Sposób kalkulacji cen i stawek opłat za odprowadzanie ścieków opadowych i roztopowych – podobnie jak innych rodzajów ścieków – ustalony został w rozporządzeniu Ministra Budownictwa z 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. 

Zgodnie z §2 pkt 10 rozporządzenia cena za odprowadzone ścieki to wielkość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą odbiorca usług jest obowiązany zapłacić przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu za 1 m3 odprowadzonych ścieków lub za jednostkę miary powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni, z której odprowadzane są ścieki opadowe i roztopowe kanalizacją deszczową.
Innymi słowy, w zależności od sposobu odprowadzania ścieków można wykorzystać dwa sposoby ustalania cen: w zł/m3 oraz w zł/m2.
Ponadto zgodnie z §5 pkt 4 rozporządzenia taryfy, w zależności od ich rodzaju i struktury, dla poszczególnych taryfowych grup odbiorców zawierają (m.in.): cenę za jednostkę miary powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni, z której odprowadzane są ścieki opadowe i roztopowe kanalizacją deszczową, uwzględniającą rodzaj i sposób zagospodarowania powierzchni.
Jak widać, przy ustalaniu ceny ścieków opadowych rozporządzenie nakazuje wręcz uwzględnić rodzaj i sposób zagospodarowania powierzchni, z której odprowadzane są ścieki. Dokonuje się tego zwykle przez ujęcie w kalkulacjach tzw. współczynnika spływu.

Ustalanie ilości ścieków opadowych i roztopowych
Należy pamiętać, że zgodnie z ustawą (art. 27 ust. 4-5) ilość odprowadzonych ścieków (w tym przypadku opadowych lub roztopowych) ustalana jest na podstawie wskazań urządzenia pomiarowego lub w inny umowny sposób.
Z powodu braku przepisów szczególnych przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne stosują w praktyce różne metody ustalania ilości ścieków opadowych. Także literatura podaje wiele rozwiązań.
Powszechnie stosowany sposób na ustalenie ilości odprowadzonych wód opadowych lub roztopowych w przypadku braku przepływomierza jest następujący:
 
                                                           I = pow. • opad • współ. spływu
gdzie:
I – to ilość odprowadzonych wód opadowych lub roztopowych w m3,
pow. – to powierzchnia [m2] o trwałej nawierzchni ujęta w systemy kanalizacyjne,
opad – to wielkość opadów atmosferycznych za okres obliczeniowy – w m3/m2 powierzchni (np. wg informacji odpowiedniego miejscowego oddziału Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, podawanej w mm/m2),
współ. spływu – współczynnik spływu charakterystyczny dla danej powierzchni (rodzaju i sposobu jej zagospodarowania).
Obliczeniowy przepływ ścieków deszczowych może być także uzyskany ze wzoru:
 
Qr = Y • i • A
 
gdzie:
Y – to współczynnik spływu, normalnie przyjmowany jako równy 1 dla małych, szczelnych powierzchni
i – to natężenie obliczeniowe deszczu w l/s/ha,
A – to powierzchnia rzutu poziomego terenu, z którego są odprowadzane ścieki deszczowe w ha.
 
Natężenie deszczu powinno być przyjmowane stosownie do miejscowych warunków i prawdopodobieństwa jego wystąpienia. Dla większości obszaru Polski, z wyjątkiem terenów górzystych, zaleca się przyjmować: i = 150 l/s/ha, co odpowiada deszczowi o prawdopodobieństwie pojawienia się 20% (raz na pięć lat) i czasie trwania ok. 12 min.
Dla zlewni o powierzchni ponad 1 ha należy wprowadzać współczynnik opóźnienia lub obliczać czas trwania deszczu miarodajnego i stosownie do niego natężenie obliczeniowe deszczu. Wartości współczynnika spływu zamieszczono w tab. 1.
 
Tab. 1. Przykładowe wartości współczynnika spływu1
Rodzaj powierzchni
Współczynnik spływu
Dachy o nachyleniu powyżej 15°
1,0
Dach o nachyleniu poniżej 15°
0,8
Dachy żwirowe
0,5
Ogrody dachowe
0,3
Rampy i myjnie samochodowe
1,0
Płyty z zalewanymi spoinami, pokryte papą lub betonem
0,9
Chodniki pokryte płytami
0,6
Chodniki niepokryte płytami, podwórza i aleje
0,5
Place do gier i place sportowe
0,25
Ogrody
0,10-0,15
Parki
0,05
Istnieje wiele sposobów ustalania wartości współczynnika spływu. Według jednego z nich współczynnik spływu jest wielkością charakterystyczną dla każdej zlewni. Iloczyn wielkości zlewni i współczynnika spływu nazywany jest zlewnią zredukowaną, a sam współczynnik wyraża stosunek ilości wody deszczowej, która spłynie z danej powierzchni – do ilości, która spadła na tę powierzchnię2. Przedstawia się go w następującej postaci:



Powyższą zależność tłumaczy się tym, że część wody deszczowej wsiąka w teren, a część wyparowuje od razu przy zwilżaniu nagrzanych powierzchni albo po zakończeniu deszczu (wysychanie powierzchni zwilżonej). Wartość współczynnika spływu zależy od takich czynników jak rodzaj pokrycia terenu, czas trwania deszczu, natężenie deszczu, pochyłość terenu, budowa geologiczna wierzchnich warstw oraz początkowy stan wilgotności powierzchni. Wartości współczynnika spływu dla różnego rodzaju powierzchni zamieszczono w tabeli 22.
 
Tab. 2. Wartości współczynnika spływu dla różnego rodzaju powierzchni
Rodzaj powierzchni
y
Dachy szczelne (blacha, papa)
0,90-0,95
Drogi bitumiczne
0,85-0,90
Bruki kamienne i klinkierowe
0,75-0,85
Bruki jak wyżej, lecz bez zalanych spoin
0,50-0,70
Bruki gorsze bez zalanych spoin
0,40-0,50
Drogi tłuczniowe
0,25-0,60
Drogi żwirowe
0,15-0,30
Powierzchnie niebrukowane
0,10-0,20
Parki, ogrody, łąki, zieleńce
0,00-0,10
 
Mając oznaczone w planie urbanistycznym powierzchnie o różnych współczynnikach spływu, można ustalić współczynnik zastępczy dla całej zlewni, korzystając ze wzoru:



Istnieją jednak ograniczenia możliwości tak dokładnych obliczeń. Na przykład dla dokumentacji sporządzonych zgodnie z przepisami na etapie studium możliwe są tylko przybliżone obliczenia dotyczące całej jednostki osadniczej. Rachunek zgodny z powyższym wzorem jest możliwy tylko w odniesieniu do już zagospodarowanych terenów, a także dla obszarów objętych planami cząstkowymi, mającymi charakter dokumentu gminy. Są to opracowania wtórne w stosunku do studium, sporządzone dla mniejszych obszarów (dzielnic). Zagadnienia odwodnień pojawiają się również już na etapie studium i mają one charakter strategiczny. Jednak obecność w studium najważniejszych elementów systemu komunikacyjnego zmusza do wprowadzenia co najmniej zastrzeżeń lokalizacyjnych. Wartości współczynnika spływu dla różnego rodzaju zabudowy przedstawia tabela 32, a wartości współczynnika spływu zależnie od rodzaju i spadku powierzchni zamieszczono w tab. 4.
 
Tab. 3. Wartości współczynnika spływu dla różnego rodzaju zabudowy
Rodzaj zabudowy
y
Zabudowa bardzo gęsta (stare dzielnice) z podwórzami brukowanymi
0,7-0,9
Zabudowa zwarta
0,5-0,7
 
Tab. 4. Wartości współczynnika spływu zależnie od rodzaju i spadku powierzchni
Rodzaj powierzchni
Spadek powierzchni [%]
0,5
1,0
2,5
5,0
7,5
10,0
Współczynnik spływu y
Dachy
0,85
0,90
0,96
0,98
0,99
1,00
Bruki szczelne
0,70
0,72
0,75
0,80
0,85
0,90
Bruki zwykłe
0,50
0,52
0,55
0,60
0,65
0,70
Aleje spacerowe
0,20
0,22
0,25
0,30
0,35
0,40
Parki i ogrody
0,10
0,12
0,15
0,20
0,25
0,30
Grunty rolne
0,05
0,08
0,10
0,15
0,20
0,25
Lasy
0,01
0,02
0,04
0,06
0,10
0,15
Zabudowa zwarta
0,80
0,82
0,85
0,90
0,95
1,00
Zabudowa luźna
0,60
0,62
0,65
0,70
0,75
0,80
Zabudowa willowa
0,40
0,42
0,45
0,50
0,55
0,60
 
Na terenach miejskich można, zależnie od gęstości zabudowy obiektów budowlanych, przyjmować współczynniki spływu podane w tabeli 2.
Podane wartości odnoszą się do stosunkowo płaskiego terenu. W przypadku większych spadków należałoby wartości współczynnika powiększyć. Słuszne więc jest uzależnienie współczynnika spływu nie tylko od gęstości zabudowy czy pokrycia powierzchni spływu, ale także od jej spadku. Zależności te przedstawiono w tab. 3.
Podane powyżej sposoby ustalania wielkości powierzchni spływu, a także wartości współczynników spływu są przykładowe. Ich różnorodność, a także częste problemy w stosowaniu sprawiają, że w praktyce przedsiębiorstwa decydują się na uproszczenia, np. uśrednione arytmetycznie wartości współczynnika dla całego obsługiwanego obszaru.
Należy zwrócić uwagę, że bardziej zaawansowane metody wymagają szczegółowej wiedzy na temat sposobu zagospodarowania powierzchni, w tym: rodzaju powierzchni, gęstości zabudowy oraz jej spadku.
Problemy z uzyskaniem takich informacji, a także potrzeba bieżącego ich aktualizowania jest poważnym ograniczeniem. Wiele przedsiębiorstw stosuje je jedynie na wyraźne życzenie odbiorcy usług.
Grzegorz Gałabuda, „Szkolenia i Doradztwo”, Warszawa
 
Źródła
1.      Źródło: www.isanit.pl.
2.      Edel R.: „Odwodnienie dróg”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 2002.