Gdynia podejmuje szereg działań w zakresie ochrony środowiska zarówno poprzez swoje jednostki organizacyjne jak i za pośrednictwem Komunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki” i międzygminnych spółek: PWiK, Eko Doliny OPEC. Wiele zastosowanych tam rozwiązań jest wysoko ocenianych w naszym kraju. Tak samo dzieje się w sferze gospodarki komunalnej, gdzie nowatorskie gdyńskie rozwiązania stają się często wzorcem dla innych miast.

Domek dla kota
Mimo iż miasto należy do ekosystemów sztucznych, to jednak jego elementami jak najbardziej żywymi oprócz człowieka są rośliny i zwierzęta. Te ostatnie, znajdujące się w grupie zwierząt bezpańskich (psy i koty), mogą oczekiwać od gminy opieki zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt (DzU z 2003 r. nr 106, poz. 1002), która zobowiązuje gminy jedynie do prowadzenia schronisk i wyłapywania bezpańskich zwierząt.

W Gdyni od ponad 30 lat działa schronisko “Ciapkowo”, powstałe jako prowizorium na ok. 90 psów i 40 kotów. Od 2000 r. wiele się w nim zmieniło. Oddano do użytku 21 nowych boksów dla psów, a stare wyremontowano, zadaszono i skanalizowano. Wybudowano nowy budynek socjalno-biurowy z gabinetem weterynaryjnym. Obecnie w gdyńskim schronisku przebywa ok. 200 psów i 50 kotów w znacznie lepszych warunkach niż to miało miejsce jeszcze kilka lat temu. Istnienie gabinetu weterynaryjnego na terenie schroniska umożliwiło zapoczątkowanie programu sterylizacji i kastracji bezpańskich psów i kotów. W programie tym szczególną uwagę poświęca się bezpańskim kotom. W dużej mierze oparty jest on na współpracy z ich opiekunami oraz z Towarzystwem Opieki nad Zwierzętami. Te sympatyczne i pożyteczne zwierzęta mają tyleż zwolenników, co przeciwników. Działania miasta zmierzają w kierunku zachowania ograniczonej ich liczby w ich naturalnym środowisku. Nie można zapominać, że koty odgrywają ważną rolę w regulacji populacji gryzoni.
Nie ma szczegółowych przepisów dotyczących kotów. W związku z tym miasto, ponieważ nie chce narażać się na skargi mieszkańców, a jednocześnie chce pomóc osobom opiekującym się wolno bytującymi kotami, rozpoczyna realizację kolejnego programu pod hasłem “Domek dla kota”. Będzie on finansowany ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W założeniach ma to być program wieloletni, prowadzony przy współudziale miejscowego oddziału Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami. Zadaniem TOnZ jest opracowanie i przygotowanie projektu estetycznego, przyjaznego domku dla kotów, który ma być alternatywą dla zamykanych piwnic w blokach. W program włączamy administracje budynków – będą one uzgadniać z opiekunami kotów miejsca usytuowania „domków” oraz zobowiązywać te osoby do dbania o czystość i porządek wokół “domków”.
Mamy nadzieję, że “domki dla kotów” zbliżą – w pozytywnym tego słowa znaczeniu – administracje i opiekunów bezpańskich kotów. Należy tu zaznaczyć, że w zamian za podjęcie współpracy miasto wspomagać będzie opiekunów kotów, przekazując im za pośrednictwem TOnZ środki antykoncepcyjne dla zwierząt i suchą karmę.
Działania Gdyni, mające na celu szeroko pojętą pomoc zwierzętom, nie ograniczają się jedynie do ustawowych zadań. Poprzez konkursy proekologiczne skierowane głównie do młodzieży próbujemy również zwrócić uwagę na rolę, jaką w ekosystemie miasta odgrywają różne zwierzęta. Od siedmiu lat organizujemy konkurs “Zapraszamy ptaki do Gdyni”. Jego uczestnicy wykonują budki lęgowe i karmniki, które po jego rozstrzygnięciu rozdawane są instytucjom, szkołom i mieszkańcom miasta, wykorzystującym je potem na swoim terenie. Urbanizacja miasta, niestety, wymaga usuwania starych drzew, w których ptaki mogłyby wykuć nowe dziuple lub wykorzystać stare. W takiej sytuacji ptaki szukają miejsc zastępczych, a my staramy się im je zapewnić.
W tegorocznej edycji konkursu oceniono 190 budek lęgowych i 178 karmników, z czego ponad 30 budek lęgowych trafiło na kasztanowce. Te piękne drzewa nękane są przez prawdziwą ich zmorę – owadziego szkodnika – szrotówka kasztanowcowiaczka. Walka z nim jest niezmiernie trudna i kosztowna. Chcemy wykorzystać w niej sikory jako naturalnego wroga szrotówka – poprzez wieszanie budek lęgowych na kasztanowcach.

Ulica Świętojańska
Ulica Świętojańska jest najbardziej znaną ulicą w Gdyni. Obudowana wieloma wysokiej klasy obiektami, spójnymi stylistycznie oraz programowo i wywodzącymi się z architektury modernistycznej lat 20. i 30. XX wieku, tworzy zespół o wyjątkowym charakterze i nastroju, rzadko spotykany w polskich miastach. Wraz z rozwojem miasta staje się prestiżową ulicą, salonem miasta, pełniąc istotne funkcje estetyczne oraz wychowawcze, wyznaczające poziom i sposób zachowania mieszkańców i przyjezdnych. Zaniedbaną przez lata realnego socjalizmu ulicę zdecydowano się gruntownie zmodernizować, chcąc przywrócić jej pierwotny charakter i styl. Oprócz wymiany nawierzchni jezdni i chodników, modernizacji sieci trakcji trolejbusowej wraz z przystankami oraz generalnego remontu całej infrastruktury podziemnej, połączonego z wymianą skrzynek elektrycznych i gazowych, w zakres inwestycji wchodziła także przebudowa oświetlenia.
Według koncepcji modernizacji ul. Świętojańskiej, ulica ta – jako salon miasta – powinna posiadać wykwintne oświetlenie podkreślające wnętrze oraz jego detale. Nowe oświetlenie spełnia więc nie tylko funkcje czysto utylitarne, ale także jest dekoracją, znakiem orientującym oraz formą budującą przestrzeń i nastrój po zmroku. Dzięki zastosowaniu na słupach trakcyjno-oświetleniowych odpowiednich uchwytów na banery reklamowe uporządkowana została funkcja reklamowo-informacyjna w przestrzeni ulicy. Równocześnie przyjęte rozwiązania techniczne spowodowały znaczący wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród uczestników ruchu drogowego. Poprzez zastosowanie systemu oświetlenia pośredniego ulicy znacząco ograniczono zjawisko olśnienia kierowców i uzyskano bardzo wysoki współczynnik równomierności oświetlenia. Użycie lamp metalohalogenkowych o wysokim współczynniku oddawania barw sprawia, że oświetlenie jest bardzo przyjazne dla otoczenia. Cała instalacja to 272 oprawy zamontowane na słupach trakcyjnych (w tym większość specjalnie zaprojektowanych dla tej ulicy). Oświetlenie ul. Świętojańskiej w Gdyni, dzięki swym wysokim walorom estetycznym oraz zwiększeniu poczucia bezpieczeństwa wśród pieszych i kierowców, zyskało wysoki stopień aprobaty mieszkańców i turystów odwiedzających Gdynię.

Cmentarze komunalne
Postępujące w ostatnich latach przemiany w różnych sferach gospodarki komunalnej objęły również cmentarnictwo. Nastąpiło urynkowienie usług pogrzebowych, szybki rozwój kremacji i powszechna dostępność nieznanych wcześniej utensyliów funeralnych. Za tymi przemianami nie nadążają obowiązujące przepisy prawne, co znacznie utrudnia pracę zarządcom cmentarzy. Mogą oni jednak we własnym zakresie wprowadzić szereg innowacji znacznie usprawniających funkcjonowanie zarządzanych obiektów. Na gdyńskich cmentarzach komunalnych wprowadzono cały szereg usprawnień, które dobrze sprawdziły się w codziennym działaniu, a przede wszystkim w odczuwalny sposób służą osobom odwiedzającym cmentarze. Dla wszystkich cmentarzy utworzone zostały komputerowe bazy danych i mapy cyfrowe. Pozwala to na błyskawiczne zlokalizowanie każdego grobu oraz uzyskanie wszelkich danych o grobie i osobach w nim pochowanych. Wymagane przepisami prowadzenie ksiąg zmarłych i ksiąg grobów również odbywa się elektronicznie. Utworzona została własna strona internetowa www.zck.pl. Dla poprawy bezpieczeństwa cmentarzy zainstalowano elektroniczny monitoring zapewniający kontrolę obiektów cmentarnych i całodobową rejestrację obrazu z kilkunastu kamer. Zainstalowano zdalnie sterowane (z pomieszczeń biurowych dysponujących wideofoniczną łącznością z bramami cmentarza) rogatki uniemożliwiające niekontrolowany wjazd na cmentarz. Furtki wejściowe na cmentarzu, których codzienne ręczne otwieranie i zamykanie po godzinach otwarcia cmentarza byłoby uciążliwe, zaopatrzone zostały w samoryglujące się mechanizmy uniemożliwiające ich otwarcie w godzinach nocnych. Szczególnie ciekawym eksperymentem było wyposażenie wszystkich cmentarzy w nieodpłatne, wolno dostępne narzędzia do pielęgnacji grobów. W prawie 60 miejscach, zwykle w sąsiedztwie punktów czerpania wody, rozmieszczono ok. 1000 szt. Narzędzi, takich jak grabie, konewki, miotełki i szpadelki, które służą gdynianom do pielęgnacji grobów swoich bliskich bez potrzeby przynoszenia takowych ze sobą na cmentarz. Zakupiono również kilkaset przenośnych, składanych krzesełek, które można ustawiać przy grobach na czas odwiedzin. Wprowadzono nowoczesny system usuwania odpadów przy użyciu specjalnie do tego skonstruowanych urządzeń własnego pomysłu, co znacznie poprawiło czystość i estetykę cmentarzy oraz w dużym stopniu ograniczyło pracochłonność prac porządkowych. Wybudowano nowoczesne i estetyczne kolumbarium, które zdecydowanie przyczyniło się do upowszechnienia kremacji i ograniczyło zapotrzebowanie powierzchni dla tradycyjnych inhumacji (pogrzeby urnowe stanowią już kilkanaście procent ogółu). Cmentarz witomiński – największa gdyńska nekropolia – zyskał też znacznie na estetyce poprzez wykonanie nowego ogrodzenia. Uniemożliwia ono wchodzenie na jego teren po godzinach otwarcia oraz przedostawanie się zwierząt. Główne ciągi komunikacyjne wyposażone zostały w energooszczędne oświetlenie, a w ok. 40 miejscach wybudowano lub wyremontowano schody terenowe oraz wykonano balustrady i poręcze ułatwiające bezpieczne poruszanie się, co przy urozmaiconej konfiguracji terenu tego cmentarza ma bardzo duże znaczenie, szczególnie dla osób starszych.

Zdalnie sterowane rogatki uniemożliwiają niekontrolowany wjazd na cmentarz
Przedstawione tu zostały jedynie niektóre, choć bardzo istotne przykłady działań, jakie zostały wykonane na gdyńskich cmentarzach komunalnych dla poprawy ich funkcjonowania. Faktyczny zakres wprowadzonych zmian jest znacznie szerszy. Należy podkreślić, że większość tych przedsięwzięć Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Gdyni wykonał jako pierwszy lub nawet jako jedyny w Polsce. Dlatego cieszą się one dużym zainteresowaniem zarządców cmentarzy z wielu innych miast.

Barbara Strzelczyńska
Sylwin Pawelczyk
Jan Kostrzyński
Urząd Miasta Gdyni

Tytuł i śródtytuły od redakcji