Próby rozwiązania problemu

Większe zagrożenie środowiska

Na początku 2007 r. w miejscach składowania i na terytorium przedsiębiorstw rejonu lwowskiego nagromadziło się 238,9 tys. ton odpadów niebezpiecznych (I-III klasy – wg ukraińskiej klasyfikacji). Liczba ta jest o 0,7% wyższa w porównaniu z ubiegłym rokiem. Zgromadzone odpady to głównie II klasa odpadów niebezpiecznych, podczas gdy na III klasę przypada 16%. Szczególnie niebezpieczna jest I klasa, gdyż są to przede wszystkim odpady zawierające rtęć i jej związki – nagromadzono ich ok. 6 ton. W 2006 r. do atmosfery wyemitowano 206,7 tys. ton związków toksycznych. Współczynnik ten jest wyższy o 10% niż w 2005 r. W przeliczeniu daje to 9,5 tony związków na 1 km2 oraz 80,3 kg na mieszkańca (w całej Ukrainie – 150,2 kg). W dalszym ciągu poważnym problemem jest zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych. Problem nie jest jednak pozostawiony sam sobie. Coraz częściej bowiem organizuje się imprezy promujące ochronę środowiska i zasobów naturalnych. W 2006 r. inwestycje kapitałowe na rzecz ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów przyrody Lwowa i jego okolic wyniosły 22,6 mln hrywien (12,5 mln zł). Źródło: www.zic.com.ua

Przyjęte 13 września 2005 r. postanowienie Rady Najwyższej Ukrainy „O stanie realizacji prawodawstwa w sferze postępowania z odpadami na Ukrainie i drogi jego udoskonalania” uwidacznia niezadowalającą sytuację realizacji polityki państwowej w tym kierunku. Brakuje przede wszystkim odpowiednich mechanizmów ekonomicznych, pozwalających zwiększyć wytwarzanie nowych towarów z odpadów, a także skutecznych narzędzi, które mogłyby przyciągnąć do tej sfery kapitał małych i średnich przedsiębiorstw. Z kolei silny akcent postawiono na zasady postępowania z odpadami jako surowcami wtórnymi. Dziś do głównych zadań należy ujednolicenie polityki państwowej w sferze zagospodarowania odpadów, zgodnie z tendencjami UE. Badacze problemu za przykład podają Danię, gdzie już w 2004 r. wdrożono godny naśladowania schemat postępowania z odpadami. W kraju tym wytwórca odpadów nie ma prawa niszczyć (np. deponować lub spalać bez odzysku energii) tych odpadów, które można wykorzystywać jako surowiec wtórny. Jeśli w danej chwili nie ma takiej możliwości, ma on obowiązek tę część odpadów przechowywać do momentu rozwiązania problemu. Odpady deponowane są tylko wówczas, jeśli nie da się ich inaczej zutylizować.

Posiadając taką bazę prawną, państwo nie musi się martwić ani o stymulowanie procesu wdrażania technologii pozwalających zmniejszyć objętość wytwarzanych odpadów, ani o optymalne wykorzystanie surowców wtórnych. Wytwórca będzie sam szukał najlepszego – z punktu widzenia ekologii i ekonomii – rozwiązania problemu odpadów.

Zgłębienie i analiza różnorodnych schematów kompleksowego postępowania ze stałymi odpadami bytowymi pozwoliło opracować Ukrainie optymalny plan działania w tej sferze. Istota tkwi w wypracowaniu odpowiedniej technologii przetwarzania odpadów. Zakłady sortujące i przerabiające odpady łączą swoją działalność z funkcjonowaniem przedsiębiorstw wytwarzających z surowca wtórnego nowe wyroby. Takie działanie pozwala pominąć mało dochodowy rynek formowania i dostawy surowca wtórnego i wejść od razu na rynek wytwarzania towarów z surowca wtórnego. Jak wiadomo, realny zysk jest widoczny dopiero na końcu procesu produkcji. Jak dowodzą badania przeprowadzone w kilku dużych miastach Ukrainy, działalność zakładów sortujących i przerabiających odpady zawsze przynosiła zyski.

Sama struktura działania zakładów sortujących i przerabiających odpady powinna odpowiadać kilku wymogom. Po pierwsze, zbiór i wywóz stałych odpadów bytowych oraz innych odpadów powinien odbywać się oddzielnie ze strefy zamieszkałej i niezamieszkałej. W momencie zbiórki odpady należy rozdzielać na „mokre” organiczne (żywnościowe, roślinne) i „suche”. W opracowanym projekcie przepisów ukraińskich o odpadach bytowych stosowanie powyższej zasady jest obowiązkowe dla wszystkich przedsiębiorstw wytwarzających odpady. Taki wymóg podziału odpadów planuje się wprowadzić również w sektorze mieszkalnym. Odpady pochodzące z zamieszkałych i niezamieszkałych rejonów powinny być sortowane w zakładach na oddzielnych liniach sortujących (osobna linia jest przeznaczona dla surowców wtórnych).

Zakłady sortujące i przerabiające odpady muszą przerabiać odpady zarówno „suche”, jak i „mokre”. W zależności od zapotrzebowania można z nich wytwarzać mieszanki glebowe, dodatki żywnościowe, brykiety paliwowe itd.

Nagminnym zjawiskiem w rejonach małych miast i wsi są dzikie wysypiska śmieci. Bardzo często znajdują się tam odpady zdatne do powtórnego wykorzystania. Dobrym rozwiązaniem byłyby kontenery ustawiane w miejscach takich wysypisk. Po zapełnieniu byłyby one wywożone do zakładów sortujących i przerabiających odpady.

Przedstawione propozycje rozwiązania problemu postępowania z odpadami przemysłowymi i bytowymi pozwolą opracować dla każdej jednostki terytorialnej (rejon, miasto, mniejsze miejscowości) optymalny schemat postępowania z odpadami przemysłowymi i bytowymi. Pozwoli to zwiększyć stopień kompleksowego wykorzystania surowca wtórnego, zaoszczędzić lokalne pierwotne zasoby naturalne, zmniejszyć import surowców oraz polepszyć stan środowiska poprzez wdrażanie bezpiecznych z punktu widzenia ekologii technologii.

Śródtytuły od redakcji