Nie bądźmy chomikami!

Za porzucanie w niedozwolonych miejscach e-śmieci grozi grzywna do 5 tys. zł. Niestety, jak wynika z badań przeprowadzonych przez organizację odzysku ElektroEko, aż 64% społeczeństwa nie wie o istnieniu tej ustawy, a 82% nie jest świadoma zagrożeń wynikających z nieodpowiedniego składowania zużytego sprzętu (ZSEE). A przecież elektrośmieci zawierają mnóstwo szkodliwych substancji i pierwiastków rakotwórczych. Na przykład rtęć występująca w niektórych świetlówkach uszkadza wzrok, słuch i aparat mowy, a związki bromu stosowane w komputerach powodują schorzenia układu rozrodczego oraz problemy neurologiczne. Niebezpieczne substancje przenikają do gleby, wód gruntowych i powietrza, a zanieczyszczając środowisko, zagrażają zdrowiu ludzi.

Według norm unijnych rocznie powinniśmy oddawać 4 kg ZSEE na mieszkańca. A tymczasem w 2006 r. średnia w Polsce wyniosła zaledwie 0,1 kg! Oznacza to, że jeszcze dużo pracy przed nami. Na szczęście coraz więcej mówi się o problemie odzysku ZSEE, a co za tym idzie – wzrasta świadomość społeczeństwa. Chodzi głównie o wyrobienie odpowiednich nawyków i uświadomienie Polakom, że stara pralka czy zepsuty komputer to niebezpieczne dla środowiska i ludzi odpady.

Wiele przedsiębiorstw i gmin postanowiło zająć się problemem segregacji odpadów w swoim regionie, w tym zbiórką ZSEE. Swoje dokonania zaprezentowali oni w VIII edycji Konkursu „Przeglądu Komunalnego” o Puchar Recyklingu. Wśród laureatów kategorii „Zielony Kontakt” znaleźli się: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych KOM-LUB z Lubonia, Spółka Komunalna Wschowa i Związek Komunalny „Wisłok” z Rzeszowa, natomiast wyróżniono Gminny Zakład Komunalny z Włoszakowic i Urząd Miejski w Pruszkowie. Choć kategoria ta w ubiegłorocznej edycji Konkursu pojawiła się po raz pierwszy, cieszyła się dużym zainteresowaniem. Najlepszym laureatom od września 2006 r. do sierpnia 2007 r. udało się zebrać 0,75 kg ZSEE na mieszkańca. Biorąc pod uwagę fakt, że są to dopiero początki, można mieć nadzieję, że w następnym roku średnia będzie znacznie wyższa.

Aby selektywna zbiórka odpadów, w tym także ZSEE, miała sens, należy zacząć od edukacji. Odbywa się ona głównie przez ulotki, plakaty, a także spotkania z młodzieżą szkolną i mieszkańcami miast i wsi. Kolejnym etapem jest stworzenie punktów zbiórki ZSEE. Część gmin i przedsiębiorstw organizuje tymczasowe punkty, np. podczas lokalnych festynów związanych z ekologią. Następnym krokiem są stałe punkty zbiórki, do których w każdej chwili ludzie mogą przywozić zużyty sprzęt. Dobrym rozwiązaniem (zwłaszcza dla osób nieposiadających transportu) jest także organizowanie zbiórek obwoźnych. Dla młodzieży najlepszą formą zachęcenia do zbiórki zużytego sprzętu są konkursy. Przykładowo Związek Komunalny „Wisłok” zorganizował konkurs „Przybysz z planety WEEE”(ang. Waste Electrical and Electronic Equipment – odpady pochodzące z zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego), polegający na zbudowaniu instalacji przestrzennej przedstawiającej stwora, przy wykorzystaniu wyłącznie materiałów elektrycznych i elektronicznych. Część prac zostanie wykorzystana do celów edukacyjnych, a pozostałe trafią do firm zajmujących się recyklingiem ZSEE. Ciekawą formę pozyskania zużytego sprzętu zaproponowała Spółka Komunalna Wschowa, organizując konkurs dla szkół podstawowych pt.: „100 kg za drzewko”. W zamian za zebrane zużyte urządzenia uczniowie otrzymali drzewka do obsadzania terenów wokół szkół.

Ważne jest, aby mieszkańcy na co dzień, a nie tylko od święta pamiętali o konieczności oddawania ZSEE. Do takiego zachowania stara się przyzwyczaić mieszkańców Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych KOM-LUB z Lubonia, prowadzące zbiórkę urządzeń w ramach Powszechnego Systemu Segregacji Odpadów Komunalnych. Procedura zbiórki polega na odbiorze z posesji tego rodzaju odpadów w ramach odrębnie zbieranej frakcji odpadów wielkogabarytowych. Ich właściciele otrzymują propozycje umowy, w myśl której posesja zostaje wyposażona w pojemniki i odpowiednio oznakowane worki. Oczywiście przedsiębiorstwo dostarcza także niezbędne materiały edukacyjne. KOM-LUB zobowiązuje się do wywozu odpadów podzielonych na odpowiednie frakcje. Plusem jest to, że mieszkańcy posesji mogą wystawić dowolną ilość sprzętu, bez ponoszenia dodatkowych opłat. W ten sposób ZSEE i inne odpady trafiają tam, gdzie ich miejsce, a nie na składowiska czy do przydrożnych rowów.

Aby ułatwić mieszkańcom możliwość pozbycia się zużytego sprzętu, ElektoEko wprowadziło system zbierania ZSEE w ramach programu „Elektrośmieci? Przynieś z mieszkania do punktu zbierania”. Program zainicjowany został w Warszawie, a od grudnia ub.r. funkcjonuje w Poznaniu. W jego ramach zostały uruchomione stałe i tymczasowe punkty zbierania, do których można bezpłatnie oddać zepsute i zużyte urządzenia.

Będąc społeczeństwem konsumpcyjnym, musimy pamiętać o oszczędzaniu surowców i energii, a także odzyskiwaniu z zużytego sprzętu wszystkiego, co może być ponownie użyte.

koordynator Konkursów