Ozdoba czy konieczność?
Życie w miejskim hałasie, wśród betonowych ścian, przy wysokim poziomie spalin i zanieczyszczeń nie jest komfortowe. Badania wykazują, że zieleń w miastach – zarówno wysokie drzewa i krzewy, jak i roślinność niższa – to nie tylko ozdoba, ale przede wszystkim korzystne środowisko przyrodnicze miast.
Warunki miejskie – ścisła zabudowa, istnienie dodatkowych źródeł ciepła oraz emisja zanieczyszczeń – wpływają negatywnie na bilans cieplny i stosunki wodne. W efekcie następuje wzrost temperatury powietrza, obniżenie wilgotności oraz zakłócenie obiegu wody, ponadto zmienia się prędkość wiatru, a w powietrzu wzrasta ilości pyłów i zanieczyszczeń gazowych. Ratunkiem na te wszystkie anomalia okazuje się zieleń.
Temperatura powietrza
Dodatni wpływ zieleni na klimat w mieście najbardziej odczuwalny jest latem, w okresie najwyższych temperatur. Korony drzew zatrzymują promienie słoneczne, co sprawia, że w parkach i ogrodach jest chłodniej i wytwarza się swoisty mikroklimat. Podobne funkcję pełnią szpalery drzew czy nawet pojedyncze drzewa – ich korony, rzucając cień, zasłaniają część ulic przed bezpośrednim promieniowaniem, co znacznie obniża dyskomfort termiczny. Badania wykazują, że w upalny dzień w parku temperatura możne być niższa o 1,5-2ºC. Różnice między nasłonecznieniem w parkach a na powierzchniach granitowych ulic czy na asfalcie są jeszcze wyraźniejsze – latem wynoszą nawet kilkanaście stopni.
Wilgotność i wiatr
W miejskich terenach zabudowanych latem obserwuje się spadek wilgotności powietrza nawet do 30%. Dodatkowo obszary te ubożeją w wodę, gdyż znaczna ilość opadów spływa do kanalizacji, a duży procent powierzchni asfaltowych i betonowych uniemożliwia jej normalne wsiąkanie. Zieleń zatrzymuje wodę i reguluje stosunki wilgotnościowe. Niezmiernie ważna jest tutaj rola roślinności niskiej: trawników, niewysokich krzewów, rabat i kwietników.
Nie bez znaczenia jest również wpływ roślinności na wiatry. Znana jest rola terenów leśnych w osłabianiu prędkości wiatru (która może być zredukowana o 10-30%). W mieście taką funkcję spełniają parki, grupy drzew oraz szpalery krzewów. Należy jednak zaznaczyć, że zbyt blisko posadzone drzewa mogą zredukować szybkość wiatru do zera, dlatego też podczas upału przydają się lekkie przewiewy (przy czym zbyt silne zimą mogą być dokuczliwe).
Biofiltr
Duża przyczepność pyłów do liści i igieł powoduje, że stężenie pyłów po przejściu przez teren zadrzewiony znacznie maleje. W zadrzewieniach liściastych w okresie wegetacji zapylenie w obszarze koron drzew w porównaniu z terenami odkrytymi maleje o 20-40%. Szczególne znaczenie przy redukcji zanieczyszczeń mają drzewa iglaste. W dużych parkach miejskich zapylenie w okresie letnim jest o 30-40% mniejsze niż w pozostałych częściach miast. Skuteczność filtrującego działania zadrzewień zależy głównie od ilości pyłów przemieszczających się w masach powietrza. Przy zbyt dużym zapyleniu i niesprzyjających warunkach pogodowych, np. przy zbyt małej częstotliwości opadów, może nastąpić całkowite obłożenie liści pyłem, co powoduje zmniejszenie przyczepności ich powierzchni. Bardzo ważna dla skuteczności oczyszczania z pyłów jest struktura zieleni. Nie może być ona zbyt zwarta, gdyż zachowuje się wtedy jak przeszkoda i masy powietrza omijają ją górą. Ponadto powinna posiadać strukturę piętrową, która wpływa na zwiększenie turbulencji powietrza oraz usuwanie ziarna pyłów. Dużą rolę w zmniejszaniu zapylenia powietrza odgrywa również zieleń niska, a w szczególności trawniki – ważne jest tutaj zapobieganie wtórnemu pyleniu podłoża, które w warunkach miejskich jest bardzo uciążliwe.
Redukcja gazów
Zieleń redukuje również zanieczyszczenia gazowe. Badania wykazują, że w parkach i w ich okolicy stężenie toksycznych gazów (siarkowodoru, tlenków siarki czy azotu), wnikających do liści, może być nawet trzykrotnie mniejsze niż na pozostałych obszarach. W środowisku miejskim dodatkowym problemem jest zanieczyszczenie powietrza spalinami samochodów, które oprócz toksycznych gazów zawierają również metale ciężkie. Znaczną część tych zanieczyszczeń skutecznie zatrzymują pasy zieleni zwartej o szerokości 10-15 m.
Małgorzata Augustyn
projektant terenów zieleni
Warunki miejskie – ścisła zabudowa, istnienie dodatkowych źródeł ciepła oraz emisja zanieczyszczeń – wpływają negatywnie na bilans cieplny i stosunki wodne. W efekcie następuje wzrost temperatury powietrza, obniżenie wilgotności oraz zakłócenie obiegu wody, ponadto zmienia się prędkość wiatru, a w powietrzu wzrasta ilości pyłów i zanieczyszczeń gazowych. Ratunkiem na te wszystkie anomalia okazuje się zieleń.
Korony drzew zatrzymują promienie słoneczne, co sprawia, że w parkach i ogrodach jest chłodniej i wytwarza się swoisty mikroklimat.
Temperatura powietrza
Dodatni wpływ zieleni na klimat w mieście najbardziej odczuwalny jest latem, w okresie najwyższych temperatur. Korony drzew zatrzymują promienie słoneczne, co sprawia, że w parkach i ogrodach jest chłodniej i wytwarza się swoisty mikroklimat. Podobne funkcję pełnią szpalery drzew czy nawet pojedyncze drzewa – ich korony, rzucając cień, zasłaniają część ulic przed bezpośrednim promieniowaniem, co znacznie obniża dyskomfort termiczny. Badania wykazują, że w upalny dzień w parku temperatura możne być niższa o 1,5-2ºC. Różnice między nasłonecznieniem w parkach a na powierzchniach granitowych ulic czy na asfalcie są jeszcze wyraźniejsze – latem wynoszą nawet kilkanaście stopni.
Wilgotność i wiatr
W miejskich terenach zabudowanych latem obserwuje się spadek wilgotności powietrza nawet do 30%. Dodatkowo obszary te ubożeją w wodę, gdyż znaczna ilość opadów spływa do kanalizacji, a duży procent powierzchni asfaltowych i betonowych uniemożliwia jej normalne wsiąkanie. Zieleń zatrzymuje wodę i reguluje stosunki wilgotnościowe. Niezmiernie ważna jest tutaj rola roślinności niskiej: trawników, niewysokich krzewów, rabat i kwietników.
Nie bez znaczenia jest również wpływ roślinności na wiatry. Znana jest rola terenów leśnych w osłabianiu prędkości wiatru (która może być zredukowana o 10-30%). W mieście taką funkcję spełniają parki, grupy drzew oraz szpalery krzewów. Należy jednak zaznaczyć, że zbyt blisko posadzone drzewa mogą zredukować szybkość wiatru do zera, dlatego też podczas upału przydają się lekkie przewiewy (przy czym zbyt silne zimą mogą być dokuczliwe).
Biofiltr
Duża przyczepność pyłów do liści i igieł powoduje, że stężenie pyłów po przejściu przez teren zadrzewiony znacznie maleje. W zadrzewieniach liściastych w okresie wegetacji zapylenie w obszarze koron drzew w porównaniu z terenami odkrytymi maleje o 20-40%. Szczególne znaczenie przy redukcji zanieczyszczeń mają drzewa iglaste. W dużych parkach miejskich zapylenie w okresie letnim jest o 30-40% mniejsze niż w pozostałych częściach miast. Skuteczność filtrującego działania zadrzewień zależy głównie od ilości pyłów przemieszczających się w masach powietrza. Przy zbyt dużym zapyleniu i niesprzyjających warunkach pogodowych, np. przy zbyt małej częstotliwości opadów, może nastąpić całkowite obłożenie liści pyłem, co powoduje zmniejszenie przyczepności ich powierzchni. Bardzo ważna dla skuteczności oczyszczania z pyłów jest struktura zieleni. Nie może być ona zbyt zwarta, gdyż zachowuje się wtedy jak przeszkoda i masy powietrza omijają ją górą. Ponadto powinna posiadać strukturę piętrową, która wpływa na zwiększenie turbulencji powietrza oraz usuwanie ziarna pyłów. Dużą rolę w zmniejszaniu zapylenia powietrza odgrywa również zieleń niska, a w szczególności trawniki – ważne jest tutaj zapobieganie wtórnemu pyleniu podłoża, które w warunkach miejskich jest bardzo uciążliwe.
Redukcja gazów
Zieleń redukuje również zanieczyszczenia gazowe. Badania wykazują, że w parkach i w ich okolicy stężenie toksycznych gazów (siarkowodoru, tlenków siarki czy azotu), wnikających do liści, może być nawet trzykrotnie mniejsze niż na pozostałych obszarach. W środowisku miejskim dodatkowym problemem jest zanieczyszczenie powietrza spalinami samochodów, które oprócz toksycznych gazów zawierają również metale ciężkie. Znaczną część tych zanieczyszczeń skutecznie zatrzymują pasy zieleni zwartej o szerokości 10-15 m.
Małgorzata Augustyn
projektant terenów zieleni
