Rozpoczęty wiosną 1989 r. proces transformacji ustrojowej w ochronie przyrody przyniósł dość szybkie efekty. 12 grudnia 1991 r. weszła w życie Ustawa z 16 października 1991 r. o ochronie przyrody, zastępując swą poprzedniczkę z 1949 r.

Z punktu widzenia ochrony gatunkowej należy rozróżnić dwa okresy obowiązywania Ustawy z 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (DzU nr 114, poz. 492, tekst jednolity DzU z 2001 r. nr 99, poz. 1079, ze zm.):

  • w brzmieniu pierwotnym, kiedy ochrony gatunkowej dotyczył jeden przepis ? art. 27,
  • w brzmieniu znowelizowanym Ustawą z 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (DzU z 2001 r. nr 3, poz. 18), kiedy do skróconego art. 27 doszły nowe art. 27a, 27b, 27c, 27d i 27e.

Brzmienie pierwotne

W Ustawie z 16 października 1991 r. o ochronie przyrody w brzmieniu pierwotnym ochrony gatunkowej dotyczył art. 27, złożony z ośmiu ustępów, które zawierały:

  • określenie celu ochrony gatunkowej, którym było zabezpieczenie dziko występujących roślin i zwierząt, a w szczególności gatunków rzadkich lub zagrożonych wyginięciem, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej (ust. 1),
  • zobowiązanie organów ochrony przyrody do podejmowania działań w celu ratowania gatunków zagrożonych wyginięciem (ust. 2),
  • upoważnienie ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa (działającego w poro...