Punkty Zbiórki Odpadów
Doświadczenia Regionu Hanower
Już na początku lat 80. na terenie Hanoweru zaczęły powstawać pierwsze Punkty Zbiórki Odpadów, a równolegle z nimi prowadzona była szeroka kampania edukacyjna dla mieszkańców miasta. Przełom nastąpił w 2001 r. po połączeniu się miasta z powiatem.
W Niemczech już w 1972 r. została uchwalona pierwsza ustawa o usuwaniu odpadów, która nakazywała uporządkowanie odpadów unieszkodliwianych. Był to pierwszy krok w walce z nielegalnymi „wysypiskami” odpadów. Po licznych nowelizacjach tej ustawy w 1986 r. po raz pierwszy zwrócono uwagę na unikanie wytwarzania i przetwarzanie odpadów przed ich składowaniem. Obecnie, od 1994 r., obowiązuje nowa ustawa o gospodarce cyrkulacyjnej, podkreślająca znaczenie tzw. obiegu odpadów (produkt – odpad – produkt). Równolegle zostały wprowadzone akty wykonawcze w postaci rozporządzeń, dotyczące m.in. odpadów zielonych (1998 r.), opakowań (1991 r. – znowelizowane w 1998 i 2002 r.), olejów przepracowanych (2002 r.) czy zużytego drewna (2003 r.).
Początkowo na terenie miasta i powiatu Hanower działały firmy komunalne, zajmujące się odbiorem odpadów z gospodarstw domowych i opróżnianiem pojemników („gniazd”) do selektywnej zbiórki odpadów. Od 1999 r. w Hanowerze funkcjonowała spółka Centrum Przetwarzania Odpadów, która rok później uruchomiła kompostownię bioodpadów oraz instalację do mechanicznej obróbki odpadów. Rozbudowano również kompostownię odpadów zielonych, powstałą w latach 80. Ponadto rozwinięto istniejący już punkt przejściowego magazynowania odpadów niebezpiecznych.
Idą zmiany
Przełom nastąpił w momencie połączenia się miasta z powiatem i utworzenia w 2001 r. Regionu Hanower, obejmującego 21 gmin (wraz z miastem Hanower) o powierzchni 2,3 tys. km2 i liczącego ok. 1,2 mln mieszkańców.
1 stycznia 2003 r. powstał Związek Celowy ds. Gospodarki Odpadami Regionu Hanower (w skrócie AHA), który jest podmiotem odpowiedzialnym za gospodarowanie odpadami. Instytucja ta obejmuje swoim działaniem składowiska odpadów w Burgdorf (obecnie rekultywowane), Hannover-Lahe (przeznaczone do zamknięcia w 2009 r.) oraz Wunstorf osiedle Kolenfeld (najnowocześniejsze składowisko spełniające wymogi UE) wraz ze znajdującymi się tam instalacjami i urządzeniami do przetwarzania odpadów oraz urządzeniami pomocniczymi. Ponadto AHA prowadzi punkty zbiórki surowców wtórnych i odpadów „problemowych”, park transportowy i maszynowy, warsztat samochodowy oraz magazyn, punkty przyjęć materiału z przycinki drzew, krzewów i żywopłotów u rolników, składowiska, na których zakończono eksploatację, oraz doradztwo w dziedzinie gospodarki odpadami.
Według statystyki prowadzonej w Regionie Hanower całkowita liczba ludności na koniec drugiego kwartału 2003 r. wynosiła 1 161 231 mieszkańców, a rok później – już 1 163 680. W tym samym okresie statystycznym ilość odpadów pochodzących tylko z gospodarstw domowych wynosiła 216 707 Mg (stan na 2003 r.), by po roku spaść do 215 780 Mg. Do tego należy doliczyć odpady zbierane selektywnie: odpady „bio” (czyli tzw. kuchenne) i zielone, wielkogabarytowe, budowlane, surowce wtórne i odpady niebezpieczne, co daje rzeczywistą ilość odpadów pochodzącą z gospodarstw domowych w 2003 r. – 433 098 Mg, a rok później – 452 772 Mg. Odpady komunalne z terenu Hanoweru zbierane są do pojemników, natomiast na obszarze powiatu – systemem workowym.
Rodzaje odpadów w Punktach
Ważnym elementem selektywnej zbiórki odpadów na terenie Regionu Hanower są Punkty Zbiórki Odpadów (PZO). W Regionie funkcjonuje obecnie 21 takich Punktów – 18 w mieście i w gminach oraz trzy przy składowiskach odpadów. Do Punktów na składowiskach odpady można dostarczać w ramach postanowień o małych dostawach odpadów z prywatnych gospodarstw domowych do ilości całkowitej 1 m3/d. Przyjmuje się, że jeden Punkt obsługuje ok. 53,6 tys. mieszkańców. Punkty Zbiórki Odpadów to ogrodzone place o powierzchni 700-5000 m2, a optymalna wielkość Punktu to 2500-3000 m2, w zależności od liczby mieszkańców, którzy z niego korzystają. PZO wyposażone są w pomieszczenia socjalne dla pracowników (dwie osoby), kontenery na poszczególne rodzaje odpadów, wydzielone pomieszczenia lub wiaty dla odpadów niebezpiecznych (niedostępne dla osób postronnych) oraz w wagi (w niektórych Punktach).
Punkty przyjmują odpady przez osiem godzin (8-16) od wtorku do piątku (z 45-minutową przerwą) i przez cztery godziny (8-12) w sobotę. Punkty są nieczynne w poniedziałki, gdyż w tym dniu przeprowadza się wywóz odpadów (głównie dotyczy to odpadów niebezpiecznych, pozostałe wywozi się na bieżąco po zapełnieniu kontenerów), prace porządkowe i dezynfekcyjne. W porze nocnej Punkty są zamykane, ale nie są dozorowane.
Zasady ich działania określone zostały w regulaminie ds. gospodarki odpadami Regionu Hanower (z 16 listopada 2004 r.). Ze strumienia odpadów pochodzących z gospodarstw domowych mieszkańcy wydzielają odpady, które następnie przywożą lub przynoszą do Punktów i pozostawiają je w specjalnie do tego przygotowanych kontenerach. W ten sposób można gromadzić makulaturę, odpady z opakowań, baterie i akumulatory, odpady problemowe, odpady użyteczne, zużyte urządzenia elektryczne, odpady do kompostowania i budowlane.
Makulaturę można oddawać w PZO lub w tego typu punktach na składowiskach do prasokontenerów o wielkości od 18 do 20 m3.
Odpady z opakowań, posegregowane wg załącznika do rozporządzenia w sprawie opakowań (dotyczy rozdzielania opakowań z papieru, kartonu i kartonu powlekanego, metalu, tworzywa sztucznego oraz szkła), zbierane są do zamykanych pojemników o pojemności 1100 l lub prasokontenerów. Większość opakowań z tworzyw sztucznych i szkła zbierana jest bezpośrednio „u źródła” (system pojemnikowy na terenie miasta lub workowy na terenie gmin dla każdego gospodarstwa domowego).
Baterie i akumulatory od ostatecznych konsumentów oraz od małych zakładów rzemieślniczych, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przyjmowania baterii i akumulatorów, przekazuje się Związkowi w PZO, w magazynie przejściowym dla odpadów niebezpiecznych na składowisku Hanower (Lahe) lub w centralnym miejscu przyjęć i segregacji odpadów zawierających substancje szkodliwe należącej do Regionu Hanower spółki zajmującej się usuwaniem odpadów. Baterie z gospodarstw prywatnych można również przekazywać do mobilnego punktu zbiórki. Ilość dostarczana do tego punktu nie może przekraczać zwykłych ilości z gospodarstw domowych. Baterie zbierane są do pojemników 120-litrowych, natomiast akumulatory – do kwasoodpornych pojemników o pojemności 600 l. Ponadto do 120- lub 240-litrowych pojemników zbierane są również zużyte nośniki informacji w postaci dyskietek i płyt CD/DVD oraz zużyte tonery do drukarek.
Odpady problemowe (niebezpieczne) nie mogą być wrzucane do pojemników na odpady pozostałe. Można je oddać do łącznej ilości 30 kg na dostawę w wyznaczonych w tym celu PZO lub w mobilnych punktach zbiórki, w magazynie przejściowym odpadów niebezpiecznych składowiska Lahe lub w Laatzen. Odpady w ilości powyżej 30 kg można oddać jedynie w magazynach przejściowych odpadów niebezpiecznych. W niektórych gminach w PZO nie można oddawać odpadów niebezpiecznych, gdyż place zbiórki są zbyt małe (ok. 700-1000 m2). Dla tych gmin przygotowano mobilne punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych. W ściśle określonym terminie i miejscu na terenie gminy przez cały dzień stoi samochód, który – oprócz odpadów niebezpiecznych – odbiera także zużyte płyty CD/DVD oraz tonery do drukarek.
Na terenie punktów przyjmujących odpady niebezpieczne wydzielono specjalne miejsca, ogrodzone, niedostępne dla osób postronnych, w których ustawione są pojemniki na poszczególne rodzaje odpadów. Do kontenerów o pojemności 300-1000 l zbiera się opakowania po farbach i lakierach. Do niewielkich plastikowych pojemników, ustawionych na regałach, selektywnie zbierane są opakowania zawierające substancje chemiczne (w tym toksyczne i żrące, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, świetlówki, płyny hamulcowe/chłodnicze, ługi, kwasy). Każda substancja jest dokładnie opisana przez osobę odbierającą odpady i upoważnioną do ich segregacji.
W PZO można również oddawać odpady użyteczne z gospodarstw prywatnych. Należy je tam umieszczać w odpowiednich pojemnikach na zużyte drewno, na odpady wielkogabarytowe, metal, tekstylia i tworzywa sztuczne lub też pozostawić zgodnie ze wskazówkami pracownika Związku. Związek wywiesza informacje o tym, jakiego typu odpady przyjmuje w punktach zbiórki surowców wtórnych. Wśród nich są odpady wielkogabarytowe (dywany, duże przedmioty metalowe), zbierane do kontenerów otwartych o pojemności do 35 m3, odpady budowlane lub z rozbiórki (należy je dostarczyć na składowisko lub do innego miejsca wskazanego przez Związek) bądź – zbierany osobno do worków foliowych – zużyty styropian. Ponadto od lutego br. zbierane jest zużyte drewno, niezanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (wcześniej zbierano je do kontenerów razem z odpadami wielkogabarytowymi). Dodatkowo w większości PZO ustawiono pojemniki na starą odzież, obuwie oraz materace, a niektóre punkty przyjmują także zużyte opony (bez felg) – do pięciu sztuk.
Zużyte urządzenia elektryczne (małe) z gospodarstw domowych należy oddać w PZO lub w tego typu punktach na składowiskach. Jeśli nie pochodzą one z gospodarstw domowych, mogą być przyjęte tylko odpłatnie na składowiska. Związek wyznacza także inne miejsca odbioru. Większe ilości należy uprzednio zgłosić. Odpady zbierane są do zamykanych pojemników typu KP 7 lub KP 10.
Z kolei urządzenia elektryczne (przekraczające wymiary 35 x 35 x 50 cm) z gospodarstw domowych i innych źródeł należy oddać za opłatą w wyznaczonych w tym celu PZO (jeśli jest ich więcej niż pięć, można je oddać wyłącznie na składowiskach). Do tych urządzeń zalicza się również – niezależnie od ww. wymiarów – chłodziarki oraz wszelkie urządzenia posiadające kineskopy. Odpady zbierane są do zamykanych kontenerów, od góry przykrytych siatką, o pojemności do 33 m3.
Odpady do kompostowania to odpady organiczne „bio”, czyli odpady kuchenne (np. resztki owoców, warzyw, filtry do kawy, herbaty). Gromadzone są systemem pojemnikowym (w Hanowerze) i workowym (w gminach). Można je również dostarczyć za opłatą na składowisko lub do innego wskazanego przez Związek miejsca. Ogrodowe odpady roślinne (np. odpady zielone, ścięta trawa, liście, gałęzie drzew) z prywatnych gospodarstw domowych można oddać w ramach przepisów o małych ilościach (do 1 m3/d) w PZO, w tego typu punktach na składowiskach lub innych miejscach wskazanych w tym celu przez Związek. Odpady zbierane są do prasokontenerów o wielkości 18-20 m3 lub otwartych kontenerów o wielkości 27-33 m3.
Odpady budowlane lub z rozbiórki (bez szkodliwych zanieczyszczeń), przekazywane Związkowi, należy dostarczyć na składowisko lub do innego miejsca wskazanego przez Związek. Małe ilości z gospodarstw domowych – maksymalnie do 1 m3/d – można dowieźć również do PZO lub do tego typu punktów na składowiskach. Odpady zbierane są do otwartych, niskich kontenerów typu „Mulda”, aby ułatwić mieszkańcom wyładowanie odpadów dowożonych przyczepami samochodowymi.
Zbiórka odpadów w latach 2002-2004
Sprawnie i regulaminowo
Na pokrycie kosztów Związek pobiera opłaty urzędowe za korzystanie z publicznego systemu gospodarki odpadami, w tym za związane z tym korzystanie z obiektów zagospodarowania odpadów, punktów zbiórki surowców wtórnych i innych punktów przyjęć, zgodnie z oddzielnym regulaminem (regulamin opłat za odpady). Za dodatkowe usługi w ramach działalności gospodarczej pobiera się opłaty handlowe, określone wg ogólnych zasad cywilnoprawnych. Gminy ustalają i pobierają, zgodnie z regulaminem opłat, należne opłaty za odpady i za korzystanie z systemu gospodarki odpadami w imieniu Związku. Funkcjonowanie PZO wliczone jest w stałą miesięczną opłatę, którą ponosi mieszkaniec. Jest on zobowiązany do selektywnej zbiórki odpadów i dostarczania ich do punktów zbiórki, a Związek zapewnia ich przyjęcie w ilościach podanych w regulaminie. Dodatkowe opłaty pobierane są jedynie za dostarczenie do punktów zbiórki tzw. dużych urządzeń elektrycznych (w 2004 r. za jedno urządzenie pobierano 12,50 euro).
System selektywnej zbiórki surowców wtórnych działa sprawnie, a mieszkańcy Regionu Hanower szybko przyzwyczaili się do jego funkcjonowania. Istotne jest, aby zapewnić mieszkańcom możliwość przekazywania odpadów, które mogą być poddane dalszemu wykorzystaniu oraz takich jak odpady niebezpieczne, które powinny być wydzielane z całkowitej masy odpadów komunalnych i przekazywane do unieszkodliwiania.
Trudno jednak, przy obecnych uregulowaniach prawnych, stworzyć taki system w Polsce, gdy nie ma możliwości wprowadzenia odgórnie „podatku śmieciowego”, który pokrywałby koszty funkcjonowania nie tylko punktów zbiórki surowców wtórnych, ale również zakładów zagospodarowania odpadów. Należy także zwrócić uwagę na fakt, iż gospodarką odpadami w Regionie Hanower zarządza podmiot powołany przez Związek Celowy Regionu, a nie firma prywatna. Jedynie takie rozwiązanie jak w Regionie Hanower i przekazanie gospodarki odpadami w ręce samorządu gwarantuje rzetelne wykonywanie powierzonych zadań gminnych związanych z prawidłowym budowaniem i funkcjonowaniem systemu gospodarki odpadami. W Polsce mamy wolny rynek w tej dziedzinie i niestety nadal brak kontroli nad powstającym systemem. Żadna firma prywatna nie przekaże części swojego zysku na budowę punktów zbiórki czy zakładów zagospodarowania odpadów. To, że gminy nie mają pieniędzy na realizację zadań zgodnie z planami gospodarki odpadami, jest powszechnie wiadome. Niestety, przy obecnych uregulowaniach prawnych nadal pozostaniemy daleko od zrealizowania nałożonych na Polskę obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami.
Źródła
Daria Zielińska-Szymaniak
Starostwo Powiatowe w Poznaniu
Śródtytuły od redakcji
Już na początku lat 80. na terenie Hanoweru zaczęły powstawać pierwsze Punkty Zbiórki Odpadów, a równolegle z nimi prowadzona była szeroka kampania edukacyjna dla mieszkańców miasta. Przełom nastąpił w 2001 r. po połączeniu się miasta z powiatem.
W Niemczech już w 1972 r. została uchwalona pierwsza ustawa o usuwaniu odpadów, która nakazywała uporządkowanie odpadów unieszkodliwianych. Był to pierwszy krok w walce z nielegalnymi „wysypiskami” odpadów. Po licznych nowelizacjach tej ustawy w 1986 r. po raz pierwszy zwrócono uwagę na unikanie wytwarzania i przetwarzanie odpadów przed ich składowaniem. Obecnie, od 1994 r., obowiązuje nowa ustawa o gospodarce cyrkulacyjnej, podkreślająca znaczenie tzw. obiegu odpadów (produkt – odpad – produkt). Równolegle zostały wprowadzone akty wykonawcze w postaci rozporządzeń, dotyczące m.in. odpadów zielonych (1998 r.), opakowań (1991 r. – znowelizowane w 1998 i 2002 r.), olejów przepracowanych (2002 r.) czy zużytego drewna (2003 r.).
Początkowo na terenie miasta i powiatu Hanower działały firmy komunalne, zajmujące się odbiorem odpadów z gospodarstw domowych i opróżnianiem pojemników („gniazd”) do selektywnej zbiórki odpadów. Od 1999 r. w Hanowerze funkcjonowała spółka Centrum Przetwarzania Odpadów, która rok później uruchomiła kompostownię bioodpadów oraz instalację do mechanicznej obróbki odpadów. Rozbudowano również kompostownię odpadów zielonych, powstałą w latach 80. Ponadto rozwinięto istniejący już punkt przejściowego magazynowania odpadów niebezpiecznych.
Idą zmiany
Przełom nastąpił w momencie połączenia się miasta z powiatem i utworzenia w 2001 r. Regionu Hanower, obejmującego 21 gmin (wraz z miastem Hanower) o powierzchni 2,3 tys. km2 i liczącego ok. 1,2 mln mieszkańców.
1 stycznia 2003 r. powstał Związek Celowy ds. Gospodarki Odpadami Regionu Hanower (w skrócie AHA), który jest podmiotem odpowiedzialnym za gospodarowanie odpadami. Instytucja ta obejmuje swoim działaniem składowiska odpadów w Burgdorf (obecnie rekultywowane), Hannover-Lahe (przeznaczone do zamknięcia w 2009 r.) oraz Wunstorf osiedle Kolenfeld (najnowocześniejsze składowisko spełniające wymogi UE) wraz ze znajdującymi się tam instalacjami i urządzeniami do przetwarzania odpadów oraz urządzeniami pomocniczymi. Ponadto AHA prowadzi punkty zbiórki surowców wtórnych i odpadów „problemowych”, park transportowy i maszynowy, warsztat samochodowy oraz magazyn, punkty przyjęć materiału z przycinki drzew, krzewów i żywopłotów u rolników, składowiska, na których zakończono eksploatację, oraz doradztwo w dziedzinie gospodarki odpadami.
Według statystyki prowadzonej w Regionie Hanower całkowita liczba ludności na koniec drugiego kwartału 2003 r. wynosiła 1 161 231 mieszkańców, a rok później – już 1 163 680. W tym samym okresie statystycznym ilość odpadów pochodzących tylko z gospodarstw domowych wynosiła 216 707 Mg (stan na 2003 r.), by po roku spaść do 215 780 Mg. Do tego należy doliczyć odpady zbierane selektywnie: odpady „bio” (czyli tzw. kuchenne) i zielone, wielkogabarytowe, budowlane, surowce wtórne i odpady niebezpieczne, co daje rzeczywistą ilość odpadów pochodzącą z gospodarstw domowych w 2003 r. – 433 098 Mg, a rok później – 452 772 Mg. Odpady komunalne z terenu Hanoweru zbierane są do pojemników, natomiast na obszarze powiatu – systemem workowym.
Jeden z Punktów Zbiórki Odpadów funkcjonujących w Regionie Hanower
Rodzaje odpadów w Punktach
Ważnym elementem selektywnej zbiórki odpadów na terenie Regionu Hanower są Punkty Zbiórki Odpadów (PZO). W Regionie funkcjonuje obecnie 21 takich Punktów – 18 w mieście i w gminach oraz trzy przy składowiskach odpadów. Do Punktów na składowiskach odpady można dostarczać w ramach postanowień o małych dostawach odpadów z prywatnych gospodarstw domowych do ilości całkowitej 1 m3/d. Przyjmuje się, że jeden Punkt obsługuje ok. 53,6 tys. mieszkańców. Punkty Zbiórki Odpadów to ogrodzone place o powierzchni 700-5000 m2, a optymalna wielkość Punktu to 2500-3000 m2, w zależności od liczby mieszkańców, którzy z niego korzystają. PZO wyposażone są w pomieszczenia socjalne dla pracowników (dwie osoby), kontenery na poszczególne rodzaje odpadów, wydzielone pomieszczenia lub wiaty dla odpadów niebezpiecznych (niedostępne dla osób postronnych) oraz w wagi (w niektórych Punktach).
Punkty przyjmują odpady przez osiem godzin (8-16) od wtorku do piątku (z 45-minutową przerwą) i przez cztery godziny (8-12) w sobotę. Punkty są nieczynne w poniedziałki, gdyż w tym dniu przeprowadza się wywóz odpadów (głównie dotyczy to odpadów niebezpiecznych, pozostałe wywozi się na bieżąco po zapełnieniu kontenerów), prace porządkowe i dezynfekcyjne. W porze nocnej Punkty są zamykane, ale nie są dozorowane.
Zasady ich działania określone zostały w regulaminie ds. gospodarki odpadami Regionu Hanower (z 16 listopada 2004 r.). Ze strumienia odpadów pochodzących z gospodarstw domowych mieszkańcy wydzielają odpady, które następnie przywożą lub przynoszą do Punktów i pozostawiają je w specjalnie do tego przygotowanych kontenerach. W ten sposób można gromadzić makulaturę, odpady z opakowań, baterie i akumulatory, odpady problemowe, odpady użyteczne, zużyte urządzenia elektryczne, odpady do kompostowania i budowlane.
Makulaturę można oddawać w PZO lub w tego typu punktach na składowiskach do prasokontenerów o wielkości od 18 do 20 m3.
Odpady z opakowań, posegregowane wg załącznika do rozporządzenia w sprawie opakowań (dotyczy rozdzielania opakowań z papieru, kartonu i kartonu powlekanego, metalu, tworzywa sztucznego oraz szkła), zbierane są do zamykanych pojemników o pojemności 1100 l lub prasokontenerów. Większość opakowań z tworzyw sztucznych i szkła zbierana jest bezpośrednio „u źródła” (system pojemnikowy na terenie miasta lub workowy na terenie gmin dla każdego gospodarstwa domowego).
Baterie i akumulatory od ostatecznych konsumentów oraz od małych zakładów rzemieślniczych, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przyjmowania baterii i akumulatorów, przekazuje się Związkowi w PZO, w magazynie przejściowym dla odpadów niebezpiecznych na składowisku Hanower (Lahe) lub w centralnym miejscu przyjęć i segregacji odpadów zawierających substancje szkodliwe należącej do Regionu Hanower spółki zajmującej się usuwaniem odpadów. Baterie z gospodarstw prywatnych można również przekazywać do mobilnego punktu zbiórki. Ilość dostarczana do tego punktu nie może przekraczać zwykłych ilości z gospodarstw domowych. Baterie zbierane są do pojemników 120-litrowych, natomiast akumulatory – do kwasoodpornych pojemników o pojemności 600 l. Ponadto do 120- lub 240-litrowych pojemników zbierane są również zużyte nośniki informacji w postaci dyskietek i płyt CD/DVD oraz zużyte tonery do drukarek.
Odpady problemowe (niebezpieczne) nie mogą być wrzucane do pojemników na odpady pozostałe. Można je oddać do łącznej ilości 30 kg na dostawę w wyznaczonych w tym celu PZO lub w mobilnych punktach zbiórki, w magazynie przejściowym odpadów niebezpiecznych składowiska Lahe lub w Laatzen. Odpady w ilości powyżej 30 kg można oddać jedynie w magazynach przejściowych odpadów niebezpiecznych. W niektórych gminach w PZO nie można oddawać odpadów niebezpiecznych, gdyż place zbiórki są zbyt małe (ok. 700-1000 m2). Dla tych gmin przygotowano mobilne punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych. W ściśle określonym terminie i miejscu na terenie gminy przez cały dzień stoi samochód, który – oprócz odpadów niebezpiecznych – odbiera także zużyte płyty CD/DVD oraz tonery do drukarek.
Na terenie punktów przyjmujących odpady niebezpieczne wydzielono specjalne miejsca, ogrodzone, niedostępne dla osób postronnych, w których ustawione są pojemniki na poszczególne rodzaje odpadów. Do kontenerów o pojemności 300-1000 l zbiera się opakowania po farbach i lakierach. Do niewielkich plastikowych pojemników, ustawionych na regałach, selektywnie zbierane są opakowania zawierające substancje chemiczne (w tym toksyczne i żrące, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, świetlówki, płyny hamulcowe/chłodnicze, ługi, kwasy). Każda substancja jest dokładnie opisana przez osobę odbierającą odpady i upoważnioną do ich segregacji.
W PZO można również oddawać odpady użyteczne z gospodarstw prywatnych. Należy je tam umieszczać w odpowiednich pojemnikach na zużyte drewno, na odpady wielkogabarytowe, metal, tekstylia i tworzywa sztuczne lub też pozostawić zgodnie ze wskazówkami pracownika Związku. Związek wywiesza informacje o tym, jakiego typu odpady przyjmuje w punktach zbiórki surowców wtórnych. Wśród nich są odpady wielkogabarytowe (dywany, duże przedmioty metalowe), zbierane do kontenerów otwartych o pojemności do 35 m3, odpady budowlane lub z rozbiórki (należy je dostarczyć na składowisko lub do innego miejsca wskazanego przez Związek) bądź – zbierany osobno do worków foliowych – zużyty styropian. Ponadto od lutego br. zbierane jest zużyte drewno, niezanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (wcześniej zbierano je do kontenerów razem z odpadami wielkogabarytowymi). Dodatkowo w większości PZO ustawiono pojemniki na starą odzież, obuwie oraz materace, a niektóre punkty przyjmują także zużyte opony (bez felg) – do pięciu sztuk.
Zużyte urządzenia elektryczne (małe) z gospodarstw domowych należy oddać w PZO lub w tego typu punktach na składowiskach. Jeśli nie pochodzą one z gospodarstw domowych, mogą być przyjęte tylko odpłatnie na składowiska. Związek wyznacza także inne miejsca odbioru. Większe ilości należy uprzednio zgłosić. Odpady zbierane są do zamykanych pojemników typu KP 7 lub KP 10.
Z kolei urządzenia elektryczne (przekraczające wymiary 35 x 35 x 50 cm) z gospodarstw domowych i innych źródeł należy oddać za opłatą w wyznaczonych w tym celu PZO (jeśli jest ich więcej niż pięć, można je oddać wyłącznie na składowiskach). Do tych urządzeń zalicza się również – niezależnie od ww. wymiarów – chłodziarki oraz wszelkie urządzenia posiadające kineskopy. Odpady zbierane są do zamykanych kontenerów, od góry przykrytych siatką, o pojemności do 33 m3.
Odpady do kompostowania to odpady organiczne „bio”, czyli odpady kuchenne (np. resztki owoców, warzyw, filtry do kawy, herbaty). Gromadzone są systemem pojemnikowym (w Hanowerze) i workowym (w gminach). Można je również dostarczyć za opłatą na składowisko lub do innego wskazanego przez Związek miejsca. Ogrodowe odpady roślinne (np. odpady zielone, ścięta trawa, liście, gałęzie drzew) z prywatnych gospodarstw domowych można oddać w ramach przepisów o małych ilościach (do 1 m3/d) w PZO, w tego typu punktach na składowiskach lub innych miejscach wskazanych w tym celu przez Związek. Odpady zbierane są do prasokontenerów o wielkości 18-20 m3 lub otwartych kontenerów o wielkości 27-33 m3.
Odpady budowlane lub z rozbiórki (bez szkodliwych zanieczyszczeń), przekazywane Związkowi, należy dostarczyć na składowisko lub do innego miejsca wskazanego przez Związek. Małe ilości z gospodarstw domowych – maksymalnie do 1 m3/d – można dowieźć również do PZO lub do tego typu punktów na składowiskach. Odpady zbierane są do otwartych, niskich kontenerów typu „Mulda”, aby ułatwić mieszkańcom wyładowanie odpadów dowożonych przyczepami samochodowymi.
Zbiórka odpadów w latach 2002-2004
| Rodzaje odpadów | Ilość odpadów zebrana w Regionie Hanower w Mg w latach | ||
2002 | 2003 | 2004 | |
| Odpady domowe | 226 478 | 216 707 | 215 780 |
| Bioodpady | 52 566 | 41 045 | 39 408 |
| Odpady zielone | 45 417 | 34 735 | 49 454 |
| Odpady wielkogabarytowe | 68 070 | 57 584 | 61 024 |
| Zużyte drewno | 45 | 682 | 6 050 |
| Odpady budowlane | 27 919 | 25 281 | 29 807 |
| Opakowania lekkie/makulatura | 21 738 | 24 366 | 19 948 |
Sprawnie i regulaminowo
Na pokrycie kosztów Związek pobiera opłaty urzędowe za korzystanie z publicznego systemu gospodarki odpadami, w tym za związane z tym korzystanie z obiektów zagospodarowania odpadów, punktów zbiórki surowców wtórnych i innych punktów przyjęć, zgodnie z oddzielnym regulaminem (regulamin opłat za odpady). Za dodatkowe usługi w ramach działalności gospodarczej pobiera się opłaty handlowe, określone wg ogólnych zasad cywilnoprawnych. Gminy ustalają i pobierają, zgodnie z regulaminem opłat, należne opłaty za odpady i za korzystanie z systemu gospodarki odpadami w imieniu Związku. Funkcjonowanie PZO wliczone jest w stałą miesięczną opłatę, którą ponosi mieszkaniec. Jest on zobowiązany do selektywnej zbiórki odpadów i dostarczania ich do punktów zbiórki, a Związek zapewnia ich przyjęcie w ilościach podanych w regulaminie. Dodatkowe opłaty pobierane są jedynie za dostarczenie do punktów zbiórki tzw. dużych urządzeń elektrycznych (w 2004 r. za jedno urządzenie pobierano 12,50 euro).
System selektywnej zbiórki surowców wtórnych działa sprawnie, a mieszkańcy Regionu Hanower szybko przyzwyczaili się do jego funkcjonowania. Istotne jest, aby zapewnić mieszkańcom możliwość przekazywania odpadów, które mogą być poddane dalszemu wykorzystaniu oraz takich jak odpady niebezpieczne, które powinny być wydzielane z całkowitej masy odpadów komunalnych i przekazywane do unieszkodliwiania.
Trudno jednak, przy obecnych uregulowaniach prawnych, stworzyć taki system w Polsce, gdy nie ma możliwości wprowadzenia odgórnie „podatku śmieciowego”, który pokrywałby koszty funkcjonowania nie tylko punktów zbiórki surowców wtórnych, ale również zakładów zagospodarowania odpadów. Należy także zwrócić uwagę na fakt, iż gospodarką odpadami w Regionie Hanower zarządza podmiot powołany przez Związek Celowy Regionu, a nie firma prywatna. Jedynie takie rozwiązanie jak w Regionie Hanower i przekazanie gospodarki odpadami w ręce samorządu gwarantuje rzetelne wykonywanie powierzonych zadań gminnych związanych z prawidłowym budowaniem i funkcjonowaniem systemu gospodarki odpadami. W Polsce mamy wolny rynek w tej dziedzinie i niestety nadal brak kontroli nad powstającym systemem. Żadna firma prywatna nie przekaże części swojego zysku na budowę punktów zbiórki czy zakładów zagospodarowania odpadów. To, że gminy nie mają pieniędzy na realizację zadań zgodnie z planami gospodarki odpadami, jest powszechnie wiadome. Niestety, przy obecnych uregulowaniach prawnych nadal pozostaniemy daleko od zrealizowania nałożonych na Polskę obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami.
Źródła
- Statistischer Vierteljahresbericht Hannover April bis Juni 2004 – Heft II.
- Abfallsatzung Region Hannover ab 16.11.2004.
- Betriebsdaten – AHA 2004.
- Umweltklärung 2000 – Abfallwirtschaftsbetrieb Hannover.
- Abfallwirtschaftskonzept für die Region Hannover ab 2005.
- Entsorgungsplaner für die Region Hannover 2004.
Daria Zielińska-Szymaniak
Starostwo Powiatowe w Poznaniu
Śródtytuły od redakcji
