Pomiędzy miastem a jeziorem

 

Toronto w 2006 r. ogłosiło „Innowacyjny konkurs projektowy dla Toronto Waterfront”, który wygrała firma West 8 + DTHA. Tym samym rozpoczął się trwający do dzisiaj proces projektowy, mający na celu zredefiniowanie obszaru Central Waterfront (w niniejszym artykule pojęcie to będzie używane w kontekście obszaru projektowego, czyli nabrzeża wraz z przyległymi ulicami) i przywrócenie mu należytej pozycji jednego z najatrakcyjniejszych fragmentów miasta. Central Waterfront składa się z 3,5-kilometrowej linii brzegowej jeziora Ontario oraz ulicy Queen Quay Buleward, która bezpośrednio przylega do śródmiejskiego centrum biznesowo-handlowego. Teren ten należy do jednych z najcenniejszych gruntów w Toronto. Mimo dekady planowania wielokrotnie podejmowane działania projektowe nie przyniosły jednak spójnej wizji tego miejsca. Dlatego podstawowym zadaniem projektantów było stworzenie konsekwentnej i czytelnej pod względem architektonicznym i funkcjonalnym wizji dla całego Central Waterfront. Starano się to osiągnąć poprzez połączenie fragmentów mozaiki projektowej w jedną całość, spójną pod względem wizualnym oraz fizycznym. West 8 zaproponowało wszechstronną wizję dla Central Waterfront, operującą prostym językiem projektowym lecz wystarczającą dla przezwyciężenia wizualnego chaosu oraz stworzenia wewnętrznie spójnej i nowej tożsamości dla tego miejsca. Zaprojektowanie sieci powiązań między tętniącym życiem miastem a jeziorem wraz ze stale dostępnym publicznie nabrzeżem zidentyfikowano jako priorytet projektowy. Ponadto wizja zakłada dodanie do bogatej w warstwie kulturalnej tkanki miejskiej „zielonej stopy”, przyjaznej dla środowiska, ekologicznie produktywnej, która łączyć będzie Toronto z jeziorem Ontario. Plan podkreśla spójność i ciągłość nabrzeża poprzez szereg pozornie prostych motywów, które wspólnie tworzą rdzeń projektu nazwanego „Multiple Waterfornt” („Zwielokrotnione Nabrzeże”). Zwielokrotnienie czy też przeniesienie walorów nabrzeża na przyległą ulicę Queens Quey Buleward oraz umożliwienie przełamania bariery brzegu jeziora wyrażone zostały poprzez trzy linearne, ściśle ze sobą powiązane projekty: „Primary Waterfront” („Pierwotna linia nabrzeża”) – ciągła linia promenady wzdłuż nabrzeża, połączona w całość serią mostów, „Secondary Waterfront” („Drugie Nabrzeże”) – odnowiona i przebudowana ulica Queens Quay Bouleward, z nowym, funkcjonalnym miejskim bulwarem oraz nowoczesnymi przestrzeniami publicznymi na szczytach dawnych basenów portowych, oraz „Floating Waterfront” („Pływające nabrzeże”) – seria pływających elementów, które oferują nowoczesne miejsca dla cumowania łodzi oraz dynamiczną przestrzeń publiczną, pozostającą w ścisłej relacji z jeziorem. Podkreślenie i zaakcentowanie miejsc, w których „miasto spotyka się z wodą” oraz zapewnienie ciągłości dostępu publicznego do jeziora pozostały kluczowymi założeniami projektowymi. Ponadto zdefiniowano rodzaje aktywności, jakie mogą i powinny zaistnieć z wykorzystaniem przestrzeni publicznych. Priorytetem jest stworzenie nabrzeża, które na całej swojej długości jest nie tylko dostępne dla wszystkich oraz spójne, ale również charakteryzuje się różnorodnością wyrażoną poprzez szereg pozytywnych doznań oferowanych jego użytkownikom.

 

Spadina, Simcoe i Rees Wavedecks są pierwszymi z całej serii drewnianych struktur (pomostów), których forma opiera się na rozmaicie wyrażonej różnicy w wysokości między Queens Quay Buleward a Jeziorem Ontario. Pomosty służą do wyróżnienia miejsc, w których Queens Quay Buleward „spotyka się” z jeziorem, a inspiracją dla nowoczesnej formy tych niecodziennych przestrzeni publicznych jest meandrujący kształt wybrzeża samego Jeziora Ontario. Na końcową geometrię pomostów składają się poszczególne „fale”, tworzące krawędzie mogące pełnić funkcje siedzisk oraz stopni prowadzących do jeziora. Takie rozwiązanie składa się na nowe doświadczenie „starego” jeziora. Zabawa z pomostami jest jednym z elementów spajających cały projekt. Lekki i służący zabawie pofalowany kształt stał się prototypem, który zostanie powtórzony w siedmiu różnych lokalizacjach. Subtelne zmiany wyróżniające kolejne pomosty pozwalają na postrzeganie każdego z nich jako samodzielnego elementu oraz przyczyniają się do zróżnicowania programowego. Konsekwencja w doborze materiałów i detali definiuje natomiast je jako część jednej całości.

 

Przebudowa ulicy Queens Quay Buleward, równoległej do linii nabrzeża Jeziora Ontario miejscami zaś przylegającej do jeziora (czoła starych basenów portowych), była jednym z podstawowych założeń projektu konkursowego. Rewitalizacja głównej arterii Centrall Waterfornt objęła redukcję czterech pasów ruchu (dwa pasy w każdą stronę) do jednej dwupasmowej ulicy. Zlokalizowane centralnie torowisko tramwajowe zostanie zrekonstruowane po południowej stronie jezdni, w sąsiedztwie bulwaru pieszego z wydzieloną drogą dla rowerów. Stworzenie szerokiego i wygodnego bulwaru jest pomysłem rewolucjonizującym postrzeganie Queens Quey. Podwójny rząd drzew oraz przestrzenne oddzielenie ciągu pieszego od samochodów poprzez umieszczenie pomiędzy nimi drogi dla rowerów oraz torowiska tramwajowego, poprowadzonego na nawierzchni trawiastej, tworzy spójną i przyjazną przestrzeń dla pieszych.

 

Proces planistyczny, jakiemu poddawane jest nabrzeże Toronto, ma wyraz symboliczny. Najważniejszym kierunkiem działania pozostaje przewrócenie miastu niedocenianego miejsca, jakim jest obecnie brzeg jeziora Ontario. Jednak wszelkie działania projektowe zmierzają przede wszystkim do kreowania przyszłości tego miejsca i postrzegania Toronto jako metropolii. Skala przedsięwzięcia nie pozwala na tymczasowe rozwiązania i półśrodki. Dlatego, począwszy od skomplikowanych pod względem inżynierii i logistyki przedsięwzięć, takich jak przebudowa i reorganizacja ruchu na Queens Quay Buleward, a skończywszy na najdrobniejszych detalach małej architektury, takich jak zaprojektowane dla nabrzeżnej promenady ławki, wszystkie decyzje projektowe mają swoje źródło w głębokim zrozumieniu miejsca, jego potencjału ekonomicznego i symbolicznego jako ikony miasta o znaczeniu międzynarodowym.

Elżbieta Chojecka Sarnowicz

architekt krajobrazu, West 8

 

 

1.                   Waterfront Toronto Mission Statement