Nowy Zielony Ład i polska droga do jego osiągnięcia, a także circular economy, recykling, efektywność energetyczna, bioodpady, susza, retencja oraz mikroplastiki były głównymi tematami tegorocznego, 24. Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska Envicon, który odbył się w Poznaniu 19-20 października w formule on-line.

Tegoroczny Envicon jest wyjątkowy i odbiega swoją formułą od innych. Salę obrad zamieniliśmy na studio i cały Kongres transmitujemy w trybie on-line. Dziękujemy wszystkim, którzy wspierali nas przy realizacji tego projektu – mówili Magdalena Dutka i Robert Rosa, prezes i wiceprezes zarządu firmy Abrys, która była organizatorem wydarzenia.

Tematyka Kongresu została tak przygotowana, aby największy nacisk położony był na aspekty gospodarcze branży komunalnej. Nigdy dotąd efektywność działania nie miała takiego znaczenia, jakie będzie miała po ustaniu pandemii – podkreślono podczas otwarcia.

– Inwestycje w ochronę środowiska i gospodarkę komunalną mogą okazać się istotnym stymulantem dla odbudowy gospodarek krajów członkowskich UE, szczególnie w sytuacji, kiedy optymizm konsumpcyjny obywateli będzie znacznie zmniejszony. Jednocześnie jest to okazja do zweryfikowania wspólnotowej polityki w zakresie gospodarki odpadami i wodno-ściekowej – ocenił Robert Rosa.

Nastąpią ważne zmiany

Jako pierwszy głos zajął Jacek Ozdoba, wiceminister klimatu i środowiska. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na priorytetowe działania, które są obecnie podejmowane przez resort w panującej, specyficznej sytuacji, wynikającej z szerzącej się epidemii. Mówił on o trwających pracachm.in. nad rozporządzeniem MBP, o uchyleniu listy instalacji termicznych, o konieczności wprowadzenia rozszerzonej odpowiedzialności producenta, stawce maksymalnej z nieruchomości niezamieszkałych czy osiągnięciu niezbędnych poziomów recyklingu. Podkreślił też, że trwają prace nad rozbudową Bazy Danych Odpadowych. – Jesteśmy otwarci na wszystkie uwagi dotyczące systemu BDO. W miarę możliwości technicznych uwzględniamy wszelkie zgłaszane do nas uwagi – mówił Jacek Ozdoba. Podkreślił także, że Ministerstwo chce skutecznie walczyć z działalnością, która jest nieprawidłowa w tym obszarze. – Jednocześnie nie chcemy utrudniać funkcjonowania tym, co działają zgodnie z prawem. Trzeba jednak pamiętać, że koordynacja działań jest niezwykle istotna –zaznaczył. I dodał, że resort będzie ułatwiać działania podmiotom, które chcą rozwijać swoje przedsiębiorstwa, oraz wszelkim start-upom.

Europejski Zielony Ład

O tym, czym jest Europejski Zielony Ład, mówiła z kolei Sabine Bourdy z Komisji Europejskiej. Przedstawiła ona zawarte w nim wyzwania i problemy, do których należą m.in. rozwój demograficzny, brak możliwości korzystania z wielu zasobów, które są bardzo zdegradowane, kryzys klimatyczny, utrata bioróżnorodności, mniejsza dostępność zasobów wodnych i rozmaite zdarzenia pogodowe. – Obywatele UE apelują o działania w obszarze ochrony środowiska, chcą zmiany dotychczasowych standardów. Musimy uwzględnić w wychodzeniu z kryzysu również panującą epidemię – stwierdziła Sabine Bourdy. I poinformowała, że 11 grudnia 2019 r. KE opublikowała komunikat w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu, w którym przekazano, że UE chce przewodzić globalnej walce ze zmianą klimatu. W związku z tym przywódcy UE stawiają sobie ambitny cel, aby do 2050 r. Europa stała się neutralna klimatycznie, w myśl Porozumienia Paryskiego. Nowo proponowana strategia ma też przekształcić Unię w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo o nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce. Europejski Zielony Ład wymaga podejścia całościowego, czyli udziału wszystkich działań i polityk UE w realizacji jego celów. By zrealizować te ambitne działania, należy podjąć inicjatywy we wszystkich sektorach naszej gospodarki, m.in. rozpocząć inwestycje w technologie przyjazne dla środowiska, obniżenie szkodliwych emisji gazów cieplarnianych i zwiększenie efektywności energetycznej budynków, przygotować nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, wspierać innowacje przemysłowe oraz podjąć współpracę z partnerami międzynarodowymi w celu poprawy światowych norm środowiskowych. UE zapewni wsparcie finansowe i pomoc techniczną dla tych, którzy najbardziej odczuwają skutki przejścia na gospodarkę ekologiczną. Służyć temu będzie mechanizm sprawiedliwej transformacji. Dzięki niemu najbardziej dotknięte regiony mają otrzymać 100 mld euro w latach 2021-2027.

– Europejski Zielony Ład to plan działania na rzecz zrównoważonej gospodarki UE. Można to osiągnąć poprzez przekształcenie wyzwań związanych z klimatem i środowiskiem w nowe możliwości we wszystkich obszarach polityki, a także zadbanie o to, by transformacja była sprawiedliwa i sprzyjała włączeniu społecznemu – podsumowała Sabine Bourdy. W najbliższym czasie KE będzie przedstawiać dalsze szczegóły dotyczące Europejskiego Zielonego Ładu.

Następnie Kamil Wyszkowski z Global Compact Network Poland omówił rozmaite strategie i kierunki działań, które należy podjąć, aby osiągnąć Europejski Zielony Ład. Mówił m.in. o porozumieniu bankowym, do którego doszło w Nowym Jorku. Jego celem było przygotowanie sektora finansowego na zmiany płynące z kryzysu klimatycznego. Sektor bankowy, który dostrzega ryzyko związane ze zmianami klimatu i innymi wyzwaniami środowiskowymi, może nie tylko napędzać przejście na gospodarki niskoemisyjne i odporne na zmiany klimatu, ale także z nich skorzystać. Stąd 23 września 2019 r., podczas Szczytu Klimatycznego ONZ w Nowym Jorku, liderzy krajów członkowskich UE obiecali m.in. rezygnację z inwestowania w węgiel, pomoc słabiej rozwiniętym krajom, wdrożenie zmian w trans-

porcie publicznym, a także osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. W tym czasie odbywało się też spotkanie banków z całego świata, które podpisały dokument o nazwie „Zasady Odpowiedzialnej Bankowości”. Zobowiązały się one do dostosowania swojej działalności do celów Porozumienia Paryskiego. W sumie w inicjatywę zaangażowało się 130 banków odpowiedzialnych za 47 bilionów dolarów – czyli aż jedna trzecia całego światowego sektora bankowego.

KPO szansą dla Polski

Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) to kompleksowy program reform i projektów strategicznych, który pozwoli polskiej gospodarce na odbudowę po pandemii. Jego celem jest wzmocnienie odporności społecznej i gospodarczej oraz budowa potencjału gospodarki na przyszłość.

– KPO służy sprawnej odbudowie kondycji gospodarki, a także zapewni jej większą odporność na ewentualne przyszłe kryzysy. Pozwoli też unowocześnić Polskę, zwiększy konkurencyjność gospodarki i poprawi jakość życia. Reformy zawarte w KPO powinny długofalowo realizować neutralną klimatycznie, cyrkularną oraz cyfrową transformację – powiedział Waldemar Buda, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Przygotowanie KPO wynika z Europejskiego Instrumentu Odbudowy (Recovery and Resilience Facility – RRF) – wartego 750 mld euro programu stanowiącego część Wieloletnich Ram Finansowych UE na lata 2021-2027. Państwa członkowskie UE przygotowują KPO na potrzeby realizacji RRF. Plany te zawierają program reform i inwestycji państwa członkowskiego na lata 2021–2023 i obejmują środki służące wdrażaniu reform i projektów inwestycji publicznych w postaci spójnego pakietu. Polska może otrzymać ok. 23,1 mld euro w postaci środków bezzwrotnych na granty i ok. 34,2 mld euro w postaciewentualnych pożyczek. Plan wymaga zatem podzielenia inwestycji na finansowane grantowo i pożyczkowo.

– Plan odbudowy ma na celu zbudowanie odporności poprzez realizację projektów w obszarach: odporne społeczeństwo (ochrona zdrowia i edukacja), odporne państwo (cyfryzacja usług publicznych, infrastruktura i komunikacja), odporna gospodarka (umiejętności i nowe technologie), a także odporne środowisko (budynki i energetyka) – podkreślił Waldemar Buda.

Z regulacji unijnych wynika, że KPO ma być przedstawiony KE w terminie od 15 października 2020 r. (wraz z projektem budżetu) do 30 kwietnia 2021 r. (lub 2022 r.). Z kolei KE ma dwa miesiące na podjęcie decyzji o wsparciu finansowym KPO.

Krok w dobrym kierunku

O wyzwaniach związanych z transformacją w kierunku neutralności klimatycznej mówił natomiast dr inż. Krystian Szczepański z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego. – Główny cel Europejskiego Zielonego Ładu to stworzenie wielkiego planu gospodarczego, który pozwoliłby UE stać się neutralną klimatycznie do 2050 r. przy jednoczesnym stymulowaniu wzrostu gospodarczego i poprawy jakości życia ludzi poprzez m.in. inwestycje w efektywność energetyczną, OZE, elektromobilność i gospodarkę o obiegu zamkniętym. W sumie obejmuje 48 działań w różnych dziedzinach – podkreślił Krystian Szczepański. Poinformował również, że IOŚ-PIB/KOBIZE jest zaangażowany w realizację projektu LIFE Climate CAKE PL. Jest to system dostarczania i wymiany informacji w celu strategicznego wspierania i wdrażania polityki klimatyczno-energetycznej. Głównym celem jest wspieranie rozwoju i wdrażanie polityki energetyczno-klimatycznej Polski i UE do 2030 r., w tym także perspektywy długoterminowej do 2050 r.

Biznes wobec wyzwań Europejskiego Zielonego Ładu z punktu widzenia branży tworzyw sztucznych był natomiast tematem wystąpienia dr. inż. Kazimierza Borkowskiego z PlasticsEurope Polska. Na wstępie prelegent zaznaczył, że Europejski Zielony Ład to wielkie wyzwanie dla przemysłu tworzyw sztucznych i całego przemysłu chemicznego. – Przejście na innowacyjne niskoemisyjne technologie wytwarzania tworzyw sztucznych będzie wymagało wielkich nakładów na działalność B+R i na same instalacje do produkcji tworzyw sztucznych według nowych technologii – stwierdził. Poinformował również, że Grupa Ekspercka Wysokiego Szczebla ds. Przemysłu Energochłonnego (High Level Expert Group on Energy-Intensive Industries) wypracowała w 2019 r. Masterplan w zakresie technologii wytwarzania energii i surowców-półproduktów w kontekście osiągnięcia przez Europę neutralności klimatycznej w roku 2050. – Dla przemysłu tworzyw sztucznych największym wyzwaniem technologicznym będzie odejście od surowców nieodnawialnych w kierunku innych źródeł – mówił Kazimierz Borkowski. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że Nowy Plan Działań dotyczący GOZ-u zawiera wiele różnych, wzajemnie połączonych działań, które będą miały wpływ na przemysł tworzyw sztucznych, w tym m.in. potencjalne ograniczenia odpadów tworzyw sztucznych czy obowiązkowa zawartość recyklatu w wyrobach.

Panel dyskusyjny

Na zakończenie sesji inauguracyjnej odbył się panel dyskusyjny, który poprowadził Piotr Talaga, redaktor naczelny wydawnictw z firmy Abrys. W panelu gościli Kamil Wyszkowski z Global Compact Network Poland, Leszek Świętalski, sekretarz generalny Związku Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej Polskiej, Andrzej Kruk, dyrektor ds. rozwoju z Saur Polska oraz dr inż. Kazimierz Borkowski z PlasticsEurope Polska. Podczas dyskusji skupiono się na Europejskim Zielonym Ładzie i polskiej drodze

do jego osiągnięcia. Rozmówcy zastanawiali się m.in., czy KPO może stanowić instrument finansowy, który wesprze Europejski Zielony Ład. Przedstawiono rozmaite formuły finansowania inwestycji samorządowych, które wpisują się w Europejski Zielony Ład. Omówiono też jego wybrane elementy, np. gospodarkę odpadami i problem zagospodarowania plastiku czy gospodarkę wodno-ściekową. Wskazano również na niezbędne inwestycje w tych obszarach. – Polska działać musi lokalnie i patrzeć z naszej perspektywy, jak to wygląda na innych, zagranicznych rynkach, szczególnie tam, gdzie udało się przeprowadzić określone przedsięwzięcia, które okazały się efektywne – skonkludował Piotr Talaga.

Poświęcony ochronie środowiska Envicon to jeden z największych i najbardziej rozpoznawalnych Kongresów w Polsce, poświęconych ochronie środowiska. Stanowi on platformę do wymiany doświadczeń pomiędzy ekspertami z branży komunalnej czy organizacji branżowych, przedstawicielami Komisji Europejskiej, administracji rządowej i samorządowej, a także przedsiębiorcami oraz naukowcami.

Wydarzenie zostało objęte patronatem honorowym Ministerstwa Klimatu, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” i Związku Gmin Wiejskich RP.

Partnerem Kongresu była grupa Saur (Spółki SAUR Polska, SAUR Konstancja, SAUR Horyzont, Separator Service), mecenasem Gali – firma UNISOFT, a partnerem specjalnym – NEO Bio Energy.

Kongresowi, jak co roku, towarzyszyła uroczysta Gala, podczas której są ogłaszane wyniki kilku środowiskowych konkursów, m.in. Konkursu Puchar Recyklingu.

Barbara Krawczyk