Pierwszym krokiem w sytuacji, kiedy pojawia się problem puchnięcia bądź pienienia osadu jest analiza mikroskopowa, mająca na celu znalezienie przyczyny. Najczęściej zjawiska te są wynikiem nadmiernego przyrostu bakterii nitkowatych.

Fot. 1. Indeks nitek (Fl)
Obserwacja mikroskopowa osadu pod mniejszym powiększeniem pozwala jedynie na określenie tzw. indeksu nitek odzwierciedlającego ich zagęszczenie w osadzie (rys. 1).
Puchnięcie osadów może być powodowane przez kilka różnych typów bakterii. Każda z opisanych dotychczas ma inne wymagania fizjologiczne i jak się okazało różną podatność na stosowane w ich zwalczaniu środki chemiczne i zabiegi technologiczne. Stąd wynika konieczność prowadzenia obserwacji pod dużym powiększeniem i z zastosowaniem kontrastu fazowego, które dają możliwość oznaczenia typu bakterii. Aby zrobić to poprawnie, konieczne jest zwrócenie uwagi na cechy morfologiczne – rozgałęzienia nitek, ruch nici, kształt i wielkość komórek oraz wyniki barwień metodami Grama i Neissera.
Każda z opisanych poniżej typów bakterii nitkowatych może powodować problemy eksploatacyjne.

Actinomycetes
Bakterie z rodzaju Actinomycetes (Nocardiopodobne) pojawiają się najczęściej latem w oczyszczalniach, które charakteryzują się wysoką zawartością tłuszczów i łatwo rozkładalnyc...