Recykling samochodów a programy pomocowe Unii Europejskiej
Akcesja Polski do Unii Europejskiej jest jednoznaczna z uzyskaniem praw do korzystania ze środków unijnych, które pochodzić będą przede wszystkim z subsydiów rolnych, funduszy strukturalnych i funduszy spójności. Polska z pewnością zechce te środki, będące głównym źródłem pomocy finansowej na ochronę środowiska, zmaksymalizować – piszą dziennikarze. Tygodnik „The Economist” wyraża przy tym obawy, że Polska będzie przeciwstawiać się nowym zasadom i rozwiązaniom, które od przedsiębiorców i rządów wymagają wyższych nakładów na ochronę środowiska, koszty pracy, i rządowe dotacje.
Właściwa gospodarka odpadami, w tym odpadami niebezpiecznymi, jest istotnym elementem polityki ekologicznej UE. Obejmuje kilkanaście dyrektyw dotyczących oszczędniejszego wykorzystywania zasobów naturalnych, promujących recykling i pozyskiwanie surowców wtórnych oraz wykorzystanie odpadów, ograniczenie zanieczyszczeń przez producenta (u źródła), a także zmniejszanie zanieczyszczeń powodowanych spalaniem odpadów.
Czy fundusze, z których korzystamy i na które czekamy, są szansą na zagospodarowanie odpadów, a w szczególności recykling? Na pewno tak. Świadczą o tym przykłady już zrealizowanych i będących w trakcie realizacji projektów z funduszy przedakcesyjnych.
W roku 2000 powstał program finansowego wsparcia dla poprawy stanu środowiska i transportu w krajach kandydujących – ISPA (ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accession). Ma spełniać podobną rolę jak fundusz spójności w Unii Europejskiej i dlatego funkcjonuje na podobnych zasadach. Priorytetami programu ISPA są: ochrona środowiska, ograniczanie zanieczyszczania wód i powietrza oraz pomoc w zakresie utylizacji odpadów.
Kryteria konieczne do uzyskania pomocy to wysokość inwestycji szacowana na minimum 5 mln euro, inwestorem musi być podmiot publiczny a sam realizowany projekt powinien być zgodny z wymogami dyrektyw unijnych (m.in. odnośnie ochrony wody, odpadów, ochrony powietrza). Ponadto dofinansowywany projekt powinien być zgodny z lokalnymi i regionalnymi programami rozwoju i ochrony środowiska a także efektywny ekonomicznie (inwestycja musi być korzystna dla społeczeństwa, jednak zbyt wysoka rentowność finansowa przedsięwzięcia może spowodować odmowę lub zmniejszenie subwencji z ISPA, gdyż będzie ona oznaczała, że projekt może być sfinansowany ze źródeł komercyjnych).
Przykładowe projekty ISPA w dziedzinie ochrony środowiska wg podpisanych memorandów finansowych realizowane są w Kaliszu w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (lata realizacji 2002 – 2004), w Gliwicach w Oczyszczalni Ścieków (lata realizacji 2001 – 2006), w Radomiu w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (lata realizacji 2002 – 2006).
Każdy z prezentowanych programów jest adresowany do innego kręgu odbiorców, dlatego też ważną formą pomocy dla polskich instytucji i przedsiębiorstw jest możliwość udziału w wewnętrznych programach UE. W tych programach znajduje się duży potencjał możliwości do wykorzystania w zagospodarowaniu odpadów i recyklingu.
Program Leonardo da Vinci udziela wsparcia finansowego międzynarodowym projektom z zakresu kształcenia i szkolenia zawodowego, takim jak:
W latach 2000 – 2001 w programie Leonardo da Vinci Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów z Warszawy był koordynatorem projektu „TRAMCAR” (ang. Training Modules for Vocational Courses in Car Recycling). Wiedza i doświadczenie uzyskane w czasie realizacji projektów międzynarodowych oraz uzyskane kontakty pozwoliły rozwinąć Instytutowi aktywną działalność w obszarze recyklingu samochodów.
UE realizuje od kilkunastu lat ramowe programy badań naukowych i technologicznych, które mają wspierać najważniejsze, z jej punktu widzenia, kierunki rozwoju myśli naukowej i technicznej. Jednym z nich jest VI Program Ramowy Badań, Rozwoju Technologicznego i Prezentacji (2003 – 2006). Planowanych jest kilka rodzajów pomocy m.in. wsparcie dla projektów badawczych realizowanych wspólnie przez grupę ośrodków badawczych, wsparcie dla tzw. sieci doskonałości (ang. networks of excellence), konferencji naukowych i stypendiów naukowych, a także współdziałanie tych placówek z sektorem przemysłowym, zwłaszcza w dziedzinie tworzenia i wprowadzenia do produkcji nowych, zaawansowanych technologii przez małe i średnie przedsiębiorstwa.
Bardzo dobrym przykładem wsparcia prowadzonych działań przez UE jest placówka funkcjonująca przy Politechnice Wrocławskiej. Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów (ang. Materials’ Recycling Center of Excellence) zostało powołane decyzją Komisji Unii Europejskiej w ramach 5 Programu Ramowego (ang. Growth) jako wiodący ośrodek recyklingu w Europie Środkowej. Centrum jest jednym z narzędzi kształtowania mentalności społeczeństwa w myśl zasady zrównoważonego rozwoju (ang. sustainable development) oraz stanowi zaplecze merytoryczne i innowacyjne dla realizowanych i planowanych przedsięwzięć w zakresie zagospodarowania odpadów. Asortyment odpadów obejmuje opakowania, pojazdy, elektronikę i budownictwo. Plan działania Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów przewiduje aktywność w skali międzynarodowej, jednak w pierwszej kolejności oferuje posiadane kompetencje i doświadczenie na rzecz polskich instytucji, firm i organizacji. Centrum oferuje współpracę w zakresie opracowywania planów gospodarki odpadami, działalności edukacyjnej oraz przygotowanie projektów technologicznych dotyczących recyklingu i ich realizację. Zakres kompetencji obejmuje także ocenę wpływu inwestycji na środowisko oraz analizę opłacalności ekonomicznej projektów ekologicznych. Centrum działa we współpracy z grupą profesjonalnych konsultantów z kraju i zagranicy, dysponuje też nowoczesnym wyposażeniem, w tym unikalną treningową linią recyklingu tworzyw sztucznych.
Podane przykłady nie wyczerpują listy przedsięwzięć, które są związane z szeroko pojętym recyklingiem ale pokazują, jak można wykorzystać szansę stworzoną przez unijne programy wewnętrzne.
Do wykorzystania pozostały jeszcze środki z funduszy PHARE SSG 2001 i PHARE SSG 2002. W latach 2000 – 2006 UE przeznaczyć ma na rzecz regionów i grup społecznych o niższej stopie rozwoju gospodarczego 213 mld euro. Z wymienionej sumy 195 mld przeznaczonych będzie dla funduszy strukturalnych takich, jak:
Dla ekologii, a zwłaszcza recyklingu, bardzo ważny jest temat rozbudowy i modernizacji infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów (tzw. ERDF) i działanie dotyczące infrastruktury ochrony środowiska, w tym m.in. zagospodarowanie odpadów. W tym ostatnim mieszczą się zagadnienia organizacji i wdrażanie systemów selektywnej zbiórki i recyklingu, wdrażanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi i utylizacji odpadów, likwidacja „dzikich” składowisk oraz budowa i modernizacja spalarni odpadów niebezpiecznych.
Przedstawione działania nie ilustrują wszystkich możliwości, jakie dają fundusze strukturalne i Fundusze Spójności oraz wewnętrzne programy unijne. Z dniem 1 maja 2004 r. jeszcze szerzej otworzą się nasze możliwości pozyskiwania funduszy na ochronę środowiska. Aby można było tym wyzwaniom sprostać, potrzebna jest nam odpowiednia kadra, która potrafi sporządzać wnioski i zarządzać nimi.
Właściwa gospodarka odpadami, w tym odpadami niebezpiecznymi, jest istotnym elementem polityki ekologicznej UE. Obejmuje kilkanaście dyrektyw dotyczących oszczędniejszego wykorzystywania zasobów naturalnych, promujących recykling i pozyskiwanie surowców wtórnych oraz wykorzystanie odpadów, ograniczenie zanieczyszczeń przez producenta (u źródła), a także zmniejszanie zanieczyszczeń powodowanych spalaniem odpadów.
Czy fundusze, z których korzystamy i na które czekamy, są szansą na zagospodarowanie odpadów, a w szczególności recykling? Na pewno tak. Świadczą o tym przykłady już zrealizowanych i będących w trakcie realizacji projektów z funduszy przedakcesyjnych.
ISPA jak fundusz spójności
W roku 2000 powstał program finansowego wsparcia dla poprawy stanu środowiska i transportu w krajach kandydujących – ISPA (ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accession). Ma spełniać podobną rolę jak fundusz spójności w Unii Europejskiej i dlatego funkcjonuje na podobnych zasadach. Priorytetami programu ISPA są: ochrona środowiska, ograniczanie zanieczyszczania wód i powietrza oraz pomoc w zakresie utylizacji odpadów.
Kryteria konieczne do uzyskania pomocy to wysokość inwestycji szacowana na minimum 5 mln euro, inwestorem musi być podmiot publiczny a sam realizowany projekt powinien być zgodny z wymogami dyrektyw unijnych (m.in. odnośnie ochrony wody, odpadów, ochrony powietrza). Ponadto dofinansowywany projekt powinien być zgodny z lokalnymi i regionalnymi programami rozwoju i ochrony środowiska a także efektywny ekonomicznie (inwestycja musi być korzystna dla społeczeństwa, jednak zbyt wysoka rentowność finansowa przedsięwzięcia może spowodować odmowę lub zmniejszenie subwencji z ISPA, gdyż będzie ona oznaczała, że projekt może być sfinansowany ze źródeł komercyjnych).
Przykładowe projekty ISPA w dziedzinie ochrony środowiska wg podpisanych memorandów finansowych realizowane są w Kaliszu w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (lata realizacji 2002 – 2004), w Gliwicach w Oczyszczalni Ścieków (lata realizacji 2001 – 2006), w Radomiu w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (lata realizacji 2002 – 2006).
Każdy z prezentowanych programów jest adresowany do innego kręgu odbiorców, dlatego też ważną formą pomocy dla polskich instytucji i przedsiębiorstw jest możliwość udziału w wewnętrznych programach UE. W tych programach znajduje się duży potencjał możliwości do wykorzystania w zagospodarowaniu odpadów i recyklingu.
Leonardo da Vinci szkoli i wdraża recykling samochodów
Program Leonardo da Vinci udziela wsparcia finansowego międzynarodowym projektom z zakresu kształcenia i szkolenia zawodowego, takim jak:
- doskonalenie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego,
- poprawa jakości i dostępności kształcenia ustawicznego i szkolenia zawodowego,
- zwiększenie szans na rynku pracy poprzez promowanie innowacyjności w kształceniu i szkoleniu zawodowym oraz rozwój konkurencyjności i kształtowania przedsiębiorczości.
W latach 2000 – 2001 w programie Leonardo da Vinci Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów z Warszawy był koordynatorem projektu „TRAMCAR” (ang. Training Modules for Vocational Courses in Car Recycling). Wiedza i doświadczenie uzyskane w czasie realizacji projektów międzynarodowych oraz uzyskane kontakty pozwoliły rozwinąć Instytutowi aktywną działalność w obszarze recyklingu samochodów.
Programy kształtujące świadomość społeczeństwa
UE realizuje od kilkunastu lat ramowe programy badań naukowych i technologicznych, które mają wspierać najważniejsze, z jej punktu widzenia, kierunki rozwoju myśli naukowej i technicznej. Jednym z nich jest VI Program Ramowy Badań, Rozwoju Technologicznego i Prezentacji (2003 – 2006). Planowanych jest kilka rodzajów pomocy m.in. wsparcie dla projektów badawczych realizowanych wspólnie przez grupę ośrodków badawczych, wsparcie dla tzw. sieci doskonałości (ang. networks of excellence), konferencji naukowych i stypendiów naukowych, a także współdziałanie tych placówek z sektorem przemysłowym, zwłaszcza w dziedzinie tworzenia i wprowadzenia do produkcji nowych, zaawansowanych technologii przez małe i średnie przedsiębiorstwa.
Bardzo dobrym przykładem wsparcia prowadzonych działań przez UE jest placówka funkcjonująca przy Politechnice Wrocławskiej. Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów (ang. Materials’ Recycling Center of Excellence) zostało powołane decyzją Komisji Unii Europejskiej w ramach 5 Programu Ramowego (ang. Growth) jako wiodący ośrodek recyklingu w Europie Środkowej. Centrum jest jednym z narzędzi kształtowania mentalności społeczeństwa w myśl zasady zrównoważonego rozwoju (ang. sustainable development) oraz stanowi zaplecze merytoryczne i innowacyjne dla realizowanych i planowanych przedsięwzięć w zakresie zagospodarowania odpadów. Asortyment odpadów obejmuje opakowania, pojazdy, elektronikę i budownictwo. Plan działania Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów przewiduje aktywność w skali międzynarodowej, jednak w pierwszej kolejności oferuje posiadane kompetencje i doświadczenie na rzecz polskich instytucji, firm i organizacji. Centrum oferuje współpracę w zakresie opracowywania planów gospodarki odpadami, działalności edukacyjnej oraz przygotowanie projektów technologicznych dotyczących recyklingu i ich realizację. Zakres kompetencji obejmuje także ocenę wpływu inwestycji na środowisko oraz analizę opłacalności ekonomicznej projektów ekologicznych. Centrum działa we współpracy z grupą profesjonalnych konsultantów z kraju i zagranicy, dysponuje też nowoczesnym wyposażeniem, w tym unikalną treningową linią recyklingu tworzyw sztucznych.
Podane przykłady nie wyczerpują listy przedsięwzięć, które są związane z szeroko pojętym recyklingiem ale pokazują, jak można wykorzystać szansę stworzoną przez unijne programy wewnętrzne.
Rodzaje funduszy i ich przeznaczenie
Do wykorzystania pozostały jeszcze środki z funduszy PHARE SSG 2001 i PHARE SSG 2002. W latach 2000 – 2006 UE przeznaczyć ma na rzecz regionów i grup społecznych o niższej stopie rozwoju gospodarczego 213 mld euro. Z wymienionej sumy 195 mld przeznaczonych będzie dla funduszy strukturalnych takich, jak:
- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF),
- Europejski Fundusz Społeczny (ESF),
- Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji (EAGGF),
- Jednolity Instrument Finansowania Rybołówstwa (FIFG).
Dla ekologii, a zwłaszcza recyklingu, bardzo ważny jest temat rozbudowy i modernizacji infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów (tzw. ERDF) i działanie dotyczące infrastruktury ochrony środowiska, w tym m.in. zagospodarowanie odpadów. W tym ostatnim mieszczą się zagadnienia organizacji i wdrażanie systemów selektywnej zbiórki i recyklingu, wdrażanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi i utylizacji odpadów, likwidacja „dzikich” składowisk oraz budowa i modernizacja spalarni odpadów niebezpiecznych.
Przedstawione działania nie ilustrują wszystkich możliwości, jakie dają fundusze strukturalne i Fundusze Spójności oraz wewnętrzne programy unijne. Z dniem 1 maja 2004 r. jeszcze szerzej otworzą się nasze możliwości pozyskiwania funduszy na ochronę środowiska. Aby można było tym wyzwaniom sprostać, potrzebna jest nam odpowiednia kadra, która potrafi sporządzać wnioski i zarządzać nimi.
- Źródła
- Przybylska B.: Jak ubiegać się o środki Europejskiego Funduszu Społecznego. „Fundusze Europejskie” nr 1/2003.
- Hadjiraftis G.: Prawo do korzystania ze środków Unii Europejskiej, „Aura” nr 12/2003. Pomoc przedakcesyjna http://euro.pap.com.pl.
- Kozłowski M.: Gospodarka odpadami. Seminarium – Zagospodarowanie odpadów. Legislacja w Polsce i Unii Europejskiej – materiały. Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów. Politechnika Wrocławska 2003.
- Programy Unii Europejskiej dla Polski – Przewodnik. Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce. Wrzesień 2003.
- www.ukie.gov.pl (Urząd Komitetu Integracji Europejskiej)
- www.fundusze.ue.mgpips.gov.pl (Fundusze Europejskie)
- http://isekp.mg.gov.pl (Internetowy System Ewidencji Kart Projektów – ISEKP)
- www.parp.gov.pl (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości)
- www.nfosigw.gov.pl (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej)
- www.europa.delpol.pl (Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce)
- www.europa.edu.pl (Krajowy System Przygotowań do Funduszy Strukturalnych)
- www.cofund-bkkk.org.pl (Biuro Krajowe Programu Leonardo da Vinci)
- www.6pr.pl (Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE)
- www.recykling.pwr.wroc.pl (Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów)
Ryszard Gola
Szkoła Recyklingu
Zespół Szkół Samochodowych, Głogów
Szkoła Recyklingu
Zespół Szkół Samochodowych, Głogów
