Ustawa, zwana potocznie metropolitalną, dotąd nie wyszła poza fazę projektów przygotowywanych przez jedne gremia i kontestowanych przez inne. Ostatnią, znaną mi inicjatywę w tej materii podjęto w styczniu br. i miała ona wejść w życie najpóźniej jesienią 2010 r. Tymczasem procesy polegające na tzw. rozlewaniu się miast, wyludnianiu ich śródmieść, obniżaniu się dochodów, narastaniu trudności komunikacyjnych itp. postępują i wymagają podjęcia działań naprawczych. Wydaje się, że właśnie ich świadomość była powodem zainicjowania przez samorządy aglomeracji poznańskiej zakrojonej na szerszą skalę współpracy. Dlatego już 15 maja 2007 r. w Poznaniu doszło do podpisania porozumienia o współpracy pomiędzy nimi, obejmującego kilka obszarów zadań przez nie realizowanych: wspieranie inicjatyw gospodarczych, działania na rzecz marketingu i promocji, gospodarkę komunalną, transport zbiorowy, edukację, politykę przestrzenną, opiekę zdrowotną, podejmowanie działań związanych z turystyką i ekologią oraz rozwiązywanie problemów dotyczących mieszkańców aglomeracji.

Jedną z pierwszych inicjatyw było powołanie Rady Aglomeracji, w skład której początkowo wchodzili prezydent Poznania, starosta poznański oraz burmistrzowie i wójtowie gmin powiatu. Rada funkcjonowała w niezmienionym kształcie do 2008 r., kiedy to dołączyły do niej Szamotuły, Śrem i Skoki.
Powodów podjęcia przez samorządy współpracy w ramach Rady było wiele. Funkcjonowanie dużego ośrodka miejskiego, jakim jest Poznań, otoczonego dynamicznie rozwijającymi się gminami, powoduje, że procesy zachodzące na tym obszarze przekraczają granice administracyjne. Mieszkańcy Poznania i okolic chcą korzystać z zintegrowanego systemu komunikacji podmiejskiej, którego elementem będzie synchronizacja przebudowy układu dróg publicznych. Z punktu widzenia zarządzania obszarem zamieszkiwanym przez blisko milion osób koniecznością jest wypracowanie wspólnych zasad w zakresie gospodarowania przestrzenią, unieszkodliwiania odpadów, dostarczania wody i oczyszczania ścieków, polityki oświatowej czy promocji. Bardzo ważną inicjatywą Rady Aglomeracji było podjęcie współpracy ze środowiskiem akademickim Poznania w ramach tematu „Funkcjonowanie i kierunki rozwoju aglomeracji poznańskiej”. Badania są współfinansowane przez samorządy na mocy porozumień podpisanych z miastem Poznaniem. Wysokość wkładu finansowego każdego z samorządów uzależniona jest od liczby mieszkańców. Badania koordynuje Centrum Badań Metropolitalnych UAM, zaś realizuje je powstałe 8 kwietnia 2009 r. konsorcjum złożone z pracowników czterech uczelni: Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Politechniki Poznańskiej, Uniwersytetu Ekonomicznego oraz Uniwersytetu Przyrodniczego. Celem badań jest rozpoznanie głównych potencjałów oraz problemów rozwojowych aglomeracji poznańskiej i wypracowanie wspólnej dla tworzących ją jednostek (miast i gmin) średnioterminowej strategii rozwoju – do 2020 r. Projekt badawczy, rozłożony na 2,5 roku, łączy aspekty: teoretyczny (rozwój metodologii badań nad aglomeracjami), poznawczy (diagnoza funkcjonowania aglomeracji) i aplikacyjny (opracowanie strategii rozwoju aglomeracji poznańskiej).
Zagadnienia badawcze, którymi zajmuje się Centrum, to konkurencyjność aglomeracji poznańskiej (m.in. jej potencjał gospodarczy i demograficzno-społeczny oraz marketing terytorialny), jej spójność (np. terytorialno-administracyjna, zasoby przyrodnicze i ich ochrona, gospodarka rolna i leśna, turystyka, procesy urbanizacyjne i polityka przestrzenna, infrastruktura i usługi komunalne, sieć drogowa i kolejowa oraz komunikacja publiczna), a także koncepcja strategii rozwoju (główne problemy społeczno-gospodarcze i funkcjonalno-przestrzenne aglomeracji, strategie miast i obszarów metropolitalnych – doświadczenia zagraniczne i założenia Strategii Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej 2020).
Dotychczas opracowano diagnozę i kierunki rozwoju aglomeracji poznańskiej. W tym roku powinny być zrealizowane dwa kolejne etapy: ogólna strategia rozwoju aglomeracji poznańskiej 2020 oraz sektorowe strategie i programy rozwoju. Ostatni etap – wdrażanie i monitorowanie strategii i programów rozwoju – przewidziany jest na 2011 r.
Mając na uwadze prace nad utworzeniem Związku Komunikacji Podmiejskiej, Rada Miasta Poznania utworzyła Zarząd Transportu Miejskiego, który aktualnie prowadzi prace nad opracowaniem Poznańskiej Elektronicznej Karty Aglomeracyjnej – będzie ona kartą płatniczą, biletem miesięcznym na komunikację miejską i kartą parkingową.
Z Radą współpracuje zajmująca się promocją turystyki Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna.
Ostatnim przedsięwzięciem Rady było zorganizowanie 1 czerwca 2010 r. pod hasłem „W kierunku wspólnej metropolii” zjazdu samorządów aglomeracji poznańskiej. Przedstawiona na nim „Zielona Księga” Aglomeracji Poznańskiej to wstępna propozycja, która poddana zostanie konsultacjom, po czym w oparciu o nie ma powstać końcowy dokument programowy przyszłej aglomeracji. Zapisano tam 26 programów skupionych wokół pięciu zagadnień: gospodarki przestrzennej, infrastruktury i organizacji transportu, gospodarki i rynku pracy, usług społecznych oraz zintegrowanego zarządzania i marketingu terytorialnego.
Po konsultacjach społecznych – jesienią tego roku – Rada Aglomeracji przyjmie „Białą Księgę”, która będzie dokumentem programowym dla wszystkich samorządów wchodzących w skład Rady, a w przyszłości Związku Metropolitalnego.
Imponujące wrażenie sprawia lista podjętych przedsięwzięć. Jednak aby ich uczestnicy nie poprzestali na tym, co – jak na razie – jest przede wszystkim we wstępnej fazie tworzenia, doradzałbym im dogłębne zapoznanie się z raportem o podtytule „Główne problemy funkcjonalne i przestrzenne”. Ich rozwiązanie będzie wymagało od wszystkich władz samorządowych bardziej aniżeli dotąd zdecydowanego wyjścia poza własne opłotki, zmiany horyzontu planowania z kadencyjnego na wieloletni, odłożenia na bok rozmaitych ambicji, wreszcie odcięcia się od lokalnych uwarunkowań tak istotnych dla wielu decyzji, zwłaszcza przestrzennych. Oby wszyscy do tego dojrzeli i oby to się udało.
 
 
Marian Walny,
zastępca burmistrza, Luboń