Od 2004 r. obowiązuje rozporządzenie Unii Europejskiej, zgodnie z którym składować można tylko odpady mineralne lub obojętne. Od tej zasady jest jednak pewien wyjątek – na składowisko kierować można także odpady komunalne, z rzemiosła i przemysłowe, pod warunkiem, że zostaną poddane specjalnej obróbce.

Zarówno odpady przydomowe, jak i odpady z rzemiosła składają się w dużej części z materiałów, które mogą zostać poddane kompostowaniu. Obok powszechnie przyjętego procesu kompostowania istnieją także nowsze metody obróbki odpadów, np. obróbka mechaniczno-biologiczna. Wspomniane rozporządzenie Unii Europejskiej zakłada, że w przyszłości żadne materiały, które mogą zostać poddane którejkolwiek metodzie obróbki, nie będą mogły trafić na składowisko odpadów nieprzetworzone.
Ilość odpadów produkowanych przez gospodarstwa domowe w Austrii wynosi ok. 3 mln ton, z czego ok. 0,5 mln ton to odpady organiczne, z których produkowanych jest w kompostowniach ok. 150 tys. ton kompostu. Kompostowaniu poddaje się również odpady organiczne z rolnictwa, gospodarki leśnej, rzemiosła i przemysłu. Celem tych działań jest produkcja pełnowartościowego kompostu, który może być następnie stosowany zarówno do użyźniania gleby, jak i jako dodatek w ogrodnictwie. W ten sposób oszczędza się zasoby naturalne, gdyż substancje odżywcze i mikroelementy odprowadzane są z powrotem do naturalnego obiegu, a materia organiczna służy jako źródło energii dla wszystkiego, co rozwija się w ziemi. Warunkiem wykorzystania kompostu jest pewność, że jego użytkownik może liczyć na niezmiennie wysoką jakość.

Zastosowanie kompostu
Kompost, dzięki zawartości substancji odżywczych i elementów śladowych oraz swojej gruzełkowatej strukturze i zdolności do wchłonięcia dużych ilości wody, tworzy optymalne warunki dla wzrostu w glebie i innych rodzajach podłoża. Może być stosowany nie tylko jako element mieszanki w podłożach do hodowli kwiatów czy jako aktywny biologicznie filtr powierzchniowy dla zużytego powietrza, lecz również w rekultywacji powierzchni zdegradowanych (takich jak hałdy kopalniane czy tereny pobudowlane). Kompost, ze względu na swoje właściwości, może być wykorzystywany również przy budowie obiektów sportowych (do których należą m.in. boiska i pola golfowe) oraz przy rewitalizacji wyjałowionej ziemi na terenach o krótkim okresie wegetacyjnym, m.in. w Alpach.

Austriackie Stowarzyszenie na Rzecz Kompostu
Działania na rzecz propagowania i zapewnienia dostaw kompostu są koordynowane przez powstałe w kwietniu 1995 r. Austriackie Stowarzyszenie na Rzecz Kompostu (Kompostgüteverband Österreich – KGVÖ). Zadaniem tej organizacji jest propagowanie informacji na temat tej metody obróbki odpadów, doradztwo i koordynacja działań jej członków na polu produkcji kompostu i kontroli jakości produkowanego materiału w celu uzyskania tzw. Kompostgütesiegel. Jest to znak jakości nadawany przez KGVÖ producentom kompostu po osiągnięciu wymaganych standardów. Dalszym celem Stowarzyszenia jest pomoc w zakresie wykorzystywania kompostu, działania promocyjne oraz reprezentowanie interesów swoich członków przed urzędami i osobami trzecimi.
Do chwili założenia Stowarzyszenia kwestia zapewnienia jakości kompostu regulowana była przez austriackie normy ÖNORM, a przepisy odnośnie stosowania kompostu, dotyczące dopuszczalnej jakości oraz ilości, wprowadzane były przez większość krajów związkowych za pomocą rozporządzeń i ustaw o ochronie gleby. Jednak wszystkie te akty prawne dotyczyły kompostu wytwarzanego z całości odpadów i nie zapewniały produktu dobrej jakości, jaki można otrzymać z posegregowanego materiału.

Standardy jakościowe
Austriackie Stowarzyszenie na Rzecz Kompostu jako warunek otrzymania znaku jakości kompostu ustaliło w swoim regulaminie standardy jakości, bazujące głównie na obowiązujących normach i rozporządzeniach. Doświadczenia Stowarzyszenia, zebrane w trakcie oceny instalacji do kompostowania oraz w bieżących kontrolach jakości, a przekazane w trakcie konsultacji z ekspertami, były pomocne w tworzeniu nowego aktu prawnego w tej materii.
Rozporządzenie o kompoście, które weszło w życie 1 września 2001 r., ustala ramy dla wytwarzania wartościowego kompostu, mogącego następnie trafić na rynek. W ostatnim czasie, jako dodatek do wymagań rozporządzenia o kompoście, opracowane zostały normy jakościowe, mające zaręczyć, że stowarzyszone instalacje i zakłady zapewniają odpowiednią jakość produktu, który bez wahania może być stosowany przez klientów. Zakłady i instalacje stowarzyszone w KGVÖ, które oznaczają swój produkt znakiem jakości, pokazują zarówno odbiorcom, jak i kontrolującym je instytucjom, jak wielką wagę przykładają do zachowania norm wynikających z rozporządzenia oraz że są gotowe spełniać normy dużo bardziej restrykcyjne niż normy ustawowe.

Przyszłość
Znak jakości kompostu gwarantuje, że dotychczas osiągnięta wysoka jakość produktu będzie utrzymana oraz że nie zaniecha się żadnej z możliwości dalszego jej podnoszenia. Regularne imprezy organizowane lub inicjowane przez KGVÖ, takie jak wymiana doświadczeń czy szkolenia specjalistyczne, polepszają dialog między operatorami instalacji do produkcji kompostu, instytucjami badawczymi i doradczymi oraz instytucjami kontrolującymi tę branżę w Austrii. Zarówno krajowe, jak i europejskie warunki ramowe dotyczące kompostu są co pewien czas dopasowywane do najnowszych osiągnięć. Współpraca KGVÖ w ramach Austriackiego Instytutu Normalizacyjnego i Europejskiej Sieci Kompostowni oraz ciągły kontakt z osobami odpowiedzialnymi za funkcjonowanie tego fragmentu rynku w Austrii powoduje, że członkowie KGVÖ są informowani na bieżąco o najnowszych wydarzeniach, a austriackie know-how promowane jest również poza Austrią. Jednym ze sposobów przekazywania bieżących informacji o KGVÖ jest biuletyn informacyjny, który raz w miesiącu otrzymują wszyscy członkowie. Dalsze informacje na temat Stowarzyszenia można znaleźć na stronie KGVÖ: www.kompost.at.

Obróbka mechaniczno-biologiczna
Przedsiębiorstwo Saubermacher AG z siedzibą w Graz (Austria) wprowadza nowe metody obróbki odpadów. Odpady pozostałe po segregacji odpadów komunalnych, a także organiczne odpady z rzemiosła podlegają selekcji za pomocą odsiewu podczas przesiewania powietrznego. Przefiltrowany materiał podlega dalszej obróbce polegającej na przekształceniu w paliwo zastępcze, które znajduje zastosowanie w przemyśle cementowym jako alternatywa dla paliw kopalnych, takich jak ropa czy węgiel. Następnie odsiew ulega rozdrobnieniu na drodze obróbki mechanicznej, podczas której frakcja wysokokaloryczna jest oddzielana i poddawana obróbce termicznej. Część organiczna (frakcja ciężka) poddana zostaje procesowi biologicznemu. Produktem końcowym są odpady obojętne, które mogą być składowane na wysypisku. Ten materiał pozostały odpowiada rozporządzeniu UE, które weszło w życie na początku 2004 r. Rozporządzenie to ustala, że składowane mogą być tylko odpady mineralne lub obojętne, co w praktyce oznacza, iż odpady przydomowe, odpady z rzemiosła i przemysłu przed zdeponowaniem na składowisku muszą zostać poddane obróbce.
Austriackie firmy, które mają już w Polsce swoje przedstawicielstwa, w dniach 15-18 listopada br. na Targach POLEKO w Poznaniu przedstawią swoją ofertę produktów i usług, dzięki czemu zaprezentują Austrię jako kraj przyjazny środowisku.

Horst Müller
Kompostgüteverband Österreich

Osoby, które chcą nawiązać współpracę z austriackimi firmami zajmującymi się kompostowaniem odpadów, powinny się skontaktować z Biurem Radcy Handlowego Ambasady Austrii (www.austriantrade.org/poland).