Zmiany klimatu będą miały różnorodny wpływ na ciepłownie zawodowe ? w zależności od rozpatrywanych czynników determinujących te zmiany.

Biorąc pod uwagę prognozowany wzrost średniej temperatury w zimie i w lecie, jednym z istotnych skutków zmian klimatu będzie zmniejszenie sezonowych różnic w zapotrzebowaniu na ciepło. Oznacza to obniżenie średniego zapotrzebowania na energię w zimowym sezonie grzewczym wskutek łagodniejszych i cieplejszych zim oraz zwiększone wykorzystania energii na cele chłodzenia w sezonie letnim.

Prognozowane zmiany klimatu będą korzystnie wpływać na stopień wykorzystania odnawialnych źródeł energii, głównie energii słonecznej. Wzrost średniorocznej temperatury spowoduje wzrost energii promieniowania słonecznego, docierającego do powierzchni ziemi na terenie Polski. Tym samym zarówno kolektory słoneczne do wytwarzania ciepłej wody użytkowej, jak i ogniwa fotowoltaiczne do produkcji energii elektrycznej będą absorbowały większe ilości energii w skali roku, a więc ich wydajność będzie się zwiększała.

Zagrożenia dla sektora ciepłowniczego powodowane zmianami klimatu

Zagrożenia związane ze zmianami klimatu dla sektora ciepłowniczego często mają charakter losowy. Mogą być wynikiem występowania ekstremalnych warunków pogodowych, mających bezpośredni lub pośredni wpływ na pracę systemu ciepłowniczego. Można do nich zaliczyć takie czynniki jak krótkotrwałe i intensywne opady deszczu (ulewy), susze, porywiste wiatry (huragany) i wzrost temperatury powietrza (upały). Wymienione czynniki można nazwać umownymi kategoriami klimatu, które wpływają na systemy ciepłownicze miast.

W tabeli przedstawiono analizę ww. czynników na zintegrowany system ciepłowniczy (źródło wytwarzania, zapotrzebowanie na ciepło, sieć ciepłownicza). W analizie przyjęto następującą skalę oddziaływania:

  • 0 ? nieistotne oddziaływanie,
  • 1 ? mało istotne oddziaływanie,
  • 2 ? istotne oddziaływanie.

Zintegrowany system ciepłowniczy

Czynniki ? umowne kategorie klimatu

Wysoka temperatura

Susza

Porywisty wiatr

Ulewa

Źródło wytwarzania

0

0

0

0

Zapotrzebowanie na ciepło

1

0

0

0

Sieć ciepłownicza

0

0

0

1
           

Prognozowane zmiany klimatu, rozpatrywane w kategorii oddziaływań bezpośrednich, będą miały pomijalny wpływ na źródła wytwarzania oraz niewielki na sieci ciepłownicze i zapotrzebowanie na ciepło. Przy czym systematyczny wzrost średnich temperatur powietrza niewątpliwie będzie wpływał na potrzeby cieplne odbiorców końcowych (zmniejszy się różnica między zapotrzebowaniem zimowym i letnim). W tym przypadku wymagana będzie weryfikacja mocy zamówionej i mocy zainstalowanej źródeł wytwarzania. W przypadku sieci ciepłowniczych istotnym elementem będzie wymiana sieci kanałowych na preizolowane, nie tylko ze względu na efektywność przesyłu, ale także z uwagi na zagrożenia związane z ulewami, gdzie kanały sieciowe będą narażone na zalanie i uszkodzenia ciepłociągów.

Działania dostosowawcze do zmian klimatu

Do najważniejszych działań adaptacyjnych w sektorze ciepłowniczym należą:

  • poprawa jakości dystrybucji ciepła poprzez wymianę sieci kanałowych na preizolowane oraz wdrożenie systemu tzw. inteligentnych sieci, zdalnie sterowanych i dostosowanych do faktycznego zapotrzebowania na ciepło (likwidacja przewymiarowania),
  • wymiana starych, wyeksploatowanych węzłów cieplnych na nowoczesne węzły wymiennikowe, wyposażone w automatykę pogodową,
  • przeprowadzenie historycznej (np. 20-letniej) analizy bazy danych klimatycznych dla danej miejscowości, z określeniem czasu i prawdopodobieństwa występowania warunków ekstremalnych,
  • wykonanie, dla określonych systemów, analizy zagrożeń powodziowych wraz z oceną możliwości ograniczenia ich skutków,
  • poszukiwanie nowoczesnych technologii magazynowania ciepła,
  • wykorzystanie ciepła sieciowego na potrzeby produkcji chłodu ? zwiększone wykorzystanie sieci w sezonie letnim.

mgr inż. Krzysztof Melka

IOŚ-PIB