Plany gospodarki odpadami opracowywane są dla osiągnięcia celów założonych w polityce ekologicznej państwa, realizacji zasad gospodarki odpadami oraz stworzenia zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. Mówi o tym art. 14 Ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (DzU z 2007 r. nr 39, poz. 251, z późn. zm.).

Wymagania w tym zakresie określa rozdział 3 ustawy o odpadach oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (DzU nr 66, poz. 620, z późn. zm.).
Od 1 stycznia 2007 r. obowiązuje Krajowy plan gospodarki odpadami 2010, przyjęty Uchwałą Rady Ministrów nr 233 z 29 grudnia 2006 r. w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2010 (MP nr 90, poz. 946). Zawarto w nim szereg wytycznych, w szczególności dla przygotowania wojewódzkich planów gospodarki odpadami. Należy podkreślić, że plan wojewódzki powinien być zgodny z Krajowym planem gospodarki odpadami (KPGO), plan powiatowy – z planem wojewódzkim, a gminny – z powiatowym (art. 15 ust. 2 ustawy o odpadach). Plany gospodarki odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co cztery lata (art. 14 ust. 14 ustawy o odpadach). Trzeba przy tym przypomnieć, że terminy uchwalenia pierwszych programów ochrony środowiska, których elementem są plany gospodarki odpadami, określiła Ustawa z 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (DzU nr 100, poz. 1085, z późn. zm.). Były one następujące: dla programów wojewódzkich – 30 czerwca 2003 r., dla programów powiatowych – 31 grudnia 2003 r., a dla programów gminnych – 30 czerwca 2004 r.
Wynika stąd, że w 2007 r. powinny zostać zaktualizowane wojewódzkie plany gospodarki odpadami. Takie też zadanie zostało wskazane w Krajowym planie gospodarki odpadami 2010 (tab. 6-1, lp. 2). W rzeczywistości w ubiegłym roku aktualizację planów uchwalono w pięciu województwach. Według stanu na 31 stycznia 2008 r., w kolejnych sześciu województwach przygotowano projekty planów, które przekazano do opiniowania, co oznacza, że w pięciu województwach nie osiągnięto jeszcze tego etapu prac. Niewątpliwie spowoduje to jeszcze większe opóźnienia w przygotowaniu powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami.

Wymagania KPGO 2010 odnośnie aktualizacji
Zgodnie z KPGO 2010, aktualizacja wojewódzkich planów gospodarki odpadami powinna obejmować w szczególności weryfikację instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów pod kątem spełniania wymagań ochrony środowiska, przygotowanie wykazu tych instalacji wraz z określeniem ich mocy przetwórczych oraz sporządzenie mapy przestrzennego rozmieszczenia instalacji. Ponadto aktualizacja musi określać harmonogram zamykania składowisk odpadów niespełniających wymagań (z terminem zakończenia przyjmowania odpadów do składowania nie późniejszym niż 31 grudnia 2009 r.), wyznaczać regiony gospodarki odpadami komunalnymi, obsługiwane przez regionalne zakłady zagospodarowania odpadów oraz przygotować plan likwidacji mogilników (z nieprzekraczalnym terminem do końca 2010 r.).
W KPGO 2010 wskazano, że w wojewódzkich planach powinny zostać zamieszczone szczegółowe wykazy instalacji (zakładów) zagospodarowania odpadów (komunalnych, niebezpiecznych i pozostałych) oraz mapy ilustrujące przestrzenne rozmieszczenie tych instalacji (zakładów) wg stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. Powinny one obejmować co najmniej rodzaj instalacji, jej nazwę, adres i zdolności przerobowe, a ponadto dla składowisk odpadów – ich niewypełnione pojemności i przewidywaną do przyjęcia do czasu zamknięcia obiektu masę odpadów. Ponadto podkreślono konieczność inwentaryzacji i określenia faktycznej mocy przerobowej funkcjonujących spalarni odpadów medycznych i weterynaryjnych, w których przetwarzane są zakaźne odpady medyczne i weterynaryjne w oparciu o ustalone kryteria (moc cieplna instalacji i wartość opałowa odpadów) na poziomie wojewódzkim w ramach aktualizacji planów.

Cel na 2009 r.
W wojewódzkich planach gospodarki odpadami powinny zostać określone regiony (poprzez określenie listy gmin) obsługiwane przez zakłady zagospodarowania odpadów – w uzgodnieniu z samorządem powiatowym i gminnym. W przypadku regionów obejmujących gminy z więcej niż jednego województwa odpowiednie zapisy powinny zostać dokonane we wszystkich planach wojewódzkich, których dotyczą te regiony.
W planach wojewódzkich i gminnych na okres do wybudowania regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów powinny być wskazane inne miejsca odzysku i unieszkodliwiania (pod kątem zezwoleń na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości).
W zaktualizowanych wojewódzkich planach gospodarki odpadami powinny zostać szczegółowo przedstawione działania zmierzające do realizacji celu polegającego na tym, że po 2009 r. mają funkcjonować wyłącznie składowiska odpadów spełniające wymagania oraz podane harmonogramy zarówno budowy składowisk odpadów jako integralnych elementów zakładów zagospodarowania odpadów lub modernizacji części składowisk (jeżeli modernizacje takie będą wynikać z pozwoleń zintegrowanych), jak i zamykania składowisk niespełniających wymagań. W ramach aktualizacji planów na poziomie województwa powinny zostać zbilansowane pojemności składowisk do dalszego wykorzystania. Pojemność ta powinna być wystarczająca na co najmniej 15-letni okres eksploatacji.
Dla zapewnienia możliwości zharmonizowania przygotowania sprawozdań z realizacji planów gospodarki odpadami należy zapewnić spójność zbieranych, na różnych poziomach administracji, informacji o wytwarzaniu i gospodarowania odpadami (rozdział 8 KPGO 2010).

dr inż. Beata B. Kłopotek
dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Środowiska