Celem Programu Inteligentna Energia – Europa II („IEE II”) jest przyczynienie się do zapewnienia bezpiecznej, zrównoważonej i konkurencyjnej cenowo energii dla Europy. Program w szczególności wspomaga realizację Strategii Energetycznej UE 2020 i ułatwia wdrażanie wymogów dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej oraz dyrektywy w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych.

Zwalczanie barier

Program jest istotny, ponieważ stanowi odpowiedź na zmieniające się potrzeby, problemyi bariery związane z zagadnieniami zrównoważonej energii w Europie. Do skuteczności programu przyczynia się połączenie działań obejmujących szerokie spektrum priorytetów, włączenie różnego rodzajów podmiotów, które mogą wyraźnie wpłynąć na wprowadzanie rozwiązań w zakresie zrównoważonej energii, a w szczególności połączenie projektów dotyczących

koncepcji rynkowych oraz projektów ukierunkowanych na dostosowanie polityki. Nadal występują bariery inne niż technologiczne, które spowalniają wprowadzanie rozwiązań związanych ze zrównoważoną energią. Program

„Inteligentna Energia dla Europy II” przyczynia się do ich eliminacji dzięki wspieraniu działań w ramach polityki, budowania potencjału oraz projektów dotyczących rozpowszechniania, promowania i powielania w warunkach rynkowych. O środki w ramach programu Inteligentna Energia – Europa może ubiegać się każda instytucja posiadająca osobowość prawną, publiczna lub prywatna, ustanowiona w państwie członkowskim, kraju stowarzyszonym lub trzecim, który podpisał umowę ze Wspólnotą Europejską. Przygotowane działania są realizowane przez międzynarodowe konsorcjum (min. trzech partnerów z trzech różnych krajów Unii Europejskiej: Norwegii, Islandii, Lichtensteinu oraz Chorwacji).

Składane wnioski dotyczą przynajmniej jednego z trzech obszarów priorytetowych:

• SAVE – zwiększenie efektywności energetycznej i racjonalnego użytkowania zasobów energetycznych,

• ALTENER – promowanie nowych i odnawialnych źródeł energii oraz wspieranie dywersyfikacji energetycznej,

• STEER – promowanie efektywności energetycznej oraz wykorzystania nowych i odnawialnych źródeł energii w transporcie.

Projekty

Oprócz działań w trzech podstawowych obszarach realizowane są również projekty zintegrowane, które w swoim założeniu odnoszą się do więcej niż jednego obszaru priorytetowego. Projekty współfinansowane z programu IEE dotyczą przede wszystkim:

• polityki i strategii,

• przekształceń rynkowych,

• zmiany zachowań użytkowników energii,

• dostępu do kapitału,

• szkoleń.

Udział Polski

Kiedy ruszał program IEE, zainteresowanie w Polsce nie było zbyt duże. W pierwszym wezwaniu do składania wniosków podmioty z Polski złożyły co prawda 63, jednak były one w większości przygotowane przez agencje poszanowania energii oraz instytuty naukowe. Z każdym rokiem jednak coraz więcej podmiotów decydowało się na udział w programie, a kto raz spróbował swych sił, ten w kolejnych latach nie odmawiał ponownego udziału. W ostatnim wezwaniu do składania wniosków w 2012 r. polskie podmioty złożyły wspólnie z partnerami z innych krajów europejskich 112 aplikacji. Wśród składających znalazły się małe i średnie przedsiębiorstwa, duże zakłady przemysłowe, agencje poszanowania energii, instytuty badawcze, szkoły wyższe oraz, co bardzo cieszy, przedstawiciele samorządów: miast, gmin, a także województw. Wnioski z udziałem polskich partnerów wpłynęły w ramach wszystkich priorytetów z wyjątkiem wsparcia procesu inwestycyjnego. Brak zainteresowania polskich podmiotów tym instrumentem może wynikać z wymagań co do wielkości inwestycji, jaką należy zrealizować. W podziale na poszczególne obszary dofinansowania udział polskich podmiotów przedstawiał się następująco: promowanie efektywności energetycznej – 36 projektów, promowanie nowych i odnawialnych źródeł energii – 25 projektów, promowanie efektywności energetycznej w transporcie – 25 projektów oraz działania horyzontalne – 26 projektów. W ramach wezwań do składania wniosków w okresie 2008-2012 polskie podmioty uzyskały dofinansowanie do ponad 80 projektów, a łączna jego kwota wyniosła ponad 10 mln euro. Rok 2013 jest ostatnim, w którym funkcjonuje program IEE. Od 2014 roku jego priorytety zostaną włączone do nowego Programu Ramowego Badań i Innowacji „Horyzont 2020”. W ramach obecnej perspektywy finansowej 2007-2013 pozostał już tylko jeden konkurs. Ostateczny termin składania wniosków to 8 maja 2013 r. Dofinansowanie w ramach programu IEE wynosi 75% kosztów kwalifikowanych, przy czym koszty pośrednie finansowane są w 60% (w odniesieniu do bezpośrednich kosztów personalnych). Finansowanie projektów w ramach programu IEE realizowane jest wg następujących zasad:

• projekty muszą mieć charakter współpracy międzynarodowej (minimum trzech partnerów w konsorcjum pochodzących z różnych krajów),

• nie są dofinansowywane działania jednorazowe, realizowane lokalnie, bez wyraźnego elementu współpracy, lecz działania prowadzone wspólnie, które zapewniają efekty dla całej Unii,

• ponadtechnologiczny charakter programu ma rozwiązywać pozatechnologiczne bariery i stymulować rozwój rynku w UE,

• nie są dofinansowywane koszty inwestycyjne oraz projekty badawcze,

• czas trwania jednego projektu nie może przekroczyć 3 lat,

• beneficjentami pomocy mogą być prywatne i publiczne osoby prawne – osoby fizyczne nie mogą być partnerem w projekcie.