Obecnie pozainstytucjonalna edukacja ekologiczna, w której Wydawnictwa Komunalne firmy Abrys aktywnie uczestniczą, staje się coraz ważniejszą częścią edukacji obywatelskiej. Zmierza ona do rozwijania świadomego społeczeństwa, które akceptuje zrównoważony rozwój i uczestniczy w procesach decyzyjnych.

Każdego wydawcę nurtuje pytanie: co to jest dobra publikacja i czy wydawane przez niego pozycje takimi są? W polskim środowisku akademickim rozpowszechnione jest np. narzucone stanowisko administracyjne, uznające za dobrą publikację tylko taką, która uzyskuje największą liczbę punktów w rankingu ustalonym przez urzędników. Oderwany jest on od rzeczywistości gospodarczej, rynku, kultury, a nawet czytelników, chociaż całkowicie realizowany za pieniądze podatników, w tym przypadku najczęściej bezpowrotnie tracone na rzecz obcego kapitału. Jak pisze prof. Sławomir Turski, redaktor naczelny miesięcznika ?Przegląd Elektrotechniczny?, pojęcie tzw. listy filadelfijskiej ? wręcz religijnego dogmatu tego rankingu ? jest podobne do ?fasolki po bretońsku? (ze swojej strony dodam jeszcze ?rybę po grecku?), bowiem znane jest tylko w Polsce. Wbrew pozorom odpowiedź na postawione wyżej pytanie nie jest jednak trudna.

Istota sukcesu wydawniczego

Moje ponad 40-letnie doświadczenie w licznych oficynach ? w tym ponad dwie dekady związane ze współpracą przy tworzeniu ?Przeglądu Komunalnego?, a następnie wydawaniu publikacji Wydawnictw Komunalnych Abrysu ? wystarczająco ugruntowało zupełnie inny pogląd w sprawie oceny sukcesu wydawniczego. Doświadczeni wydawcy doskonale wiedzą, że aby tworzyć dobre publikacje należy umiejętnie połączyć najlepszych autorów tekstów, rycin i fotografii z projektantem szaty graficznej, redaktorem merytorycznym, korektorem i tłumaczem oraz uzyskać prawdziwe uznanie środowiska zawodowego, a szczególnie czytelników. Tylko to przełoży się na sukces ekonomiczny, chociaż jego osiągnięcie z roku na rok staje się coraz trudniejsze. Istotą całej działalności autorskiej są wyłącznie czytelnicy. Głos czytelników ? najsurowszych recenzentów ? jest niezwykle ważny dla wydawcy, bowiem są to weryfikatorzy przyswajalności tekstów. Mają oni realny wpływ na kształt wydawnictwa już na etapie produkcji, a nie dopiero sprzedaży.

Od lat 60. XX w. coraz powszechniejszy stawał się pogląd, że następuje schyłkowy okres słowa drukowanego, które w przyszłości zupełnie zaniknie. Rozwój przekazu oraz sposobów gromadzenia wiedzy i wszelkich informacji zmierza bowiem w innym kierunku niż tradycyjne ? jak się niektórym wydaje ? media papierowe. Rozwijająca się ponad 560 lat sztuka typografii zostanie zastąpiona przez nowe technologie ? media elektroniczne. Końca tego procesu jednak nie widać. I chociaż bardzo rozpowszechniły się elektroniczne wydania czasopism i książek, a niektóre istnieją już tylko w tej formie zapisu, to jednak papierowe edycje nadal cieszą się dużym zainteresowaniem. Obie formy, a pokazują to także czasopisma oficyny Abrysu, mogą jednak z powodzeniem się uzupełniać, służyć przy tej samej treści różnym odbiorcom-czytelnikom i być źródłem znacznego sukcesu ekonomicznego. Internet umożliwił pojawienie się nowego typu odbiorcy ? autora, a zwłaszcza recenzenta, którego opinie mają szansę być zauważone w elektronicznej przestrzeni przez wydawcę i innych czytelników. Stwarza także szansę dla efektywniejszego zaistnienia publikacji niskonakładowych, np. specjalistycznych książek naukowych, oraz upowszechnia rozchodzenie się informacji i rozmaitych publikacji.

Tradycyjne książki i czasopisma, chociaż pozornie tracą znaczenie jako źródło informacji, pełnią obecnie także nowe funkcje. Nic bowiem nie daje takiego związku czytelnika z treścią jak odpowiednio dobrana i przygotowana forma papierowego medium. Publikacja tradycyjna nadal ma uprzywilejowaną pozycję, ponieważ w zbiorowej świadomości wciąż stanowi kulturalny punkt odniesienia dla mediów elektronicznych. Najwięcej czytamy jednak nie dla przyjemności, ale głównie z powodu kształcenia się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co wymuszone jest przez mechanizmy społeczne, wyraźne obowiązki polityczne i edukacyjne.

We wszystkich sferach życia

Wydawnictwa Komunalne firmy Abrys to obecnie głównie dziesiątki tysięcy egzemplarzy czasopism (?Przegląd Komunalny?, ?Czysta Energia?, ?Recykling?, ?Wodociągi-Kanalizacja?, ?Zieleń Miejska?, ?Ecomanager?), dostarczających zawodowych informacji, kształtujących opinię i przedstawiających polemiki. To także tysiące ?wejść? na strony różnych aplikacji przygotowanych przez Abrys ? uzupełniających, a nie zastępujących wymienione czasopisma. Obie formy wydawnicze są odpowiedzią na postawione cele strategiczne Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej, będąc przełożeniem na konkretne zadania przedstawione w tym dokumencie. Wpisują się one w pełni we wdrażanie edukacji ekologicznej jako nauczania interdyscyplinarnego na jego wszystkich stopniach formalnych i nieformalnych. Taka formuła edukacji nawiązuje do Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z pespektywą do 2016 r. oraz Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 r. Celem tej edukacji jest kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowania społeczeństwa wzajemnie powiązanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i ekologicznymi. Umożliwia ona także każdemu człowiekowi zdobywanie wiedzy i umiejętności niezbędnych dla poprawy stanu środowiska oraz tworzenie nowych wzorców zachowań, kształtowanie postaw, wartości i przekonań jednostek, grup i społeczeństw, uwzględniających troskę o jakość środowiska. Aby cele te mogły być zrealizowane, niezbędne jest m.in. wprowadzenie elementów edukacji ekologicznej do wszystkich sfer życia społecznego.

Najważniejsze jest jednak uznanie, że edukacja ekologiczna jest podstawowym warunkiem zmiany konsumpcyjnego modelu społeczeństwa. Jak dotąd cele te nie zostały zrealizowane. Instytucja naszego państwa nie daje żadnej innej możliwości dla społeczeństwa konsumpcyjnego, na którym głównie oparte jest obecne jego funkcjonowanie.

Alternatywna forma nauczania

Powstanie i rozwój ?Przeglądu Komunalnego? jest rezultatem wieloletniej działalności przedstawicieli klasy kreatywnej, będącej główną siłą napędową postępu i podstawowym czynnikiem rozwoju gospodarczego. W pełni angażuje się ona bowiem w proces twórczy, kreuje produkty komercyjne i dobra konsumpcyjne oraz nieprzemijające dobra kultury, zostawia po sobie wyraźny ślad w społeczeństwie i przestrzeni swego działania. To reprezentanci klasy kreatywnej wykonują pracę, w której podstawowym zadaniem jest samodzielne myślenie i ocena sytuacji, stosowanie niestandardowych podejść do różnych zadań i wprowadzanie w życie nowych idei. Podstawą jest edukacja inspirująca, będąca poszukiwaniem równowagi na coraz wyższym poziomie i docenianiem wagi właściwej sekwencji informacji.

?Przegląd Komunalny? i związane z nim czasopisma, a także działalność konferencyjno-szkoleniowa, portale edukacyjne, konkursy branżowe i e-wydania tworzą obecnie zwarty, logiczny, wzajemnie uzupełniający się element nauczania i wychowania o cechach nowoczesnej edukacji alternatywnej XXI w. ? formy swoistej opozycji wobec państwowego i sformalizowanego systemu nauczania różnych stopni. Edukacja alternatywna jest sprzeciwem wobec narzuconych wartości, jedynie słusznych rozwiązań, wobec szkolno-akademickich lęków i nudy, dzisiejszej roli nauczyciela, wykładowcy i metodyki. Szkoła alternatywna to szkoła otwarta na to, co ją otacza, co postępowe i twórcze, co pobudza słuchaczy do samodzielnej aktywności poznawczej. W odróżnieniu od tradycyjnej rozwija m.in. twórcze myślenie i przedsiębiorczość, uczy organizacji umiejętności pracy, podejmowania ryzykownych decyzji i poznawania zasad sprawnego działania.

Zgodnie z etyką

Edukacja realizowana w działaniach redakcji Wydawnictw Komunalnych Abrysu, adresowana do dzieci, młodzieży i osób stojących u progu swojej kariery zawodowej, jest częścią działań związanych z przygotowaniem do życia we wspólnocie, a także radzenia sobie z trudnościami podejmowanych decyzji przy zachowaniu właściwych postaw życiowych.

Jest też elementem określonej kultury obywatelskiej, będącej kulturą odpowiedzialności za dobro wspólne, zaufania do innych obywateli, że oni ? tak jak my ? będą postępowali dla dobra wspólnego. Teksty licznych autorów zamieszczane na łamach czasopism wydawanych przez Abrys i pozostała działalność edukacyjna pokazują m.in. twórcze myślenie i przedsiębiorczość, wskazują na właściwą organizację pracy i sprawne działanie, sposób realizacji ryzykownych decyzji, a także etykę pracy zawodowej. Jedną z jej podstaw jest dyskusja, która obecnie coraz częściej ginie wśród demagogii. Kreatywność myślenia w merytorycznym sporze możliwa jest tylko w słownej wzajemnej debacie. Zanika np. przy wyświetlaniu różnych prezentacji multimedialnych, które skutecznie zabijają umiejętność pisania, logicznej składni zdań i jasnej prezentacji swojego stanowiska. W przeciwnym razie ? co, niestety, jest już powszechnie widoczne ? zanika klarowność przekazu przy braku umiejętności posługiwania się pełnymi zdaniami, ułożonymi w akapity. Publikowane na łamach naszych czasopism artykuły polemiczne są nie tylko swoistą opowieścią o problemie, ale także zaproszeniem do intelektualnej gry dotyczącej jego rozwiązania, krytycznej analizy i może innego niż często się spodziewamy przedstawienia nowatorskiego rozwiązania.

Działalność taką cenię sobie szczególnie, bowiem przez ponad 20 lat współpracy z Abrysem zawsze miałem świadomość uczestniczenia w pracach przydających się do czegoś istotnego, niepowtarzalnego, wpisujących się w dobro wspólne, z którego w kolejnych latach z pożytkiem będą korzystać inni.

Krzysztof Kasprzak

przewodniczący Rady Programowej Wydawnictw Komunalnych firmy Abrys

Pełna wersja publikacji została zamieszczona na www.komunalny.pl.