Zbudowanie model gospodarki o bardziej zamkniętym obiegu, bazującego na recyklingu, ma duże znaczenie dla przyszłości globalnego rynku. Do podjęcia adekwatnych działań zachęca Europejska Platforma Efektywnego Gospodarowania Zasobami.

Chodzi o to, by sprostać aktualnym i przyszłym wyzwaniom, związanym z globalną presją na zasoby i coraz mniejszym bezpieczeństwem dostaw. Recykling zasobów przy jednoczesnym ograniczaniu ilości odpadów, to niezawodny sposób na zwiększenie odporności i konkurencyjności gospodarki. To także droga do zrównoważonego i trwałego rozwoju gospodarczego.

Zgodnie z założeniami zalecanego przez Komisję Europejską programu ?Zero odpadów dla Europy?, gospodarka w większym stopniu ma się opierać na ponownym wykorzystaniu materiałów i wysokiej jakości recyklingu, a nie na zużywaniu surowców pierwotnych.

Nowe możliwości

Stosowany od czasu rewolucji przemysłowej model wzrostu, bazujący na zasadzie ?weź, wyprodukuj, zużyj i wyrzuć?, wynikał z fałszywego założenia, że zasoby występują w obfitych ilościach. Zakładał, że są nieustannie dostępne, łatwo pozyskiwalne i można je usunąć niewielkim kosztem. Coraz bardziej oczywisty staje się fakt, że zagraża to konkurencyjności europejskiego przemysłu. Według prognoz, do 2030 r. Unia Europejska odnotuje wzrost produktywności zasobów o 15 %. Wartość tę można zwiększyć nawet do 30%, wdrażając gospodarkę o obiegu zamkniętym. Poprawa zasobooszczędności w przemyśle może do 2030 r. zmniejszyć zapotrzebowanie na nakłady materiałowe o 17-24%. Lepsze wykorzystanie zasobów mogłoby przynieść europejskiemu przemysłowi łączne oszczędności na poziomie nawet 630 mld euro rocznie. Z badań przeprowadzanych na potrzeby biznesu wynika, że gospodarka o obiegu zamkniętym zapewnia oszczędności kosztów materiałów. Recykling odpadów poużytkowych to także droga do podwyższenia standardu życia. Dzięki tworzeniu nowych rynków i produktów dla biznesu zwiększy się PKB, i to nawet o 3,9%.

Dalszy rozwój polityki recyklingowej przełoży się na wzrost gospodarczego i tworzenie miejsc pracy przy stosunkowo niskich kosztach.

Zgodnie z polityką gospodarczą UE państwa członkowskie powinny zachęcać do inwestycji w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym. Powinny też przeznaczać większe nakłady finansowe na zasobooszczędność ze strony podmiotów sektora prywatnego.

Odzysk odpadów jest zgodny z celami unijnej polityki zmierzającej do ograniczenia emisji dwutlenku węgla, zwiększenia efektywności energetycznej, zrównoważonej reindustrializacji gospodarki UE oraz zagwarantowania dostępności surowców przy jednoczesnym ograniczeniu oddziaływania na środowisko i emisji gazów cieplarnianych.

Zaplecze wspomagające odzysk

Grupa Kronospan obejmuje kilka spółek branżowych, których nadrzędną funkcją jest wytwarzanie i zbyt płyt drewnopochodnych. Rocznie firma Kronospan zużywa blisko 2 mln ton drewna z recyklingu, co pozwala zmniejszyć emisję CO2 o blisko 1,5 mln ton na 1 tonę pierwotnego surowca – drewna. Dzięki tym działaniom w 2010 r. Kronospan otrzymał nagrodę: Carbon Positive od Blue Green Carbon Company z Wielkiej Brytanii.

Zadania związane z transportem i recyklingiem powierzono spółce Silva, która zajmuje się zbiórką i przerobem odpadów drzewnych. To jeden z pierwszych podmiotów na rynku polskim, który przerabia odpady meblarskie, opakowaniowe i gabarytowe oraz odzyskuje zawarte w nich materiały drzewne, metale i inne składniki, nadające się do powtórnego technologicznego wykorzystania.

Istony jest odzysk materiałowy odpadów oraz umożliwienie ich ponownego użycia. Ponad 90% pozyskanych surowców zostaje efektywnie wykorzystanych jako pełnowartościowe materiały przemysłowe. Doskonałym przykładem są zrębki recyklingowe, stanowiące czysty surowiec drzewny do produkcji płyt wiórowych, pozyskany wskutek przerobu i oczyszczania odpadów. Pomocne przy tym są specjalistyczne samochody do odbioru kontenerów z odpadami drzewnymi, pojazdy samozaładowcze HDS, odbierające jednorazowo duże ilości zgromadzonych lub zalegających odpadów, a także mobilne rębaki, pozwalające na miejscu (u dostawcy) rozdrobnić odpad drzewny.

Wykorzystać moc

Na podstawie opracowania Ryszarda Szpadta oraz KPGO 2014 można stwierdzić, że w nadchodzących latach przewiduje się zaledwie niewielki wzrost masy wytwarzanych odpadów opakowaniowych przy stale rosnącym zapotrzebowaniu na recykling odpadów. Według uśrednionego dla wszystkich odpadów opakowaniowych wskaźnika, wyliczonego na podstawie prognozy ich wytwarzania w KPGO 2014 prognozuje się, że ilości powstających odpadów opakowaniowych dla woj. zachodniopomorskiego wyniosą ok. 57 083 Mg w 2017 r. i 70 582 Mg w 2023 r. Prognozy te opierają się na ilościach odpadów opakowaniowych wykazanych w WSO, bez uwzględnienia tych ze strumienia odpadów komunalnych.

Na terenie woj. zachodniopomorskiego, w którym funkcjonuje zakład Kronospan Szczecinek, wiele przedsiębiorstw prowadzi działalność w zakresie odzysku i recyklingu opakowań, m.in. z papieru i tektury. Ich moce przerobowe są wystarczające do zagospodarowania strumienia odpadów opakowaniowych, wytwarzanych w Zachodniopomorskiem, natomiast moce przerobowe Kronospanu wynoszą ponad 250 000 Mg i 60-krotnie przewyższają ilość odpadów opakowaniowych z drewna z całego województwa (3 900 Mg). Wymusza to konieczność wykorzystania drewna poużytkowego pochodzącego z importu.

Czym jest drewno poużytkowe?

To odpady drzewne, których źródłem są najczęściej zużyte: opakowania, palety, stolarka, meble, budowlane elementy konstrukcyjne i podobne materiały. Dzięki recyklingowi drewna poużytkowego chronione są tradycyjne źródła drewna ? lasy.

 

Trudności z pozyskaniem drewna na rynku krajowym mają wiele przyczyn, ale w ocenie ekspertów jedną z głównych jest coraz częstsze wykorzystywanie drewna w celów energetycznych. Dlatego stosowanie w przemyśle produkcji płyt drewnopochodnych z poużytkowych odpadów drzewnych, których szacowana ilość w kraju to ok. 5 mln m3/r., może w znaczącym stopniu wpłynąć na zmniejszenie presji wywieranej przez przemysł drzewny na Lasy Państwowe. Dodatkowo pozwoli to też uchronić przed głęboką recesją gospodarczą wysoko rozwinięty przemysł meblarski w Polsce w przypadku braku surowca do produkcji płyt drewnopochodnych.

Wraz z nowymi technologiami w firmie Kronospan Szczecinek opracowano metody wykorzystywania odpadów drzewnych w produkcji. Za 20 mln euro wybudowano nowoczesną wieżę do oczyszczania drewna poużytkowego. Instalacja zapewnia sprawny odzysk drewna oraz innych surowców z drewna recyklingowego, a także pozwala na oczyszczenie z mikro- i makrozanieczyszczeń mineralnych.

Grupa planuje kolejne inwestycje. Podejmując działania, promowane przez Komisję Europejską, zwiększy produktywność zasobów, wykorzystując recykling bezpiecznych odpadów poużytkowych.

Beata Rafało, Kronospan Szczecinek