Architektura krajobrazu w Gruzji
Gruzja – jeden z najpiękniejszych zakątków świata to przede wszystkim miejsce pełne zieleni. I nie chodzi tu tylko o przestrzeń wokół miast, ale przede wszystkim o same miejscowości. Dobrym przykładem jest Tbilisi, którego panoramę można podziwiać z tras spacerowych położonych na otaczających miasto zielonych wzgórzach. Dziwi to tym bardziej, że jak do tej pory w Gruzji nie funkcjonuje na żadnej uczelni kierunek architektura krajobrazu.
Podobnie jak w innych krajach Europy wschodniej, architektura krajobrazu w Gruzji jest dziedziną rozwijającą się. W czasach ZSRR Gruzję traktowano jako swoisty kurort imperium, w wyniku czego była jedną z jego bogatszych republik. Po upadku systemu krajem zaczęły targać kryzysy i konflikty zbrojne. Po ostatniej wojnie w 2008 r. państwo powoli podnosi się z upadku. Zmiany widoczne są także w krajobrazie Gruzji, gdzie resztki dawnej świetności Związku Radzieckiego powoli zastępowane są przez nowe realizacje przestrzenne. Szczególnie widoczne jest to w dużych miastach, takich jak stolica kraju – Tbilisi lub nadmorski kurort – Batumi.
Kształcenie specjalistów
Kierunku architektura krajobrazu nie wyodrębniono jeszcze na żadnej gruzińskiej uczelni. Jednakże dwie z nich, obie w Tbilisi: Gruziński Uniwersytet Techniczny (Georgian Technical University – GTU) oraz Państwowa Akademia Sztuk Pięknych (Tbilisi State Academy of Arts – TSAA) zajmują się kształceniem w tej dziedzinie w ramach innych kierunków. Studenci GTU na kierunku architektura i urbanistyka uczestniczą w zajęciach z zakresu architektury krajobrazu, podobnie jak studiujący na polskich uczelniach. Kierownictwo wydziału planuje jednak z czasem wyodrębnić nowy, samodzielny kierunek. Z kolei na TSAA istnieje wydział architektury, na którym studiować można kierunek obejmujący: architekturę, planowanie miast i architekturę krajobrazu. Kształcenie w zawodzie dopiero rozwija się, a działalnością zawodową zajmują się absolwenci kierunków pokrewnych. Niemniej jednak zakłada się stworzenie samodzielnych kierunków.
Stan przestrzeni
Powoli w Gruzji rozwija się także rynek związany z architekturą krajobrazu. Można go podzielić na realizacje prywatne i zlecenia publiczne. Te pierwsze są domeną firm projektujących i zakładających ogrody. Podobnie przedmiotem zamówień dla firm są prace w zakresie przestrzeni publicznych (np. parki miejskie). Nowe realizacje na obszarze miasta dotyczą jednak głównie Tbilisi.
Oglądając je, zwraca się uwagę przede wszystkim na poziom projektów oraz jakość wykonania. Charakterystyczne dla Gruzji jest to, że gdy powstaje nowa przestrzeń publiczna, tworzy się ją z dużą pieczołowitością. Widoczna jest troska o kompozycję, często podkreśloną pomnikiem lub rzeźbą, ale także o elementy techniczne, takie jak: jakość nawierzchni, wygodne ławki, zadbana zieleń, obecność nieodłącznej w tym klimacie wody. Można to dostrzec zwłaszcza w niewielkich, kameralnych założeniach miejskich. Wszystkie te elementy składają się na udane, dobrze zakomponowane i współgrające z lokalnym krajobrazem przestrzenie publiczne, chętnie wykorzystywane przez mieszkańców oraz coraz liczniej odwiedzających kraj turystów. O otwartości miasta na nowe tendencje świadczyć mogą także takie wydarzenia, jak wertykalny ogród Patricka Blanca na budynku jednej ze stacji metra, założony na zlecenie władz miasta w 2010 r.
Niestety, poza stolicą sytuacja przestrzeni publicznych, głównie ze względów ekonomicznych nie wygląda już tak dobrze. Jednakże i tu można znaleźć pierwsze symptomy zmian, np. położony w pobliżu morza nowy park w Batumi lub niewielkie miasteczko Signagi we wschodniej Gruzji, odremontowane niemal w całości z państwowych funduszy i reklamowane w celu przyciągnięcia zachodnich turystów jako „stolica wina”.
Pewne wyobrażenie o stanie architektury krajobrazu, zarówno w ramach realizacji prywatnych, jak i publicznych, może dać również organizowany od 2006 r. konkurs architektoniczny na najlepsze projekty i realizacje w Gruzji. Wyniki konkursu można oglądać na stronie: http://www.archi-competition.com.ge.