W powszechnym rozumieniu technologie energetyczne OZE oznaczają wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej, a wymuszane są zobowiązaniami Polski wobec Unii Europejskiej.

Wdrażanie tych technologii następuje poprzez inwestycje w jednostkach wytwórczych zarówno nowych, jak i już istniejących. Oznacza to wydatkowanie środków finansowych oraz wykonanie szeregu czynności niezbędnych dla realizacji zamierzonego przedsięwzięcia. Każdy inwestor będzie musiał współdziałać z różnymi instytucjami, przede wszystkim z organami administracji samorządu terytorialnego. Zatem tempo wdrażania technologii OZE zależy w dużej mierze od rozumienia i postępowania samorządu lokalnego, tj. członków zarządu gminy, radnych i urzędników wykonujących swoje powinności służbowe.

Nie tylko moda
Tak jak dla inwestorów angażowanie się w technologie OZE musi spełniać wymóg opłacalności przedsięwzięcia, tak również dla samorządu gminy muszą istnieć ewidentne korzyści. Motywacja działania bazująca na modzie czy przymusie jest niewystarczająca i ułomna.
Spostrzeżenia ze zrealizowanych już projektów wdrożeniowych oraz z analizy uwarunkowań i ujawnionych trudności wskazują dobitnie, że kwestie energetyki odnawialnej należy rozumieć w gminie wieloaspektowo, gdyż wkracza ona w liczne obszary życia społeczno-gospodarczego. Zatem świadomość roli, jaką w gminie może odegrać energia odnawialna, jest sprawą zasadniczą.
Podstawowy dokument, jakim powinien być gminny program rozwoju społeczno-gospodarczego, realizuje cele wypracowane w strategii rozwoju gminy oraz wskazuje sposoby wykorzystania miejscowych zasobów i możliwości. Technologie OZE mają zatem wpływ w następujących obszarach gospodarki energetycznej, odpadami, rolnej i leśnej, wpływają tez na budżet gminy oraz zarządzanie środowiskiem, zasobami ludzkimi i potencjałem OZE.
Szersze spojrzenie na OZE obejmuje wykorzystanie nadwyżki gruntów rolnych do upraw energetycznych, utylizację frakcji energetycznych z odpadów komunalnych (w tym osadów ściekowych), przetwarzanie produktów i odpadów rolnych, poprawę lokalnego stanu środowiska, tworzenie nowych stanowisk pracy oraz pozyskiwanie nowych źródeł finansowania budżetu gminy.

Energia odnawialna w dokumentach gminy
Energia odnawialna ma swoje miejsce w szczegółowych dokumentach planistycznych gminy. Oczywiście zacząć trzeba od inwentaryzacji lokalnego potencjału OZE i jego oceny. Następnie problematyka OZE pojawia się w strategii rozwoju gminy, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, po czym jest rozpracowywana w projekcie założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, w projekcie gospodarki odpadami, w planie ochrony środowiska i w wieloletnim planie inwestycji. Tam też ujawniane są korzyści. Osiągnięcie ich wymaga opracowania i realizacji takich programów jak koncepcja modernizacji ciepłowni i kotłowni komunalnych, budowy dachów solarnych, budowy instalacji pomp ciepła, zakładania upraw energetycznych, budowy zakładu produkcji paliw formowanych z odpadów komunalnych, konwersji paliwowej z węgla, gazu i oleju opałowego na biomasę, budowy lokalnej geotermii na bazie odwiertów geologicznych poszukiwawczych oraz tworzenie linii finansowego wsparcia dla inwestorów. Typowanie obszarów i warunków dla inwestycji w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego to podstawowy wymów w aspekcie prawa miejscowego.
Wykorzystanie biomasy w ciepłowni i kotłowniach obniża koszty i cenę za ciepło, a instalowanie kolektorów słonecznych radykalnie poprawia jakość powietrza w sezonie grzewczym
Udokumentowanie złóż geotermalnych zaprasza kapitał zewnętrzny do inwestowania w ciepłownictwo, lecznictwo i rekreację. Uruchomienie produkcji paliw formowanych z frakcji biorozkładalnej odpadów komunalnych przedłuża żywotność składowiska, stwarza stanowiska pracy, daje dochód ze sprzedanego paliwa i zapewnia dotrzymanie wymagań unijnych.
Natomiast wybudowanie małej elektrowni wodnej poprawi stosunki wodne i obniży zagrożenie powodziowe, a wybudowanie i eksploatacja farmy wiatrowej (tak jak każdego innego obiektu przemysłowego) zasili budżet gminy poprzez stosowne podatki i opłaty.
Założenie upraw energetycznych stworzy miejsca pracy w rolnictwie i zmniejszy nadprodukcję żywności oraz pozwoli na dostęp do pomocowych środków finansowych. Realizacja programów obejmujących OZE zmieni na korzyść oblicze gminy, m.in. podniesie atrakcyjność dla zamieszkania i inwestowania w niej.
W przypadkach szczególnych handel uprawnieniami do emisji CO2 da istotny dochód do budżetu gminy.
Technologie energetyczne OZE można traktować jako narzędzie realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego gminy.

Waldemar Nikodem
Biuro Studiów
Projektów i Realizacji ENERGOPROJEKT-KATOWICE

Śródtytuły od redakcji