Instytucją pośredniczącą we wdrażaniu pięciu środowiskowych priorytetów należących do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) jest Ministerstwo Środowiska. Priorytety te obejmują m.in. projekty z zakresu zaopatrzenia w wodę, modernizacji sieci kanalizacyjnej, a także budowy zakładów zagospodarowania odpadów.Głównym celem tego typu przedsięwzięć jest poprawa stanu środowiska i jakości życia ludzi w Polsce.

Gospodarka wodno-ściekowa

Do pierwszego priorytetu należy gospodarka wodno-ściekowa. Jej celem jest wyposażenie aglomeracji powyżej 15 tys. RLM (równoważnej liczby mieszkańców) w nowoczesne systemy kanalizacji oraz oczyszczalnie ścieków. Do sztandarowych projektów realizowanych w tym zakresie należą budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej, a także budowa i unowocześnianie oczyszczalni oraz kanalizacji deszczowej. W tym przypadku nie obowiązuje warunek minimalnej wartości całego projektu, a dofinansowanie może osiągnąć nawet 85% wartości przedsięwzięcia.

Nowoczesna gospodarka odpadami

Drugi priorytet stanowi gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Główny jego cel to zmniejszenie udziału składowanych odpadów komunalnych, którego poziom jest w Polsce, niestety, wciąż wysoki. Priorytet ten doskonale koreluje z tzw. wielką reformą odpadową, wdrażaną obecnie do polskiego prawodawstwa. Wsparcie przeznaczone jest na projekty obejmujące kompleksowe systemy gospodarowania odpadami komunalnymi. Należą do nich przede wszystkim rozmaite działania prewencyjne, selektywna zbiórka oraz przygotowanie odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania. Dofinansowywane są również instalacje do odzysku i do recyklingu oraz unieszkodliwiania odpadów. Istotny jest również fakt, że projekty realizowane są jednocześnie ze społecznymi kampaniami edukacyjnymi nt. właściwego zarządzania odpadami. Fundusze z tego priorytetu mogą być kierowane na rekultywację terenów zdegradowanych oraz na ochronę brzegów morskich. Poziom unijnego dofinansowania sięga w tym przypadku 85%. W związku z obecną zmianą kryteriów w programie możliwe będzie uzyskanie środków na realizację nowego typu projektów, obejmujących rekultywację składowisk odpadów komunalnych na cele przyrodnicze.

Ochrona zasobów wodnych

Trzeci priorytet to zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska. Projekty, które uzyskają dofinansowane z tej części POIiŚ, mają służyć zapewnieniu odpowiedniej ilości zasobów wodnych na potrzeby ludności i gospodarki kraju. Powinny też służyć zminimalizowaniu negatywnych skutków zjawisk naturalnych, a także usprawnieniu procesów decyzyjnych poprzez zapewnienie wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Znacząca część funduszy przeznaczona jest w tym przypadku na retencjonowanie wody i zagwarantowanie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Przykłady stanowią budowa, modernizacja i poprawa stanu technicznego urządzeń oraz systemów przeciwpowodziowych: wałów, przepompowni, polderów, a także suchych zbiorników. Ponadto wsparcie uzyskają  budowa i modernizacja systemów odprowadzania wód opadowych oraz roztopowych do akwenów morskich. Z tego priorytetu finansowane są również zakupy specjalistycznego sprzętu, niezbędnego do skutecznego prowadzenia akcji ratunkowych oraz usuwania skutków zagrożeń naturalnych i poważnych awarii. Należą do nich m.in. samochody ratownictwa chemicznego, ekologicznego, pojazdy ratowniczo-gaśnicze i łodzie, a także sprzęt zaplecza socjalnego dla ewakuowanych. Znaczące środki są również dostępne na monitoring środowiska, którego celem jest wzmocnienie systemu wytwarzania i udostępniania danych na potrzeby zarządzania jakością powietrza, zarządzanie hałasem w środowisku oraz ochrona przed polami elektromagnetycznymi.

Przedsiębiorstwa w zgodzie ze środowiskiem

Czwarty priorytet Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko obejmuje przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska. Stanowi on istotną zachętę dla firm do przeprowadzenia modernizacji w swoich zakładach. Spełnienie norm środowiskowych to wymierne korzyści dla środowiska naturalnego i zdrowia Polaków. Efektami tych projektów są zmiany technologiczne, służące eliminowaniu szkodliwych oddziaływań i uciążliwości przez zapobieganie oraz ograniczanie ładunku zanieczyszczeń przenikającego do środowiska, zredukowanie energochłonności i wodochłonności procesu produkcyjnego, a także ilości wytwarzanych odpadów.

Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna

Ostatni ze środowiskowych priorytetów POIiŚ to ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych. Jego celem jest ograniczenie degradacji środowiska naturalnego oraz strat w jego zasobach, a ponadto dbałość o zachowanie różnorodności biologicznej. Spośród najciekawszych działań, podjętych w zakresie ochrony przyrody, należy wymienić usuwanie i ograniczanie niekorzystnych wpływów inwazyjnych gatunków obcych oraz budowę lub modernizację małej infrastruktury służącej zabezpieczeniu obszarów chronionych przed nadmierną presją turystów. W tym celu budowane są ścieżki dydaktyczne i rowerowe, szlaki, parkingi, punkty widokowe itp. Ponadto eliminuje się bariery, które tworzy istniejąca infrastruktura techniczna, uniemożliwiająca przemieszczanie się zwierzętom. Tego typu priorytet to również źródło finansowania niezbędne do prowadzenia działań edukacyjnych, takich jak kampanie informacyjno-promocyjne, imprezy masowe oraz konkursy i festiwale ekologiczne.

Paweł Mikusek

rzecznik prasowy

Ministerstwo Środowiska