Bierz dotacje na OZE!

Prognozy odnośnie sektora energetyki odnawialnej w Polsce, przeprowadzone w ostatnich latach przez krajowe i zagraniczne ośrodki badawcze, potwierdzają duże tempo rozwoju. Niezwykle ważna okazuje się tu możliwość skorzystania przez przedsiębiorców z dostępnych instrumentów wsparcia, w tym z funduszy unijnych.

Energetyka odnawialna, ze względu na stojące na jej drodze rozwoju bariery, wymaga wsparcia ze strony władz w postaci odpowiednich instrumentów rynkowych i prawnych. Systemy te umożliwiają rozwój technologii OZE oraz pozwalają uzyskać przez stosujące je kraje pożądane efekty rynkowe.

 

Polska po przystąpieniu do Unii Europejskiej (UE) zobowiązana została do wdrożenia mechanizmów wsparcia energetyki odnawialnej i wybrała w tym zakresie tzw. system zielonych certyfikatów, który wdrożono w Polsce w 2005 r. w ramach nowelizacji Prawa energetycznego. Poprzez jego zastosowanie uregulowana została procedura zakupu odpowiedniej ilości zielonej energii oraz obowiązek zakupu zielonych certyfikatów, które stanowią prawa majątkowe nadane świadectwom pochodzenia tejże energii. Dzięki temu producent energii odnawialnej w Polsce uzyskuje przychody z dwóch źródeł – ze sprzedaży samego prądu po cenie rynkowej oraz z zielonego certyfikatu. Ten ostatni jako zbywalne prawo majątkowe sprzedawany jest na giełdzie lub też poprzez umowy bilateralne, zawierane pomiędzy producentem a dystrybutorem. Spółka dystrybucyjna może także wypełnić obowiązek zakupu zielonej energii poprzez wniesienie tzw. opłaty zastępczej, której wysokość reguluje Prawo energetyczne.

W Polsce nałożono obowiązek zakupu energii z OZE. Najważniejszym dokumentem dla rozwoju OZE w naszym kraju jest Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej, którą zatwierdził polski Sejm w sierpniu 2001 r. Wskazuje ona podstawowe cele i możliwości rozwoju energetyki odnawialnej do 2020 r., jak również zakłada zwiększenie udziału energii z OZE w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 r. i do 14% dziesięć lat później. Wynika z tego, że wartość udziału OZE wzrośnie trzykrotnie w stosunku do 1999 r.

 

 

W obecnym okresie programowania 2007-2013 istnieje wiele możliwości finansowania projektów energetycznych z zakresu OZE. Na inwestycje w energię odnawialną przeznaczone zostały środki w wysokości ponad 2 mld euro. Końcową datą kwalifikowalności kosztów jest 31 grudnia 2015 r.

Wsparcie na poziomie krajowym dostępne jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) w działaniu 9.4Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, gdzie dofinansowane mogą być inwestycje w zakresie budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy lub ciepła przy użyciu energii geotermalnej lub słonecznej. W działaniu tym przedsiębiorstwa starać się mogą także o wsparcie inwestycji w zakresie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych w kogeneracji oraz w układach niespełniających kryterium wysoko sprawnej kogeneracji. Wyklucza się natomiast możliwość dofinansowania technologii współspalania paliw kopalnych i biomasy lub biogazu, a także budowy lub przebudowy obiektów energetycznych spalających odpady komunalne.

Charakter udzielenia wsparcia reguluje Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 3 lutego 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub rozbudowy jednostek wytwarzających energię elektryczną lub ciepło z odnawialnych źródeł energii (DzU z 2009 r. nr 21, poz. 112), gdzie określono szczegółowe przeznaczenie, warunki i tryb udzielania pomocy publicznej. Zgodnie z mapą pomocy regionalnej intensywność wsparcia zależy od lokalizacji inwestycji i wielkości przedsiębiorstwa (od 30 do 70% wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem). Jednocześnie maksymalna kwota wsparcia nie może przekroczyć 40 mln zł. Określono ponadto minimalne wartości dla projektów, które mogą otrzymać dofinansowanie w ramach działania. I tak dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu oraz w ramach budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych min. wartość to 10 mln zł, a dla pozostałych typów projektów 20 mln zł.

Równie istotnym działem wspierającym OZE jest budowa oraz modernizacja sieci umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Jest to możliwe w ramach działania 9.6 Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych. Tutaj dofinansowaniu podlegają tylko projekty o wartości przekraczającej 20 mln zł, w pełni dedykowane przyłączeniu nowych jednostek wytwórczych energii z OZE.

Z kolei działania 9.5 Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych i 10.3 Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii umożliwiają ubieganie się o dofinansowanie jedynie przedsiębiorcom planującym inwestycje o wartości przekraczającej 20 mln zł. W przypadku działania 9.5 wspierane będą tylko projekty budowy zakładów lub instalacji do produkcji biokomponentów i biopaliw stanowiących samoistne paliwa. W ramach działania 10.3 możliwa będzie budowa nowoczesnych linii technologicznych wytwarzających urządzenia wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych oraz biokomponentów i biopaliw.

 

W ramach oceny merytorycznej I stopnia działania 9.4 wprowadzono kryterium stanu gotowości projektu do realizacji. Daje to możliwość zdobycia dodatkowych 16 pkt. wynikających z dostarczenia dokumentów potwierdzających dostępność środków na sfinansowanie przedsięwzięcia oraz prawomocnego pozwolenia na budowę, prawomocnej decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych i dokumentacji technicznej. W związku ze sposobem refundacji wydatków w ramach pomocy publicznej należy zwrócić uwagę na dodatkowe kryterium formalne, jakim jest kwalifikowalność wydatków i ocena wykonalności pod kątem pomocy publicznej. Najważniejsza zasada w odniesieniu do katalogu kosztów kwalifikowanych brzmi: „wydatki muszą być poniesione i udokumentowane zgodnie z obowiązującym prawem polskim oraz prawem wspólnotowym, a przede wszystkim należy zwrócić szczególną uwagę na zgodność poniesionych wydatków z przepisami obowiązującymi w obszarach zamówień publicznych, ochrony środowiska, ochrony przyrody, pomocy publicznej oraz rachunkowości”.

W ocenie wykonalności pod kątem pomocy publicznej najważniejszy jest moment rozpoczęcia inwestycji, ustalenie dopuszczalnej wartości pomocy, jak również określenie wielkości pomocy i przewidywana inna pomoc publiczna wspierająca inwestycje. Istotne jest także umieszczenie analizy opcji technicznych, która prowadzi do osiągnięcia celu inwestycji. Należy także rozważyć alternatywne warianty projektu. Zmiany te nie mogą jednak mieć wpływu na osiągnięcie lub zmianę celów wynikających z wniosku. Instytucja wdrażająca (IW), którą dla działań 9.4-9.6 i 10.3 POIiŚ jest Instytut Paliw i Energii Odnawialnej (IPIEO), weryfikuje bardzo dokładnie wszystkie przedstawione dane, właściwie w każdym z trzech etapów ocen, przez które przechodzi wniosek. Dlatego też najważniejsze są mocne podstawy wszystkich wyliczeń, gdyż wnioskodawca może być wezwany do udowodnienia ich pod groźbą odrzucenia wniosku. Projekt może również nie zostać zakwalifikowany do wsparcia w przypadku, kiedy całkowicie zmienią się założenia oraz wydatki kwalifikowane inwestycji, gdyż mogą one nie spełniać wymogów formalnych. Bardzo istotne jest prawidłowe i wyczerpujące przygotowanie odpowiedzi na oceniane kryterium przygotowania organizacyjno-instytucjonalnego, zawartego w ocenie merytorycznej. Beneficjenci składają oświadczenie o stosowaniu ustawy o Prawie zamówień publicznych do zawierania umów związanych z realizacją projektu bądź o wyłączeniu spod jej zapisów.

W ramach pierwszego konkursu, zakończonego 14 kwietnia br., do IW wpłynęło 120 wniosków o dofinansowanie. Z tej liczby aż 86 dotyczy budowy farm wiatrowych. Drugie miejsce zajęły inwestycje związane z produkcją biogazu – 19 wniosków (tab. 1).

 

Tab. 1. Wnioski złożone w pierwszej rundzie naboru w ramach działania 9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych POIiŚ

Lp.	Rodzaje projektów	Liczba złożonych wniosków
	Energia:
1	wiatru	86
2	biogazu	19
3	wodna	6
4	biomasy	5
5	geotermalna	2
6	słoneczna	2

Całkowita kwota, o którą ubiegają się potencjalni beneficjenci, kształtuje się na poziomie ok. 3,148 mld zł. Do podziału jest 750 mln zł.

Projekty o wartości niższej niż 20 mln zł oraz w przypadku wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu, a także w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych dla przedsięwzięć o kwocie mniejszej niż 10 mln zł mogą otrzymać wsparcie na nową inwestycję w zakresie OZE z 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO). Są one wdrażane na poziomie poszczególnych województw. Wszystkie regiony stosują konkursową procedurę wyłaniania dofinansowywanych operacji dla przedsiębiorstw. Wniosek aplikacyjny można złożyć jedynie w terminie wskazanym w ogłoszeniu o naborze wniosków, który ukazuje się na stronie internetowej instytucji wdrażającej.

O wyborze konkretnego RPO decyduje lokalizacja inwestycji. Ponadto czasem konieczna jest siedziba wnioskodawcy na terenie danego województwa. Przykładowo, jeśli firma będzie chciała wybudować elektrownie wodną w Lesku (woj. podkarpackie) o wartości 6 mln zł, to wówczas należy skorzystać z RPO woj. podkarpackiego jako źródła finansowania inwestycji ze środków publicznych. Jeżeli koszt tego projektu przekroczyłby wartość 12 mln zł, to wtedy jedyną możliwością finansowania ze środków unijnych byłby POIiŚ, działanie 9.4.

Każdy RPO wyznacza własne, szczegółowe zasady udzielania wsparcia (tab.2). Nie wszystkie województwa wyszczególniły specjalne działania na dofinansowanie inwestycji z zakresu OZE dla przedsiębiorstw. W niektórych istnieje możliwość wsparcia takich projektów z działań dotyczących ochrony środowiska. Pozostałe nakazują natomiast startować firmom do konkursów wraz z innymi rodzajami inwestycji, w tym z przedsięwzięciami o charakterze innowacyjnym (konkursy te cieszą się ogromnym zainteresowaniem). Kryteria wyboru projektów w tych działaniach promują firmy wprowadzające na rynek innowacyjny produkt, co automatycznie zmniejsza szanse otrzymania dofinansowania na inwestycje z zakresu OZE. Niektóre regiony wprowadziły również ograniczenia kwotowe wielkości wsparcia.

 

 

 

 

 

 

* k.k. – koszty kwalifikowalne projektu

* mpr. – mapa pomocy regionalnej

* p.p. – pomoc publiczna

* Nd. – nie dotyczy

* Bd. – brak danych

 

·          30% dla woj. mazowieckiego (od 1.01.201 r. do 31.12.2013 r. )

·          40% dla woj. śląskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego i pomorskiego,

·          50% dla pozostałych województw.

 

·          małe i średnie przedsiębiorstwa + 20% kosztów kwalifikowanych

·          średnie przedsiębiorstwa +10% kosztów kwalifikowanych

Przy ubieganiu się o środki unijne z zakresu OZE istotne jest właściwe przygotowanie inwestycji do fazy realizacji. Złożenie wniosku aplikacyjnego to jeden z ostatnich elementów prac przedrealizacyjnych. Pierwszy krok powinna stanowić analiza efektywności inwestycji z punktu widzenia wybranego źródła energii dla danej lokalizacji. Niezbędne jest także przeanalizowanie wykonalności dla różnych wariantów umiejscowienia przedsięwzięcia. Wniosek o dofinansowanie wraz z niezbędnymi załącznikami (w tym również ze studium wykonalności) winien wskazywać wykonalność projektu nie tylko pod względem technicznym, środowiskowym, ale również formalno-prawnym oraz finansowym. Wnioskodawca powinien wcześniej zdobyć wymagane pozwolenia na realizację inwestycji oraz wskazać źródło finansowania przedsięwzięcia w postaci np. zabezpieczonych środków własnych czy kredytu, co pozwoli na realizację zadania do momentu wypłaty dotacji. Co istotne, rozpoczęcie rzeczowe inwestycji w przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorstw może nastąpić po złożeniu wniosku o dofinansowanie. Wcześniejsze podjęcie prac budowlanych lub złożenie pierwszego prawnie wiążącego zamówienia na urządzenia z wyłączeniem działań związanych z przygotowaniem dokumentacji dotyczącej danej inwestycji automatycznie dyskwalifikuje projekt do wsparcia.

 

W NFOŚiGW można starać się nie tylko o pożyczkę na realizację inwestycji w ramach IV Priorytetu. Podmioty podejmujące inwestycje z zakresu OZE mogą też liczyć na finansowe wsparcie w ramach Programu dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysoko sprawnej kogeneracji (technologie ograniczające zużycie paliwa przy produkcji energii). Preferencyjna pożyczka może wynieść nawet 50 mln zł. Przedsiębiorcy mogą starać się o jej umorzenie do 50%, w zależności od rentowności (im jest ona niższa, tym większa szansa na umorzenie) przedsięwzięcia i osiągnięcia efektu ekologicznego. Jeden wnioskodawca, działając w imieniu własnym lub za pośrednictwem spółek zależnych, w których ma udziały przekraczające 50%, może złożyć do danego konkursu tylko jeden wniosek o dofinansowanie. Minimalny koszt przedsięwzięcia wynosi 10 mln zł. Program jest realizowany od początku 2009 r. i potrwa do końca 2012 r.

Możliwości pozyskania dofinansowania dla projektów związanych z OZE w Polsce nie były dotychczas zbyt szerokie. Dlatego też inwestorzy powinni wykorzystać szanse, jakie dają obecnie uruchamiane programy ze środków UE i z krajowych źródeł finansowania.

 

 

 

 

 

 

 

 

Łukasz Skiba, konsultant Management & Consulting Group

 

 

współpraca

 

 

 

 

 

 

 

 

Iwona Polok, dyrektor marketingu i PR Management & Consulting Group