Przeszłość i przyszłość POIiŚ

W ramach nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020 przewidziano m.in. kontynuację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ).

Na tzw. politykę spójności Polska otrzymała ponad 82,5 mld euro, czyli ok. 346,5 mld zł. Z tego aż 33 proc. środków przypadło na realizację inwestycji w ramach POIiŚ. Podobnie jak w latach 2007-2013, w Programie znajdą się pieniądze na projekty związane z szeroko rozumianym rozwojem sektora energetycznego.

Przeszłość POIiŚ

W starej perspektywie na lata 2007-2013 na działania w ramach POIiŚ Polska otrzymała ponad 35 mld euro, czyli o ponad połowę mniej niż w nowej perspektywie. Z pieniędzy tych wsparto m.in. projekty z zakresu energetyki, na które przeznaczono 1,7 mld euro, co stanowiło 6 proc. całej alokacji środków w ramach Programu. Rozwój sektora energetyki przewidziano w ramach dwóch priorytetów ? priorytetu IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna oraz priorytetu X Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii. Pierwszy z nich był podzielony na sześć działań: Wysoko sprawne wytwarzanie energii; Efektywna dystrybucja energii; Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej; Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych; Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych oraz Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych. Na wsparcie mogły zatem liczyć projekty dotyczące zwiększenia stopnia wykorzystania energii pierwotnej w sektorze energetycznym i wpływające na obniżenie energochłonności sektora publicznego oraz z zakresu zwiększania wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw. Wśród beneficjentów znalazły się przedsiębiorstwa, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy, podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego, organy policji, straży pożarnej i straży miejskiej, organy władzy publicznej, państwowe szkoły wyższe, samodzielne publiczne zakłady służby zdrowia, a także kościoły,

kościelne osoby prawne i ich stowarzyszenia oraz inne związki wyznaniowe. W ramach tego priorytetu w sumie podpisano 846 umów. Priorytet X z kolei składał się z trzech działań ukierunkowanych na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego. Były to Rozwój systemów przemysłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz budowa

i przebudowa magazynów gazu ziemnego; Budowa systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych i modernizacja istniejących sieci dystrybucji, a także Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii. Na wsparcie mogły liczyć te przedsięwzięcia, które przyczyniały się do rozwoju systemów przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych. W ramach priorytetu X POIiŚ dofinansowano także budowę systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych, przemysł produkujący urządzenia służące do wytwarzania paliw i energii ze źródeł odnawialnych, a także inwestycje służące zwiększeniu efektywności energetycznej lub rozwojowi energetyki odnawialnej. Wśród beneficjentów znalazły się przedsiębiorstwa obrotu i operatorzy systemów przemysłowych oraz dystrybucyjnych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej, a także jednostki samorządu terytorialnego, jednostki administracji rządowej oraz inne instytucje publiczne. W ramach podjętych działań

dofinansowaniem objęto 46 projektów.

Przyszła efektywność energetyczna

W grudniu 2014 r. Komisja Europejska zatwierdziła największy unijny program operacyjny ? POiIŚ na lata 2014-2020. Sektorowi energetycznemu podobnie jak w latach ubiegłych dedykowane zostały dwie osie priorytetowe ? I Zmniejszenie emisyjności gospodarki oraz VII Poprawa bezpieczeństwa energetycznego. Alokacja na poszczególne priorytety wynosi ok. 1,8 mld euro oraz 1 mld euro. W ramach pierwszej osi priorytetowej realizowanych będzie siedem działań. Pierwsze dotyczy wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. W jego ramach będą dwa poddziałania: pierwsze ukierunkowane na wsparcie inwestycji związanych z wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej lub przemysłowej. W tym przypadku na dofinansowanie mogą liczyć projekty polegające na budowie bądź przebudowie instalacji, co pozwoli na zwiększenie mocy zainstalowanej lądowych farm wiatrowych, jednostek wykorzystujących biomasę, biogaz lub energię promieniowania słonecznego bądź geotermalną. Natomiast drugie poddziałanie ? Wspieranie projektów dotyczących budowy oraz modernizacji sieci umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii z OZE ? wspiera budowę, rozbudowę lub przebudowę sieci elektroenergetycznej, skutkujące zwiększeniem przepustowości infrastruktury elektroenergetycznej, umożliwiającej przyłączenie nowych mocy wytwórczych OZE dla elektroenergetycznej sieci przemysłowej i sieci dystrybucji o napięciu 110 kV. Kolejne działanie ma na celu promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach. Projekty dotyczyć będą budowy, rozbudowy lub przebudowy sieci elektroenergetycznych, co ma skutkować zwiększeniem przepustowości infrastruktury elektroenergetycznej sieci przemysłowej oraz sieci dystrybucyjnej o napięciu 110 kV. Może to być np. przebudowa linii produkcyjnej na bardziej efektywną energetycznie, modernizacja energetyczna budynków w przedsiębiorstwach, zastosowanie technologii efektywnych energetycznie w przedsiębiorstwach, budowa lub przebudowa lokalnych źródeł ciepła czy zastosowanie technologii odzyskiwania energii wraz z systemem wykorzystania energii ciepła odpadowego w ramach przedsiębiorstwa. Działanie trzecie z koleii pn. Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach, podzielone jest na trzy poddziałania: Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach publicznych; Wspieranie efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym oraz ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego, mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE. Pierwsze dwa poddziałania mają na celu wsparcie kompleksowej modernizacji energooszczędnych budynków użyteczności publicznej czy mieszkalnych wielorodzinnych. Natomiast ostatnie polega na promowaniu, przygotowaniu szkoleń i działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie efektywności energetycznej, OZE i rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. Czwarte działanie ukierunkowane jest na projekty służące rozwijaniu i wdrażaniu inteligentnych systemów dystrybucji, działających na niskich i średnich poziomach napięcia, i dzieli się na dwa poddziałania: Wsparcie budowy inteligentnych sieci elektroenergetycznych o charakterze pilotażowym i demonstracyjnym oraz Ogólnopolski program popularyzacji wiedzy i promocji inteligentnych systemów przesyłu oraz dystrybucji energii. W ramach pierwszego poddziałania zgłaszane projekty powinny dotyczyć budowy i przebudowy systemów dystrybucyjnych niskiego i średnie napięcia, związanych z wdrażaniem tzw. technologii smart grid. Natomiast drugie poddziałanie ma na celu popularyzację inteligentnych systemów przesyłu  i dystrybucji energii m.in. przez opracowanie strategii działań marketingowych. Piąte działanie, pn. Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu, poprzez przebudowę istniejących systemów ciepłowniczych i sieci chłodu, budowę przyłączy do istniejących budynków i instalacji węzłów indywidualnych, budowę nowych odcinków sieci cieplnej wraz z przyłączami i węzłami oraz podłączenie budynków

do sieci ciepłowniczej, ma poprawić jakość powietrza przez ograniczenie emisji zanieczyszczeń szkodliwych dla życia ludzi. Przedostatnie działanie ukierunkowane jest na promowanie efektywności energetycznej ? wykorzystywanie wysoko sprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe ? i jest podzielone na dwa poddziałania. Pierwsze z nich, Źródła wysokosprawnej kogeneracji, wesprze projekty ukierunkowane na budowę nowych lub zwiększenie mocy istniejących jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w technologii wysokosprawnej kogeneracji w jednostkach kogeneracji o całkowitej nominalnej mocy elektrycznej powyżej 1 MW. Natomiast drugie poddziałanie, pn. Sieci ciepłownicze i chłodnicze dla źródeł wysoko sprawnej kogeneracji, skoncentrowane jest na projektach budowy sieci ciepłowniczych lub chłodu czy wykorzystanie ciepła odpadowego wyprodukowanego w układach wysoko sprawnej kogeneracji w ramach budowy lub rozbudowy sieci ciepłowniczych. Ostatnie, siódme działanie o nazwie Kompleksowa likwidacja niskiej emisji na terenie konurbacji śląsko-dąbrowskiej w ramach trzech poddziałań ma wspierać efektywność energetyczną w budynkach mieszkalnych w konurbacji śląsko-dąbrowskiej, efektywną dystrybucję ciepła i chłodu oraz promowanie wykorzystywania wysoko sprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w konurbacji śląsko-dąbrowskiej.

Bezpieczeństwo energetyczne w Polsce

Priorytet VII POIiŚ Poprawa bezpieczeństwa energetycznego koncentruje się natomiast na rozbudowie, przebudowie i unowocześnieniu infrastruktury energetycznej przy zapewnieniu wdrażania inteligentnych rozwiązań. W celu m.in. zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju planowane jest wsparcie inwestycji w inteligentną infrastrukturę sektora

gazowego i elektroenergetycznego, wskazane w dokumencie pn. Lista Projektów Strategicznych dla infrastruktury energetycznej w ramach POIiŚ 2014-2020. W tym priorytecie występuje jedno działanie ? Rozwój inteligentnych systemów magazynowania, przemysłu i dystrybucji energii. Projekty z tego obszaru mają zapewnić bezpieczeństwo energetyczne kraju w zakresie rozwoju sieci przemysłowych i dystrybucyjnych z wykorzystaniem funkcjonalności tzw. smart grid.