnych systemów wsparcia do nowych zasad wyrażonych w Nowych Wytycznych Środowiskowych. Choć zapis ten sformułowany jest literalnie jedynie jako propozycja Komisji, potencjalną konsekwencją niepodjęcia przez Państwa Członkowskie proponowanych działań może być w skrajnych przypadkach nawet wstrzymanie lub zwrot nadal otrzymywanej pomocy.

Podsumowanie

Prace nad Nowymi Wytycznymi Środowiskowymi nadal trwają. Warto śledzić na bieżąco rozwój sytuacji w tym zakresie, gdyż ich ostateczna treść będzie miała bezpośredni wpływ na systemy wsparcia OZE i kogeneracji w najbliższych latach. Wszelkie prace nad tymi systemami powinny mieć na uwadze projektowane przez Komisję zmiany, ze względu na potencjalne konsekwencje w postaci uznania wsparcia za niespełniające przesłanek dopuszczalnej pomocy publicznej.

Mikołaj Piaskowski – Radca prawny i starszy prawnik w Departamencie Prawa Gospodarczego, ekspert ds. pomocy publicznej CMS Cameron McKenna
Piotr Ciołkowski – Radca prawny i starszy prawnik w Departamencie Energetyki CMS Cameron McKenna