Certyfikacja instalatorów OZE w świetle dyrektywy 2009/28/WE

 

Jednym z działań niezbędnych do zapewnienia właściwego funkcjonowania instalacji wykorzystujących OZE jest wyznaczenie standardów w zakresie kwalifikacji zawodowych instalatorów OZE oraz stworzenie odpowiednich warunków umożliwiających przygotowanie wystarczającej liczby wykwalifikowanej kadry instalatorskiej.

Dyrektywa 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnychkładzie duży nacisk na rozwój rozproszonych instalacji OZE, takich jak małe kotły i piece na biomasę, kolektory słoneczne, systemy fotowoltaiczne, pompy ciepła, które wykorzystują lokalnie dostępne surowce. Niewielkie źródła powinny w istotny sposób przyczynić się do zaopatrzenia w ciepło, chłód i energię elektryczną głównie gospodarstw domowych oraz małych przedsiębiorstw. Posiadacze małych systemów OZE w naturalny sposób mogą stać się ważnymi promotorami stosowania energii ze źródeł odnawialnych.

 

Z tego względu należy zachęcać osoby zainteresowane kupnem i montażem małych instalacji OZE do korzystania z usług fachowych firm budowlanych i instalatorskich, które zatrudniają osoby z odpowiednimi umiejętnościami, wiedzą i doświadczeniem. Gwarancją wysokiej jakości usług oferowanych przez instalatorów OZE będzie posiadanie przez nich dokumentu (certyfikatu) potwierdzającego spełnianie wymagań określonych w przepisach prawnych, wdrażających dyrektywę 2009/28/WE w zakresie systemu certyfikacji instalatorów OZE. Zgodnie z art. 14 ust. 3 dyrektywy: „Państwa członkowskie zapewniają, by do dnia 31 grudnia 2012 r. instalatorzy małych kotłów i pieców na biomasę, systemów fotowoltaicznych i systemów ciepła słonecznego, płytkich systemów geotermalnych oraz pomp ciepła mieli dostęp do systemów certyfikacji lub równoważnych systemów kwalifikowania”.Jednocześnie kwalifikacje potwierdzone w ramach tego systemu będą uznawane we wszystkich państwach UE. Szczegółowe wytyczne dotyczące systemu są zawarte w załączniku IV do dyrektywy.

Głównym wymogiem uzyskania certyfikatu jest odbycie szkolenia oraz zdanie egzaminu teoretycznego i praktycznego, obejmującego zagadnienia podane w załączniku IV. Certyfikowany instalator OZE powinien znać m.in.:

Ponadto instalator kotłów i pieców na biomasę powinien znać paliwa z biomasy, techniki i systemy spalania biomasy oraz optymalne rozwiązania hydrauliczne. Z kolei instalator pomp ciepła, oprócz znajomości wspomnianych zagadnień, powinien umieć: określać zasoby geotermalne i temperatury gruntu w różnych regionach, identyfikować gleby i skały pod względem określenia przewodności cieplnej, zastosować pompy ciepła w budynkach i określać najkorzystniejszy układ pomp ciepła. Ponadto podłączać pompy ciepła do źródła ciepła, opisać właściwości fizyczne i zasadę działania pompy ciepła, w tym związek pomiędzy niskimi temperaturami rozpraszacza ciepła, wysokimi temperaturami źródła ciepła a wydajnością systemu, współczynnik efektywności (COP) oraz współczynnik sezonowej wydajności (SPF). Winien też umieć opisać elementy instalacji pompy ciepła i ich działanie, w tym kompresor, zawór rozprężny, aparat wyparny, kondensator, mocowania i osprzęt, smar, chłodziwo, możliwości przegrzania i przechłodzenia oraz chłodzenia w pompach ciepła, a także wybrać odpowiednie elementy instalacji i je kalibrować. Powinien też potrafić określać typowe wartości obciążenia cieplnego różnych budynków oraz wartości typowe w zakresie wytwarzania ciepłej wody na podstawie zużycia energii, ustalać wydajność pompy ciepła na podstawie obciążenia cieplnego dla celów wytwarzania ciepłej wody, na podstawie masy akumulacyjnej budynku i przy przerwach w zasilaniu prądem, określać element pełniący funkcję zbiornika buforowego oraz jego pojemność, włączać drugi układ grzewczy.

Dodatkowe umiejętności, którymi musi się wykazać instalator systemów fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych, to: identyfikowanie systemów i ich elementów właściwych dla systemów aktywnych i pasywnych, określanie wymaganego miejsca, kierunku i nachylenia urządzeń fotowoltaicznych oraz urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do podgrzewania wody. Ważne jest przy tym uwzględnienie takich elementów jak cień, dostęp światła słonecznego, spójność konstrukcji, stosowność takiej instalacji w odniesieniu do danego budynku lub klimatu oraz dostosowanie układu elektrycznego, w tym określanie prądu znamionowego, wybór odpowiednich typów przewodów i właściwej mocy znamionowej dla każdego obwodu, określanie odpowiedniego rozmiaru, mocy znamionowej i rozmieszczenia wszystkich potrzebnych urządzeń, podsystemów oraz wybór stosownego punktu połączenia.

 

Ponadto w przypadku każdego instalatora wymagane jest doświadczenie zawodowe oraz podstawowa wiedza techniczna. W celu przedłużenia ważności certyfikatu konieczne będzie odbycie uzupełniającego szkolenia.

Obowiązkowe szkolenia przyczynią się do zwiększenia zapotrzebowania na takie usługi, co pozytywnie wpłynie na rynek pracy i zapewni dodatkowe dochody organizatorom szkoleń, tj. producentom urządzeń i systemów OZE, instytucjom oraz stowarzyszeniom. Podmioty te zazwyczaj mają już doświadczenie w prowadzeniu szkoleń oraz posiadają odpowiednie urządzenia techniczne potrzebne do przeprowadzenia części praktycznej szkolenia, więc nie powinny mieć problemu z dostosowaniem swojej oferty do osób, które będą chciały uzyskać certyfikat. Aby zapewnić wysoki poziom merytoryczny oraz zgodność programu szkoleń z wytycznymi zawartymi w załączniku IV, przepisami dyrektywy zobligowano państwa członkowskie do zapewnienia, by instalatorzy OZE byli certyfikowani w ramach akredytowanego programu szkoleń lub przez akredytowanego organizatora szkoleń. Jest to istotne również ze względu na rozpoznawalność i wiarygodność certyfikatów wydawanych przez jednostki akredytowane. Wprowadzenie jednolitego schematu nadawania uprawnień instalatorom ma na celu jasne zdefiniowanie procedury kwalifikacyjnej i zapobieganie nadużyciom.

W związku z początkiem obowiązywania systemu certyfikacji od 1 stycznia 2013 r. zaleca się podmiotom, które planują akredytację w Polskim Centrum Akredytacji, aby rozpoczęły przygotowania do procedury akredytacyjnej.

 

Małgorzata Turalska, Ministerstwo Gospodarki