Dwa lata inwestycji KPOŚK
Realizacja zadań inwestycyjnych z Zakresu oczyszczania ścieków komunalnych nabiera rozmachu. Dzieje się tak w znacznej mierze dzięki obowiązującemu od końca 2003 r. Krajowemu Programowi Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK). Zawiera on wykaz aglomeracji o RLM większej od 2 tys., uwzględniając jednocześnie potrzeby inwestycyjne polegające na wyposażeniu tych aglomeracji w systemy kanalizacyjne dla ścieków komunalnych celem zapewnienia ich biologicznego oczyszczania przed wprowadzeniem ich do wód.
Realizacja całego Programu podzielona została na cztery horyzonty czasowe, tj. lata 2003-2005, 2006-2010, 2011-2013 oraz 2014-2015. Inwestycje zapisane w KPOŚK obejmują swoim zakresem 1577 aglomeracji (zgodnie z aktualizacją KPOŚK z 7 czerwca 2005 r.). Wymagać one będą budowy ok. 37 tys. km sieci kanalizacyjnej, co będzie kosztowało ok. 32 mld zł, oraz budowy, rozbudowy i/lub modernizacji ok. 1734 oczyszczalni ścieków, co podniesie koszty Programu o kolejne 10,6 mld zł. Całkowity koszt KPOŚK w latach 2005-2015 oszacowano na 42,6 mld zł.
W ciągu dwóch pierwszych lat istnienia KPOŚK realizowano inwestycje w 1399 aglomeracjach, z czego 82 dotyczyły przedziału powyżej 100 tys. RLM. Przedział 15-100 tys. RLM obejmował 389 aglomeracji. Pozostałe 928 aglomeracji należy do przedziału 2-15 tys. RLM. Do końca 2005 r. udało się zrealizować 323 działania inwestycyjne umożliwiające wyposażenie aglomeracji w oczyszczalnie ścieków komunalnych spełniające obowiązujące prawem standardy odprowadzania ścieków. W okresie tym wybudowano 112 oczyszczalni ścieków, przy jednoczesnym zmodernizowaniu kolejnych 78 i rozbudowie 25 istniejących obiektów tego typu. Ponadto procesowi rozbudowy wraz z jednoczesną modernizacją poddano 108 oczyszczalni. Część inwestycji zaplanowanych pierwotnie do wykonania do końca 2005 r. została przeniesiona na kolejne lata.
Ilość wytworzonej suchej masy osadów ściekowych z omawianych oczyszczalni ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych w 2005 r. wyniosła 570 960 ton/rok. Najczęstszymi sposobami postępowania z osadami ściekowymi są: rolnicze wykorzystanie osadów, deponowanie na składowisku odpadów oraz wykorzystanie w celu rekultywacji terenu.
W omawianych aglomeracjach liczba rzeczywistych mieszkańców wyniosła ok. 31 mln, z czego ok. 72% korzysta z systemów kanalizacyjnych i jest obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków komunalnych. W latach 2003-2005 wybudowano 17 375 km sieci kanalizacyjnej. Wartość ta uwzględnia wszystkie działania inwestycyjne przeprowadzone w ramach realizacji zbiorczej sieci kanalizacyjnej. Uwzględniono m.in. odcinki sieci przesyłowej, sieć zmodernizowaną oraz odcinki sieci, które ze względu na etapowanie zadania zostaną podłączone w momencie ukończenia realizacji całości inwestycji.
Postęp zadań
W tabeli przedstawiono postęp w realizacji zadań inwestycyjnych w Polsce w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Podsumowanie postępu w realizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków komunalnych w ramach KPOŚK (PDF)
Nakłady finansowe poniesione w latach 2003-2005 na powyższe inwestycje wyniosły ok. 7,5 mld zł, w tym budowa, rozbudowa i/lub modernizacja oczyszczalni ścieków pochłonęła ok. 32% tej kwoty. Pozostałą część wydatkowano na przedsięwzięcia dotyczące sieci kanalizacyjnych. W działania te zaangażowani są inwestorzy oraz instytucje wspierające finansowo realizację zadań w zakresie wyposażenia aglomeracji w infrastrukturę sanitacji. Należy podkreślić, iż największy udział w dofinansowywaniu inwestycji w zakresie gospodarki ściekowej stanowią środki własne gmin – 40% ogólnej wartości nakładów finansowych oraz krajowe fundusze ekologiczne – 28,3%.
W wyniku przeprowadzonych inwestycji wyliczono, iż procent redukcji całkowitego ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych pochodzący z 1399 aglomeracji wyniósł 62%. Przeprowadzony zgodnie z prawem monitoring, który zakłada pomiary wartości zanieczyszczeń w ściekach komunalnych zarówno na dopływie, jak i na odpływie ścieków z oczyszczalni, potwierdzi procent redukcji całkowitego ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych. Monitoring prowadzony jest wg przepisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód i do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (DzU nr 137, poz. 984) oraz art. 314 Ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (DzU nr 62, poz. 627, z późn. zm.).
Więcej oczyszczalni
W ciągu dwóch lat istnienia KPOŚK, samorządom udało się wybudować znacznie więcej nowych oczyszczalni ścieków (112) niż zakładano w 2003 r. (67). Podobna sytuacja dotyczy działań z zakresu rozbudowy wraz z modernizacją oczyszczalni ścieków, przy jednoczesnym spadku liczby działań inwestycyjnych dotyczących tylko rozbudowy lub modernizacji. Głównymi czynnikami kształtującymi zaistniałą sytuację były wzrost świadomości samorządów w zakresie kompleksowego rozwiązywania problemów gospodarki ściekowej, zmiana założeń realizacyjnych co do zakresu prowadzonych prac na oczyszczalni oraz przyspieszenie prac inwestycyjnych, które przewidziane były do realizacji na lata następne. Należy jednak podkreślić, że sytuacja ta odnosi się głównie do aglomeracji z przedziałów: 15-100 tys. RLM i 2-15 tys. RLM.
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych stworzył warunki do rozwoju infrastruktury związanej z gospodarką ściekową. Realizacja zapisów Programu stała się kluczowym procesem w celu wypełnienia postanowień dyrektywy Rady 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych.
Przyjęta przez Radę Ministrów 7 czerwca 2005 r. aktualizacja KPOŚK jednoznacznie wykazała, iż proces uregulowania gospodarki ściekowej w aglomeracjach jest dynamiczny. Wyniki realizacji Programu pokazują liczne zmiany ze strony jednostek samorządu terytorialnego w zakresie prowadzonych działań wyposażenia aglomeracji w infrastrukturę sanitacji w stosunku do początkowych propozycji zapisanych w Programie. Tym samym wskazują przyszłe kierunki działań w zakresie kolejnej aktualizacji Programu.
Dane opracowano na podstawie sprawozdań wojewodów z wykonania KPOŚK w latach 2003-2005.
Justyna Kiec
Wojciech Nasiłowski
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Realizacja całego Programu podzielona została na cztery horyzonty czasowe, tj. lata 2003-2005, 2006-2010, 2011-2013 oraz 2014-2015. Inwestycje zapisane w KPOŚK obejmują swoim zakresem 1577 aglomeracji (zgodnie z aktualizacją KPOŚK z 7 czerwca 2005 r.). Wymagać one będą budowy ok. 37 tys. km sieci kanalizacyjnej, co będzie kosztowało ok. 32 mld zł, oraz budowy, rozbudowy i/lub modernizacji ok. 1734 oczyszczalni ścieków, co podniesie koszty Programu o kolejne 10,6 mld zł. Całkowity koszt KPOŚK w latach 2005-2015 oszacowano na 42,6 mld zł.
W ciągu dwóch pierwszych lat istnienia KPOŚK realizowano inwestycje w 1399 aglomeracjach, z czego 82 dotyczyły przedziału powyżej 100 tys. RLM. Przedział 15-100 tys. RLM obejmował 389 aglomeracji. Pozostałe 928 aglomeracji należy do przedziału 2-15 tys. RLM. Do końca 2005 r. udało się zrealizować 323 działania inwestycyjne umożliwiające wyposażenie aglomeracji w oczyszczalnie ścieków komunalnych spełniające obowiązujące prawem standardy odprowadzania ścieków. W okresie tym wybudowano 112 oczyszczalni ścieków, przy jednoczesnym zmodernizowaniu kolejnych 78 i rozbudowie 25 istniejących obiektów tego typu. Ponadto procesowi rozbudowy wraz z jednoczesną modernizacją poddano 108 oczyszczalni. Część inwestycji zaplanowanych pierwotnie do wykonania do końca 2005 r. została przeniesiona na kolejne lata.
Ilość wytworzonej suchej masy osadów ściekowych z omawianych oczyszczalni ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych w 2005 r. wyniosła 570 960 ton/rok. Najczęstszymi sposobami postępowania z osadami ściekowymi są: rolnicze wykorzystanie osadów, deponowanie na składowisku odpadów oraz wykorzystanie w celu rekultywacji terenu.
W omawianych aglomeracjach liczba rzeczywistych mieszkańców wyniosła ok. 31 mln, z czego ok. 72% korzysta z systemów kanalizacyjnych i jest obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków komunalnych. W latach 2003-2005 wybudowano 17 375 km sieci kanalizacyjnej. Wartość ta uwzględnia wszystkie działania inwestycyjne przeprowadzone w ramach realizacji zbiorczej sieci kanalizacyjnej. Uwzględniono m.in. odcinki sieci przesyłowej, sieć zmodernizowaną oraz odcinki sieci, które ze względu na etapowanie zadania zostaną podłączone w momencie ukończenia realizacji całości inwestycji.
Postęp zadań
W tabeli przedstawiono postęp w realizacji zadań inwestycyjnych w Polsce w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Podsumowanie postępu w realizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków komunalnych w ramach KPOŚK (PDF)
Nakłady finansowe poniesione w latach 2003-2005 na powyższe inwestycje wyniosły ok. 7,5 mld zł, w tym budowa, rozbudowa i/lub modernizacja oczyszczalni ścieków pochłonęła ok. 32% tej kwoty. Pozostałą część wydatkowano na przedsięwzięcia dotyczące sieci kanalizacyjnych. W działania te zaangażowani są inwestorzy oraz instytucje wspierające finansowo realizację zadań w zakresie wyposażenia aglomeracji w infrastrukturę sanitacji. Należy podkreślić, iż największy udział w dofinansowywaniu inwestycji w zakresie gospodarki ściekowej stanowią środki własne gmin – 40% ogólnej wartości nakładów finansowych oraz krajowe fundusze ekologiczne – 28,3%.
W wyniku przeprowadzonych inwestycji wyliczono, iż procent redukcji całkowitego ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych pochodzący z 1399 aglomeracji wyniósł 62%. Przeprowadzony zgodnie z prawem monitoring, który zakłada pomiary wartości zanieczyszczeń w ściekach komunalnych zarówno na dopływie, jak i na odpływie ścieków z oczyszczalni, potwierdzi procent redukcji całkowitego ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych. Monitoring prowadzony jest wg przepisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód i do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (DzU nr 137, poz. 984) oraz art. 314 Ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (DzU nr 62, poz. 627, z późn. zm.).
Więcej oczyszczalni
W ciągu dwóch lat istnienia KPOŚK, samorządom udało się wybudować znacznie więcej nowych oczyszczalni ścieków (112) niż zakładano w 2003 r. (67). Podobna sytuacja dotyczy działań z zakresu rozbudowy wraz z modernizacją oczyszczalni ścieków, przy jednoczesnym spadku liczby działań inwestycyjnych dotyczących tylko rozbudowy lub modernizacji. Głównymi czynnikami kształtującymi zaistniałą sytuację były wzrost świadomości samorządów w zakresie kompleksowego rozwiązywania problemów gospodarki ściekowej, zmiana założeń realizacyjnych co do zakresu prowadzonych prac na oczyszczalni oraz przyspieszenie prac inwestycyjnych, które przewidziane były do realizacji na lata następne. Należy jednak podkreślić, że sytuacja ta odnosi się głównie do aglomeracji z przedziałów: 15-100 tys. RLM i 2-15 tys. RLM.
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych stworzył warunki do rozwoju infrastruktury związanej z gospodarką ściekową. Realizacja zapisów Programu stała się kluczowym procesem w celu wypełnienia postanowień dyrektywy Rady 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych.
Przyjęta przez Radę Ministrów 7 czerwca 2005 r. aktualizacja KPOŚK jednoznacznie wykazała, iż proces uregulowania gospodarki ściekowej w aglomeracjach jest dynamiczny. Wyniki realizacji Programu pokazują liczne zmiany ze strony jednostek samorządu terytorialnego w zakresie prowadzonych działań wyposażenia aglomeracji w infrastrukturę sanitacji w stosunku do początkowych propozycji zapisanych w Programie. Tym samym wskazują przyszłe kierunki działań w zakresie kolejnej aktualizacji Programu.
Dane opracowano na podstawie sprawozdań wojewodów z wykonania KPOŚK w latach 2003-2005.
Justyna Kiec
Wojciech Nasiłowski
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
