Charakterystyka energetyczna budynków – procedury legislacyjne Cz. II
Świadectwo energetyczne będzie ważnym dokumentem zawierającym wiele informacji o budynku i jego standardzie energetycznym, dlatego na osobie je sporządzającej spoczywa ogromna odpowiedzialność. Zapotrzebowanie na audytorów energetycznych z racji powszechności wprowadzanego obowiązku oceny energetycznej będzie duże.
Projekt ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej osobę uprawnioną do sporządzania świadectwa energetycznego budynku lub lokalu mieszkalnego określa mianem audytora energetycznego. Ma to być osoba niezależna i obiektywna. Ta świadomość oraz uwagi środowiska były podstawą do podjęcia przez kierownictwo resortu budownictwa decyzji o rozszerzeniu grupy osób uprawnionych, poza posiadającymi uprawnienia budowlane lub zweryfikowaną umiejętność wykonywania audytów energetycznych, o osoby posiadające odpowiednie wyższe wykształcenie techniczne (po kierunkach architektura, inżynieria środowiska, budownictwo, energetyka i pokrewne). W ten sposób podaż powinna podążyć za popytem. Nowe miejsca pracy dla młodych ludzi i tańsze świadectwa energetyczne to bezpośrednie oczekiwane efekty tej decyzji.
Budynki istniejące
Świadectwa energetyczne są wymagane zarówno dla nowo wznoszonych, jak i dla istniejących budynków oraz znajdujących się w nich lokali mieszkalnych, np. w budynku szkoły, jeśli są one przedmiotem sprzedaży czy najmu w rozumieniu przepisów odrębnych. Przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzieloną trwałymi ścianami w obrębie budynku izbę lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.
W przypadku budynków użyteczności publicznej, przez które należy rozumieć budynki szkolne, przedszkola, szpitale, przychodnie zdrowia itp., oprócz wymogu sporządzenia świadectwa energetycznego istnieje jeszcze inny. Zarządca lub właściciel takiego budynku, którego powierzchnia użytkowa przekracza 1000 m2, będzie miał obowiązek wywiesić w widocznym miejscu, np. w wejściu do budynku, stronę tytułową ważnego świadectwa energetycznego, zawierającą określoną dla budynku klasę energetyczną. Wymóg ten został wprost zapisany w dyrektywie. Z uwagi na racjonalną potrzebę zastosowania tzw. pozytywnych wzorców edukacyjnych proponuje się rozciągnąć ten obowiązek na wszystkie tego typu budynki. Zatem informacja o standardzie energetycznym budynków publicznych stanie się informacją powszechną.
Świadectwo energetyczne to dokument, który przed dokonaniem sprzedaży należy przedstawić kupującemu. Notariusz ma obowiązek sprawdzić, czy taki dokument został sprzedającemu przedłożony, w przeciwnym razie nie może dojść do zawarcia notarialnej umowy kupna-sprzedaży. Podobnie jest przed podpisaniem umowy najmu. Za niedopełnienie tego obowiązków proponuje się wprowadzenie kar w postaci grzywny. Orzekanie w sprawach o czyn następowałoby na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Kary mają dotyczyć tylko przypadku najmu, bowiem w innych sytuacjach – ubiegania się o pozwolenie na użytkowanie czy o premię termomodernizacyjną lub też sprzedaży budynku/lokalu mieszkalnego – urzędnik (terenowego organu administracji architektoniczno-budowlanej, Banku Gospodarstwa Krajowego, notariusz) zweryfikuje spełnienie obowiązku posiadania świadectwa energetycznego.
Budynki nowe i modernizowane
Przez obowiązek posiadania świadectwa w chwili budowy należy rozumieć – zgodnie z propozycją zawartą w przygotowanym projekcie ustawy o systemie oceny energetycznej budynków – moment oddawania budynku do użytkowania. W art. 57 ust. 1 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane1, poprzez jego nowelizację, wprowadza się zapis nakładający na inwestora obowiązek wysłania do terenowego organu administracji architektoniczno-budowlanej kopii świadectwa energetycznego dla budynku w przypadku budynków, dla których, zgodnie z tą ustawą, wymagane jest złożenie wniosku o pozwolenie na użytkowanie czy zawiadomienie o zakończeniu budowy lub zakończeniu robót budowlanych, polegających na przebudowie (modernizacji obiektu czy instalacji w budynku). W przypadku budynków modernizowanych, zgodnie z ustaleniami dyrektywy, obowiązek ten dotyczy tylko tych budynków, dla których koszt przeprowadzanych robót budowlanych, poprawiających jakość energetyczną budynku, przekracza 25% wartości odpowiadającej kosztom odtworzenia budynku1. Z obowiązku wykonywania świadectwa energetycznego zwolnione będą budynki:
• Wolno stojące o powierzchni użytkowej nie większej niż 50 m2 (wyznaczanej zgodnie z PN-ISO 9836:1997 Właściwości użytkowe w budownictwie. Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych lub PN-70/B-02365 powierzchnie budynków. Podział, określenia i zasady obmiaru),
• w których modernizacja nie przekracza 25% wartości odpowiadającej kosztom odtworzenia budynku,
• przeznaczane do użytkowania w czasie nie dłuższym niż dwa lata, a także mieszkalne przeznaczone do użytkowania nie dłużej niż cztery miesiące w roku (bez względu na ich wielkość),
• wpisane do rejestru zabytków (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane),
• kultu religijnego, o którym mowa w kategorii X obiektu budowlanego załącznika do ustawy Prawo budowlane („Współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu”).
Nowe wymagania
Z ustaleń dyrektywy wynika obowiązek analizy przez projektanta, każdorazowo w przypadku projektowania budynku o powierzchni ponad 1000 m2, możliwości wykorzystania źródeł energii odnawialnej. Jeśli w proponowanych rozwiązaniach nie zostaną takie źródła przewidziane, zadaniem projektanta jest udowodnienie, iż nie było to możliwe technicznie ani ekonomicznie. Wprowadzenie takiego obowiązku w Polsce wymaga zmian w rozporządzeniu w sprawie zakresu i formy projektu budowlanego, umożliwiających pełną identyfikację standardu energetycznego projektowanego budynku, w tym przyjętego sposobu wykorzystania źródeł odnawialnych.
Niezbędne jest zatem dokonanie zmian w określonym przepisami standardzie projektu budowlanego tj. rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego2. Miałyby one na celu wprowadzenie obowiązku wykonywania przez projektanta w części opisowej analizy możliwości wykorzystania źródeł odnawialnych, a w rezultacie – w przypadku ich wykorzystania – uwzględnienie ich w części obliczeniowej i rysunkowej charakterystyki energetycznej budynku, z zestawieniem tabelarycznym włącznie. Zestawienie to dokumentowałoby spełnienie wymagań energetycznych, określonych w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie3.
Wymogi formalno-prawne
Proponuje się następujące wymogi formalne dla świadectwa energetycznego. Po pierwsze, świadectwo ma być wykonywane w języku polskim, przy zastosowaniu oznaczeń graficznych i literowych określonych w Polskich Normach dotyczących budownictwa, instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych i oświetlenia w budynkach. Po drugie, wszystkie strony (arkusze świadectwa oraz ewentualne załączniki) będą oznaczone kolejną numeracją. Ponadto świadectwo ma być oprawiane w okładkę formatu A4 w sposób uniemożliwiający jego zdekompletowanie. Określony jest też szczegółowy zakres świadectwa (patrz ramka).
Podwyższona poprzeczka
Wprowadzane zmiany mają wpływać na podnoszenie standardu użytkowego oraz energetycznego budynków zarówno nowo wznoszonych (przez projektowanie i budowę budynków energooszczędnych), jak i już istniejących (przez modernizację).
Bardziej niż kiedykolwiek konieczna staje się ścisła współpraca wszystkich branż projektowych i poszukiwanie nowych rozwiązań instalacyjno-materiałowych oraz wykorzystywanie najnowszych technik i technologii stosowanych na świecie. Aby umieć w pełni realizować postanowienia dyrektywy, konieczne są szkolenia dla środowiska projektanckiego i wykonawczego, m.in. w zakresie projektowania i wykonawstwa pod określoną klasę energetyczną budynków tzw. wzorce projektowe.
Rozwój informacji o budynkach/lokalach mieszkalnych i użytkowych na rynku obrotu nieruchomościami wymuszać będzie od projektantów, wykonawców i producentów wyrobów otwartość na niewykorzystywane dotychczas formy rozwoju aktywności zawodowej w zdobywaniu wiedzy i nowych doświadczeń. Właściciele i zarządcy budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej również będą mieli podwyższoną poprzeczkę. Od ich zapobiegliwości w poprawie standardu techniczno-użytkowego oraz racjonalnego zarządzania energią w budynku, potwierdzonej wysoką klasą energetyczną sprzedawanego lub wynajmowanego budynku, zależeć będzie ocena ich pracy przez właścicieli, najemców czy kupujących Jeszcze większego znaczenia nabiorą zatem kwestie respektowania zasady konkurencji i wolnego rynku w całym środowisku budowlanym.
Źródła
Projekt ustawy o systemie oceny energetycznej budynków, zawierający zmiany do ustaw: z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 2003 r. nr 207, poz. 2016, z późn. zm.), z 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (DzU nr 162, poz. 1121, z późn. zm.), z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176), z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2004 r. nr 261, poz. 2603, z późn. zm.).
Projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU nr 120, poz. 1133).
Projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, z późn. zm.).
Projekt rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie zakresu i formy świadectwa energetycznego budynku oraz lokalu mieszkalnego.
Anna Sas-Micuń
Departament Rynku Budowlanego
Ministerstwo Transportu i Budownictwa
Projekt ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej osobę uprawnioną do sporządzania świadectwa energetycznego budynku lub lokalu mieszkalnego określa mianem audytora energetycznego. Ma to być osoba niezależna i obiektywna. Ta świadomość oraz uwagi środowiska były podstawą do podjęcia przez kierownictwo resortu budownictwa decyzji o rozszerzeniu grupy osób uprawnionych, poza posiadającymi uprawnienia budowlane lub zweryfikowaną umiejętność wykonywania audytów energetycznych, o osoby posiadające odpowiednie wyższe wykształcenie techniczne (po kierunkach architektura, inżynieria środowiska, budownictwo, energetyka i pokrewne). W ten sposób podaż powinna podążyć za popytem. Nowe miejsca pracy dla młodych ludzi i tańsze świadectwa energetyczne to bezpośrednie oczekiwane efekty tej decyzji.
Jeśli w trakcie budowy wykonamy zabiegi zabezpieczające straty ciepła, to budynek uzyska lepsze świadectwo energetyczne
Budynki istniejące
Świadectwa energetyczne są wymagane zarówno dla nowo wznoszonych, jak i dla istniejących budynków oraz znajdujących się w nich lokali mieszkalnych, np. w budynku szkoły, jeśli są one przedmiotem sprzedaży czy najmu w rozumieniu przepisów odrębnych. Przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzieloną trwałymi ścianami w obrębie budynku izbę lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.
W przypadku budynków użyteczności publicznej, przez które należy rozumieć budynki szkolne, przedszkola, szpitale, przychodnie zdrowia itp., oprócz wymogu sporządzenia świadectwa energetycznego istnieje jeszcze inny. Zarządca lub właściciel takiego budynku, którego powierzchnia użytkowa przekracza 1000 m2, będzie miał obowiązek wywiesić w widocznym miejscu, np. w wejściu do budynku, stronę tytułową ważnego świadectwa energetycznego, zawierającą określoną dla budynku klasę energetyczną. Wymóg ten został wprost zapisany w dyrektywie. Z uwagi na racjonalną potrzebę zastosowania tzw. pozytywnych wzorców edukacyjnych proponuje się rozciągnąć ten obowiązek na wszystkie tego typu budynki. Zatem informacja o standardzie energetycznym budynków publicznych stanie się informacją powszechną.
Świadectwo energetyczne to dokument, który przed dokonaniem sprzedaży należy przedstawić kupującemu. Notariusz ma obowiązek sprawdzić, czy taki dokument został sprzedającemu przedłożony, w przeciwnym razie nie może dojść do zawarcia notarialnej umowy kupna-sprzedaży. Podobnie jest przed podpisaniem umowy najmu. Za niedopełnienie tego obowiązków proponuje się wprowadzenie kar w postaci grzywny. Orzekanie w sprawach o czyn następowałoby na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Kary mają dotyczyć tylko przypadku najmu, bowiem w innych sytuacjach – ubiegania się o pozwolenie na użytkowanie czy o premię termomodernizacyjną lub też sprzedaży budynku/lokalu mieszkalnego – urzędnik (terenowego organu administracji architektoniczno-budowlanej, Banku Gospodarstwa Krajowego, notariusz) zweryfikuje spełnienie obowiązku posiadania świadectwa energetycznego.
Budynki nowe i modernizowane
Przez obowiązek posiadania świadectwa w chwili budowy należy rozumieć – zgodnie z propozycją zawartą w przygotowanym projekcie ustawy o systemie oceny energetycznej budynków – moment oddawania budynku do użytkowania. W art. 57 ust. 1 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane1, poprzez jego nowelizację, wprowadza się zapis nakładający na inwestora obowiązek wysłania do terenowego organu administracji architektoniczno-budowlanej kopii świadectwa energetycznego dla budynku w przypadku budynków, dla których, zgodnie z tą ustawą, wymagane jest złożenie wniosku o pozwolenie na użytkowanie czy zawiadomienie o zakończeniu budowy lub zakończeniu robót budowlanych, polegających na przebudowie (modernizacji obiektu czy instalacji w budynku). W przypadku budynków modernizowanych, zgodnie z ustaleniami dyrektywy, obowiązek ten dotyczy tylko tych budynków, dla których koszt przeprowadzanych robót budowlanych, poprawiających jakość energetyczną budynku, przekracza 25% wartości odpowiadającej kosztom odtworzenia budynku1. Z obowiązku wykonywania świadectwa energetycznego zwolnione będą budynki:
• Wolno stojące o powierzchni użytkowej nie większej niż 50 m2 (wyznaczanej zgodnie z PN-ISO 9836:1997 Właściwości użytkowe w budownictwie. Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych lub PN-70/B-02365 powierzchnie budynków. Podział, określenia i zasady obmiaru),
• w których modernizacja nie przekracza 25% wartości odpowiadającej kosztom odtworzenia budynku,
• przeznaczane do użytkowania w czasie nie dłuższym niż dwa lata, a także mieszkalne przeznaczone do użytkowania nie dłużej niż cztery miesiące w roku (bez względu na ich wielkość),
• wpisane do rejestru zabytków (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane),
• kultu religijnego, o którym mowa w kategorii X obiektu budowlanego załącznika do ustawy Prawo budowlane („Współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu”).
Nowe wymagania
Z ustaleń dyrektywy wynika obowiązek analizy przez projektanta, każdorazowo w przypadku projektowania budynku o powierzchni ponad 1000 m2, możliwości wykorzystania źródeł energii odnawialnej. Jeśli w proponowanych rozwiązaniach nie zostaną takie źródła przewidziane, zadaniem projektanta jest udowodnienie, iż nie było to możliwe technicznie ani ekonomicznie. Wprowadzenie takiego obowiązku w Polsce wymaga zmian w rozporządzeniu w sprawie zakresu i formy projektu budowlanego, umożliwiających pełną identyfikację standardu energetycznego projektowanego budynku, w tym przyjętego sposobu wykorzystania źródeł odnawialnych.
Niezbędne jest zatem dokonanie zmian w określonym przepisami standardzie projektu budowlanego tj. rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego2. Miałyby one na celu wprowadzenie obowiązku wykonywania przez projektanta w części opisowej analizy możliwości wykorzystania źródeł odnawialnych, a w rezultacie – w przypadku ich wykorzystania – uwzględnienie ich w części obliczeniowej i rysunkowej charakterystyki energetycznej budynku, z zestawieniem tabelarycznym włącznie. Zestawienie to dokumentowałoby spełnienie wymagań energetycznych, określonych w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie3.
Wymogi formalno-prawne
Proponuje się następujące wymogi formalne dla świadectwa energetycznego. Po pierwsze, świadectwo ma być wykonywane w języku polskim, przy zastosowaniu oznaczeń graficznych i literowych określonych w Polskich Normach dotyczących budownictwa, instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych i oświetlenia w budynkach. Po drugie, wszystkie strony (arkusze świadectwa oraz ewentualne załączniki) będą oznaczone kolejną numeracją. Ponadto świadectwo ma być oprawiane w okładkę formatu A4 w sposób uniemożliwiający jego zdekompletowanie. Określony jest też szczegółowy zakres świadectwa (patrz ramka).
Szczegółowy zakres świadectwa |
|
Podwyższona poprzeczka
Wprowadzane zmiany mają wpływać na podnoszenie standardu użytkowego oraz energetycznego budynków zarówno nowo wznoszonych (przez projektowanie i budowę budynków energooszczędnych), jak i już istniejących (przez modernizację).
Bardziej niż kiedykolwiek konieczna staje się ścisła współpraca wszystkich branż projektowych i poszukiwanie nowych rozwiązań instalacyjno-materiałowych oraz wykorzystywanie najnowszych technik i technologii stosowanych na świecie. Aby umieć w pełni realizować postanowienia dyrektywy, konieczne są szkolenia dla środowiska projektanckiego i wykonawczego, m.in. w zakresie projektowania i wykonawstwa pod określoną klasę energetyczną budynków tzw. wzorce projektowe.
Rozwój informacji o budynkach/lokalach mieszkalnych i użytkowych na rynku obrotu nieruchomościami wymuszać będzie od projektantów, wykonawców i producentów wyrobów otwartość na niewykorzystywane dotychczas formy rozwoju aktywności zawodowej w zdobywaniu wiedzy i nowych doświadczeń. Właściciele i zarządcy budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej również będą mieli podwyższoną poprzeczkę. Od ich zapobiegliwości w poprawie standardu techniczno-użytkowego oraz racjonalnego zarządzania energią w budynku, potwierdzonej wysoką klasą energetyczną sprzedawanego lub wynajmowanego budynku, zależeć będzie ocena ich pracy przez właścicieli, najemców czy kupujących Jeszcze większego znaczenia nabiorą zatem kwestie respektowania zasady konkurencji i wolnego rynku w całym środowisku budowlanym.
Źródła
Projekt ustawy o systemie oceny energetycznej budynków, zawierający zmiany do ustaw: z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 2003 r. nr 207, poz. 2016, z późn. zm.), z 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (DzU nr 162, poz. 1121, z późn. zm.), z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176), z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2004 r. nr 261, poz. 2603, z późn. zm.).
Projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU nr 120, poz. 1133).
Projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, z późn. zm.).
Projekt rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie zakresu i formy świadectwa energetycznego budynku oraz lokalu mieszkalnego.
Anna Sas-Micuń
Departament Rynku Budowlanego
Ministerstwo Transportu i Budownictwa
