Warszawę, stolicę kraju należącego do Unii Europejskiej, czeka wdrożenie norm prawnych regulujących gospodarkę odpadami, konieczność szerokiej edukacji w zakresie segregacji odpadów i selektywnej zbiórki surowców na poziomie gospodarstw domowych, budowa nowoczesnych składowisk odpadów, segregatorni, zakładów odzysku surowców, kompostowni oraz zakładów przeróbki termicznej. Dziś już Warszawa może pochwalić się dwoma nowoczesnymi przedsiębiorstwami: Zakładem Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych i Miejskim Przedsiębiorstwem Oczyszczania.




MPO – tradycja i nowoczesność

W XXI wieku zmienia się filozofia funkcjonowania prawie osiemdziesięcioletniej firmy. MPO przestanie być jedynie pośrednikiem transportującym odpady z punktu ich wytworzenia do miejsca składowania. Aby utrzymać pozycję lidera, spółka przekształci się w nowoczesne, proekologiczne przedsiębiorstwo zajmujące się szeroko pojętym i kompleksowym zapewnieniem czystości w otoczeniu mieszkańców stolicy.

Historia przedsiębiorstwa dbającego o czystość Stolicy zaczyna się przed II Wojną Światową. Za dzień swojego powstania MPO uznaje bowiem 1 lipca 1927 r., kiedy to Magistrat Warszawy powołał do życia Zakład Oczyszczania Miasta. Do zadań ZOM-u należało oczyszczanie ulic i placów miejskich z błota i śniegu, a także usuwanie odpadów oraz ich utylizacją. ZOM wywoził także fekalia z nieskanalizowanych kamienic oraz budował i prowadził publiczne szalety. W 1929 roku zakład zatrudniał ok. 2 tys. pracowników mających do dyspozycji 64 samochody oraz 160 koni i oczyszczał wszystkie ulice Warszawy o utwardzonej nawierzchni.
Po wybuchu II wojny światowej musiał zająć się również odgruzowywaniem, usuwaniem niewypałów, transportem zabitych i rannych.. W tym czasie w zakładzie powstał ośrodek pracy konspiracyjnej, który między innymi ukrył ponad 100 tys. litrów benzyny – wykorzystali ją później powstańcy warszawscy. Po wojnie poza tradycyjną działalnością, zakład zajął się także pracami porządkowymi związanymi z odgruzowywaniem i odbudową miasta.
W 1951 roku ZOM przekształcił się w Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania, które jako jedyne w Warszawie świadczyło kompleksowe usługi związane z utrzymaniem czystości i zagospodarowaniem odpadów.
Oferta usługowa warszawskiego MPO, w porównaniu z ofertami innych warszawskich firm tej branży, ma kompleksowy charakter i należy do najbardziej rozbudowanych. MPO prowadzi:
  • odbiór stałych i płynnych odpadów komunalnych;
  • unieszkodliwianie stałych odpadów komunalnych,
  • produkcję kompostu z odpadów organicznych oraz jego sprzedaż;
  • selektywną zbiórkę surowców wtórnych;
  • całoroczne oczyszczanie szlaków komunikacyjnych i placów
  • obsługę porządkową imprez.

1 stycznia 2003 roku, czyli prawie 2 lata temu, przedsiębiorstwo działające dotychczas w oparciu o ustawę o przedsiębiorstwach państwowych, zostało przekształcone w spółkę prawa handlowego, zatrudniającą prawie 1100 osób. Wyłącznym właścicielem spółki jest miasto stołeczne Warszawa posiadające 100% udziałów o łącznej wysokości 109 000 tys. zł. Strukturę MPO tworzy sześć zakładów. Pięć z nich to Dzielnicowe Zakłady Oczyszczania. Ich podstawowa działalność polega na świadczeniu usług związanych z odbiorem i transportem odpadów komunalnych do obiektów utylizacji oraz letnim i zimowym oczyszczaniem szlaków komunikacyjnych na podlegającym im terenie. Jedynie działalność Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych w Radiowie, szóstego zakładu MPO, w niczym nie przypomina specyfiki zakładów dzielnicowych. ZUOK obsługuje wszystkie pozostałe zakłady, jak również firmy zewnętrzne z terenu Warszawy i okolic w zakresie zagospodarowania dostarczonych odpadów komunalnych.
Dzisiaj, po piętnastu latach funkcjonowania gospodarki rynkowej, MPO skutecznie konkuruje z innymi przedsiębiorstwami z tej branży. Z jego usług korzysta prawie połowa mieszkańców Warszawy. Jest to możliwe dzięki bogatej ofercie usług – zawsze otwartej na potrzeby klienta.
Inwestycje w ekologię – rekultywacja Wysypiska Odpadów Komunalnych w Łubnej i składowiska „Radiowo”
Miarą nowoczesności jest nie tylko wysoka jakość usług i niezawodny sprzęt, ale także nieustanna troska o ochronę środowiska naturalnego. Dlatego MPO prowadzi szereg ekologicznych działań i inwestycji.
Przykładowo rekultywacja czterech składowisk: w Markach, Otwocku, Radiowie i Łubnej pochłonęła już ponad 180 mln zł. 99% tych kosztów sfinansowało MPO ze środków własnych pochodzących z opłat za zbiórkę i unieszkodliwianie odpadów. Wszystkie prace związane z rekultywacją – a wiele z nich zostało rozpoczętych już w 1996 r – prowadzone są zgodnie z normami i standardami stosowanymi dla wysypisk w krajach Unii Europejskiej oraz wytycznymi krajowymi. Także dokumentacje projektowe posiadają uzgodnienia wymagane przepisami Prawa ochrony środowiska i Prawa budowlanego. MPO stara się również wprowadzić rozwiązania zmierzające do jak najlepszego zagospodarowania odpadów, aby docelowo składować tylko tę ich część, której nie można już w żaden sposób przetworzyć.
Prowadzona rekultywacja doprowadziła do odizolowania składowisk od ich bezpośredniego otoczenia, co w efekcie minimalizuje ich szkodliwe oddziaływanie na środowisko naturalne. Aby całkowicie oddzielić od wód gruntowych odcieki pochodzące ze składowisk, wybudowano przesłony przeciwfiltracyjne, wykonane z nieprzepuszczalnej mieszanki bentonitowej. W zależności od grubości warstwy przepuszczalnej gruntu, ściana ta wbudowana jest w ziemię na głębokość od 5,5 do 18 m wokół wysypiska w Łubnej i od 5 do 22 metrów na składowisku „Radiowo”.
Dla zachowania równowagi hydrostatycznej, konieczne jest stałe odprowadzanie i zagospodarowanie powstających odcieków. W Łubnej odcieki trafiają do podczyszczalni, skąd beczkowozami są wywożone do oczyszczalni, a na składowisku „Radiowo” są przepompowywane do specjalnych zbiorników na koronie obiektu, skąd poprzez instalacje nawadniające zraszają skarpę składowiska.
Rekultywowane składowiska muszą zostać odgazowane. System taki już od 2 lat funkcjonuje na składowisku w Łubnej. W Radiowie zostanie uruchomiony w ciągu najbliższych lat.

Wiesław Wojciech Longota
prezes zarządu MPO


Zarząd MPO zdaje sobie sprawę, że nie wystarczy doskonała jakość usług, aby zadowolić, a tym samym utrzymać swoich klientów. Głównym czynnikiem kształtującym popyt na nasze usługi jest cena. By była konkurencyjna, należy systematycznie obniżać koszty działalności przedsiębiorstwa. W tym celu nie wystarcza inwestowanie w nowoczesny sprzęt. Konieczne jest także podejmowanie innych dalej idących kroków. Musimy stać się firmą bardziej elastyczną, zwiększyć swą aktywność na rynku i zainwestować w nowe technologie, poszerzając obszary dotychczasowego działania. W tej chwili jesteśmy w trakcie przygotowania długoterminowej strategii działania, która pozwoli m.in. zwiększenie jej konkurencyjności.


Lider na rynku


MPO ciągle pozostaje największym przedsiębiorstwem w branży gospodarki odpadami obsługującym blisko milion osób. Z usług przedsiębiorstwa korzysta prawie 40% mieszkańców Warszawy i okolic, co bezsprzecznie plasuje go na pozycji stołecznego lidera. MPO odnotowuje stały wzrost klientów. Przez ostanie 5 lat liczba klientów instytucjonalnych zwiększyła się o ponad 30%., a indywidualnych o 36 %. Rejon działania obejmuje Warszawę oraz okoliczne miasta i gminy. Rocznie MPO zagospodarowuje ok. 320 tys. ton odpadów.


ZUSOK – Niemożliwe stało się rzeczywistością

Posadowiony na prawie 6-hektarowej działce, estetycznie zaprojektowany, ale przede wszystkim bezpieczny dla środowiska Zakład Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych jest ważnym elementem stołecznego systemu gospodarki odpadami. To w nim odpady są segregowane. Po czym te organiczne kompostuje się, a te nie nadające się do powtórnego wykorzystania- spala wytwarzając przy tym, energię elektryczną.

Dostarczone do zakładu odpady komunalne najpierw poddawane są wstępnej selekcji manualnej. Okazało się bowiem, że obecne w śmieciach elementy stalowe, opony, folie ogrodnicze powodowały częste awarie wielu urządzeń. Wyselekcjonowane surowce wtórne: makulatura, szkło, metale wysyłane są do odpowiednich zakładów przetwórczych. Pozostałe odpady, w tym rozdrobnione odpady wielkogabarytowe, poddawane są segregacji mechanicznej. W efekcie powstają trzy frakcje odpadów: biologicznie czynne do kompostowania, drobny balast wywożony na składowisko oraz materiał do spalenia w części energetycznej zakładu, tzw. frakcja palna.
Odbywający się w zamkniętej hali proces kompostowanie składa się z czterech etapów:
  • fermentacji – intensywny, biochemiczny trwający 12 dni rozkład materii organicznej;
  • rafinacji (doczyszczania) – separacja świeżego kompostu od zawracanych do spalania frakcji lekkich i wywożonego na wysypisko balastu, np. szkła, gruzu;
  • pielęgnacji – dalszy, biochemiczny 24-dniowy rozkład materii organicznej;
  • dojrzewania – powolny, biochemiczny 2-3 tygodniowy rozkład materii organicznej.

Tak powstały kompost formuje się w pryzmy i umieszcza na świeżym powietrzu, gdzie dojrzewa jeszcze przez 2 tygodnie. Gotowy kompost może być stosowany do nawożenia gleb ubogich w składniki organiczne, a w szczególności do użyźniania miejskich terenów zieleni. Warto zauważyć, że jego jakość bezwzględnie zależy od jakości dostępnego surowca. Jednak w kraju, w którym selektywna zbiórka odpadów dopiero raczkuje, uzyskanie I kl jakości kompostu, nie jest takie proste. Problemy z tym ma także wiele firm zachodnich działających na polskim rynku. Produkowany w ZUSOK kompost jednak osiąga najwyższą klasę.

Wzorem Europy


W zachodniej Europie przeróbkę termiczną odpadów stosuje się obecnie w kilkudziesięciu zakładach. Niektóre z nich, np. w Paryżu, Wiedniu, Berlinie usytuowane są w centralnych rejonach dużych miast. W wielu aglomeracjach zakłady mają również poważny udział w produkcji energii elektrycznej i ciepła dla gospodarstw domowych.


Co potrafi ZUSOK

Ten wielobranżowy, nowoczesny i ekologiczny zakład:
  • segreguje odpady z odzyskiem surowców wtórnych;
  • termicznie przetwarza odpady nie nadające się do wtórnego odzysku
  • kompostuje część organiczną odpadów
  • przerabia powstający w procesie spalania żużel i popiół na nieszkodliwy dla środowiska granulat wykorzystywany w budownictwie
  • produkuje energię elektryczną


Wyniki pracy ZUSOK w 2003 roku
Ilość przetworzonych odpadów
77 591,67 Mg
Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej
11 063,92 MWh
Ilość spalonych odpadów
41 553,89 Mg
Ilość wyprodukowanego kompostu
15 542,21 Mg
Ilość odzyskanego złomu
1 456,92 Mg
Ilość odzyskanego szkła
425,28 Mg
Ilość wydzielonego balastu
7 134,30 Mg
Ilość wyprodukowanego granulatu
2 310,8 Mg
Ilość wysegregowanych odpadów niebezpiecznych
1,86 Mg


Frakcja palna trafia do komory spalania. Podczas spalania energia cieplna zamieniana jest w energię elektryczną, z której korzysta zakład. Popiół i żużel, uboczne produkty obróbki termicznej, formuje się w betonowe bloki wykorzystywane przy budowie dróg. Utrzymanie rygorystycznych wymogów w zakresie ochrony środowiska gwarantują zainstalowane w ZUSOK najnowocześniejsze urządzenia technologiczne oraz dodatkowa instalacja do ciągłego monitoringu gazów spalinowych, ich oczyszczania oraz unieszkodliwiania popiołów i żużlu.