Regionalne konferencje rewitalizacyjne

Zakończył się cykl poświęconych rewitalizacji konferencji w regionach, które trwały od listopada 2004 do stycznia br. konferencje zorganizowane były przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy oraz Związek Miast Polskich.


Podczas spotkań przedstawiano zagraniczne i polskie doświadczenia w programowaniu oraz realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Przedmiotem rozważań była metodologia pracy, uwzględniająca zarówno różne aspekty rewitalizacji, jak i rozmaite typy obszarów modernizowanych.
Referaty prezentowali m.in. eksperci Niemiecko-Francuskiego Projektu Twinningowego w MGiP – Axel Brouwer (przykłady z Francji), Robert Brown (przykłady ze Szkocji) i Carl Heller (przykłady z Niemiec). Samorządowcy uczestniczący w tych spotkaniach mogli wysłuchać również prelekcji na temat rewitalizacji obszarów powojskowych (Jacek Chrzanowski), szans i zagrożeń programów rewitalizacji w najbliższych latach w Polsce (Krzysztof Skalski), tworzenia środowiska współpracy i PPP (Marcin Tomaszewski) oraz rewitalizacji w kontekście planowania miast (Olgierd Dziekoński).
– Związek Miast Polskich chce się aktywnie przyglądać rewitalizacji miast – mówił podczas spotkania w Poznaniu Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP. – Wśród kilku tysięcy projektów złożonych do dofinansowania ze ZPORR do Działania 3.3 zgłoszono zaledwie ok. 30 projektów. Są one niepopularne. Główną przyczyną jest brak w Polsce polityki miejskiej, co widać w wielu aktach prawnych dotyczących np. zagospodarowania przestrzennego czy finansów publicznych.
Na Działanie 3.3 ZPORR przewidziano 132 mln zł. W niektórych województwach kwoty przeznaczone na Działanie 3.3 nie zostały wykorzystane w całości, a zakwalifikowane projekty nie są ani złożone, ani kompleksowe. – Przedsięwzięcia powinny być robione z większym rozmachem – zachęcał Porawski. Poinformował zebranych, że w latach 2007 – 2013 pieniędzy na ten cel będzie zdecydowanie więcej, ponieważ planuje się, że będą one leżały nie w gestii Urzędów Marszałkowskich, ale władz centralnych, a tereny objęte tym dofinansowaniem będą wyznaczane wspólnie z organizacjami samorządowymi.
Przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, Bernard Popp omówił zakończenie pierwszego etapu kwalifikowania wniosków ubiegających się o dofinansowanie z Działania 3.3 ZPORR w tym województwie. Tutaj środki otrzyma gmina wiejska (!) Wapno na rewitalizację obszaru po kopalni soli. Popp podkreślał, że proces rewitalizacji często rozumiany jest błędnie jako remont miasta i zapomina się o aspektach społecznych, gospodarczych czy kulturalnych tego procesu, a UE nie dotuje takich projektów. Jego zdaniem głównym inicjatorem programu rewitalizacji powinien być burmistrz czy rada gminy. Najlepiej by było, gdyby nad programem pracować interdyscyplinarny zespół, złożony z entuzjastów, bo tylko wtedy takie działanie ma szanse powodzenia. Nie trzeba nikogo przekonywać, że zbudowanie dobrego programu to połowa sukcesu. Ważne jest także, aby z programu wynikał harmonogram realizacji całego projektu, chociaż konkretny wniosek dotyczy tylko jego części.
Rewitalizacja miast to ogólny proces ich rozwoju, polegający szczególnie na ożywieniu mocno zdegradowanych obszarów miejskich o wysokiej stopie bezrobocia, z ciągłymi problemami społecznymi. Wymaga zintegrowanego podejścia do technicznej, społecznej i gospodarczej odnowy miast nakierowanej na walkę przeciwko wykluczeniu społecznemu, na włączenie najsłabszych jego obszarów w strukturę miasta oraz zapobieganie negatywnym zmianom społecznym. – Komisja Europejska zaleca, aby projekty rewitalizacji obszarów miejskich wspierały zrównoważony rozwój tych obszarów przy zachowaniu czterech głównych celów: wzmocnienia rozwoju gospodarczego, równania szans, poprawy środowiska miejskiego oraz wsparcia dobrego zarządzania miastem, co oznacza promowanie uczestnictwa mieszkańców w opracowywaniu i realizacji projektów oraz partycypację społeczną – poinformował Robert Brown z RMGB Internationa Consulting. Takie podejście zakłada m.in., że projekty muszą być zintegrowane i brać pod uwagę wymiar gospodarczy, środowiskowy, miejski oraz ludzki danego terenu, a także powinny promować integrację społeczną, zawodową i zmniejszenie bezrobocia.
Niezbędną kwestią przy występowaniu o dofinansowanie ze ZPORR jest stworzenie lokalnego planu rewitalizacyjnego, który powinien zawierać diagnozę głównych problemów zdegradowanego terenu, cele z niej wynikające oraz listę działań potrzebnych do zrewitalizowania danego obszaru. – Kiedy ma się wyobraźnię, wszystko można zamienić w projekt, który uzyska dofinansowanie z UE – stwierdził Brown.
Ekspert Niemiecko-Francuskiego Projektu Twinningowego przedstawił przykłady projektów ze Szkocji, które odniosły sukces, ale także tych, które poniosły porażkę. Dziesięć modelowych projektów z dziedziny rewitalizacji znajduje się na stronach internetowych www.erdf.edu.pl. Podczas regionalnych konferencji zaprezentowano wiele przykładów projektów czy zamierzeń rewitalizacyjnych także z polskich miast, np. Zgierza, Krakowa, Lubartowa, Lublina, Ostrowca Świętokrzyskiego, Szczecina, Gliwic, Katowic, Bydgoszczy, Świecia, Gdańska, Koszalina i Opola. – Rewitalizacja trwa, chociaż często tak się nie nazywa, bo jest to proces, który każde z miast realizuje na bieżąco, i to wcale nie na obszarze całego miasta – powiedział Porawski. – Rewitalizacja to hasło, które da się przełożyć na przyszłość naszych miast.

Joanna Proniewicz
ZMP

Miasta realizujące projekty rewitalizacyjne
(przykłady)
  • Odbudowa zniszczonych starówek:
    Głogów, Elbląg, Kostrzyn nad Odrą,
  • Rewitalizacja historycznych centrów miast:
    Czersk, Chorzów, Dzierżoniów, Karlino, Lubliniec,
  • Rewitalizacja starych dzielnic mieszkaniowych:
    Sopot, Warszawa-Bemowo, Wrocław-Sępolno,
  • Rewitalizacja specyficznych części miast:
    Bydgoszcz, Kłodzko, Sosnowiec,
  • Rewitalizacja obszarów powojskowych:
    Gniezno, Nysa,
  • Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych:
    Jaworzno, Ostrowiec Świętokrzyski, Rybnik, Żyrardów.


Więcej na temat projektów można znaleźć w opracowaniu wydanym przez Biuro Związku Miast Polskich na podstawie projektów zgłoszonych do konkursów: Innowacje w Miastach – MIASTO 2000, Miasto z pomysłem, a także informacji znalezionych na stronach internetowych miast.