Stanowisko w sprawie projektu rozporządzenia CHP

Z uwagi na znowelizowaną ustawę Prawo energetyczne (nowela DzU z 2010 r. nr 21, poz. 104), zwaną dalej ustawą, Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt rozporządzenia kogeneracyjnego, które określa zakres obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia z kogeneracji – zwane dalej projektem rCHP. Jednocześnie ustawa uchyla Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 26 września 2007 r. (DzU nr 185, poz. 1314). Zdaniem PIGEO propozycje zawarte w projekcie rCHP zagrażają zrównoważonemu rozwojowi biogazu w oparciu o wysoko sprawne jednostki kogeneracji (CHP).

 

Nowela ustawy wprowadziła nowe certyfikaty, określane potocznie certyfikatami fioletowymi oraz możliwość pozyskiwania certyfikatów z kogeneracji przez wytwórców energii elektrycznej w jednostkach CHP opalanych paliwami odnawialnymi. Poza tym rozszerzono definicję paliw gazowych o biogaz rolniczy, o którym mowa w art. 3 pkt. 20a ustawy. Dlatego stosowne rozporządzenia rCHP powinno przedstawiać planowaną ilość produkcji energii elektrycznej w jednostkach CHP, na którą wydawane będą świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o których mowa w art. 9l ust. 1 ustawy. Świadectwa te powinny być wydawane dla wysoko sprawnych jednostek CHP – opalanych paliwami gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źródła poniżej 1 MW, tzw. żółte certyfikaty. Ponadto dla opalanych metanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach górniczych w czynnych, likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego lub gazem uzyskiwanym z przetwarzania biomasy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, tzw. fioletowe certyfikaty. Poza tym dla innych niż wymienione, tzw. czerwone certyfikaty. Żółte i czerwone certyfikaty wydawane będą za energię elektryczną wytworzoną do końca 2012 r., zaś fioletowe do końca 2018 r.

 

Projekt rCHP powinien zwiększyć zakresy obowiązków dla żółtych i czerwonych certyfikatów na lata 2010-2012 odpowiednio o wartości odpowiadające produkcji energii elektrycznej w CHP z paliw odnawialnych (OZE). W przypadku żółtych certyfikatów dotyczy to energii z jednostek CHP o mocy elektrycznej zainstalowanej nieprzekraczającej 1 MW i opalanej dowolnym paliwem odnawialnym lub o dowolnej mocy elektrycznej zainstalowanej i opalanej biogazem rolniczym. W przypadku certyfikatów czerwonych zwiększeniu ulec powinien zakres obowiązku w oparciu o przewidywaną produkcję energii elektrycznej w CHP o mocy nie mniejszej niż 1 MW_el i opalanej biomasą. Poza tym nowo wprowadzone zakresy obowiązków pozyskiwania certyfikatów fioletowych wyliczono w oparciu o przewidywaną produkcję energii ze źródeł nazywanych nieznacznie odmiennie niż w art. 9l ust. 1 pkt. 1a ustawy. Wprowadzenie możliwości pozyskiwania świadectw pochodzenia z kogeneracji było oczekiwane od wielu miesięcy przez wytwórców energii elektrycznej z metanu lub biogazu. Znowelizowana ustawa jednoznacznie wprowadziła wsparcie dla energii elektrycznej wytwarzanej z tych źródeł w jednostce CHP. Dziś wytwórcom pozostaje oczekiwanie na coroczną publikację prezesa URE jednostkowej opłaty zastępczej Ozm (art. 9l ust. 8a ustawy), która stanowi wyznacznik ceny certyfikatów fioletowych. Ozm ustanawiana jest w oparciu o określone kryteria, o których mowa w ustawie i może w danym roku przyjmować wartość z przedziału 30-120% średniej ceny energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym, osiągniętej w roku ubiegłym. Z jednej strony ważna jest cena certyfikatu, a z drugiej zapotrzebowanie na jego zakup. Zdaniem PIGEO ustanowiony w projekcie rCHP zakres obowiązków i przedstawiona produkcja energii z metanu/biogazu są zbyt niskie w porównaniu do prognoz Polityki energetycznej Polski do 2030 r. (PEP). Dla skrajnych lat funkcjonowania wsparcia dane z projektu rCHP przedstawiono w tabeli.

 

Tab. 1. Dane o funkcjonowaniu wsparcia z projektu rCHP

 

Wielkości określone w tabeli 1, oprócz zapotrzebowania na energię elektryczną, nie występują wprost w PEP, co utrudnia ocenę przeprowadzonej w rCHP analizy. Jednakże, ograniczając się do biogazu, w PEP znajdują się wielkości zaprezentowane w tabeli 2.

 

Tab. 2. Dane dotyczące biogazy zawarte w PEP

*) dane dla 2018 r. zostały wyliczone w oparciu o stały coroczny wzrost mocy/energii, wyliczony na podstawie przyrostu mocy/energii w latach 2015-2020.

 

Z danych zaprezentowanych w tabelach wynika, że zapotrzebowanie na energię elektryczną brutto z biogazu (PEP) wzrasta o 8,4 razy w latach 2010-2018, natomiast przyrost produkcji (rCHP) następuje zaledwie o 5,3 razy. W tych wyliczeniach porównawczych, zgodnie z ustawą o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, traktujemy „biogaz” jako pojęcie równoznaczne z „gazem pozyskanym z biomasy”. Biorąc pod uwagę planowany w projekcie rCHP przyrost produkcji energii elektrycznej, wynoszący dla metanu i biogazu odpowiednio 122 i 1551 GWh, oraz przyjmując średnie czasy pracy jednostek CHP w ciągu roku na poziomie 6000 h (metan) i 8000 h (biogaz), otrzymamy, że w okresie 2010-2018 nastąpi przyrost mocy zainstalowanej zaledwie o 20 MW dla metanu i 194 MW dla biogazu. W efekcie, zdaniem PIGEO, ujęta w projekcie rozporządzenia produkcja energii elektrycznej ze źródeł, o których mowa w ustawie, może być niedoszacowana, co pociąga za sobą mniejsze zakresy obowiązków w ramach pozyskania i umorzenia fioletowych certyfikatów w danym roku przez podmioty sprzedające energię elektryczną do odbiorcy końcowego.

 

Zdaniem PIGEO, jeśli wprowadzony na okres dziewięciu lat system wsparcia w postaci certyfikatów fioletowych ma przyczynić się do zainstalowania niewiele ponad 200 MW_el w CHP, to nie mamy do czynienia z żadną perspektywą rozwoju rynków metanu ani biogazu, o której wieszczy się w Polsce od miesięcy, a jedynie z szansą organizowania kolejnych rzekomo eksperckich konferencji o tej tematyce. Co więcej, projekt rozporządzenia w takim wydaniu spowoduje, że wiodące postulaty PEP w zakresie OZE i CHP, np. wdrożenie kierunków budowy biogazowni rolniczych przy założeniu powstawania do 2020 r. średnio jednej biogazowni w każdej gminie lub dwukrotny wzrost do tego roku produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysoko sprawnej kogeneracji (w porównaniu do produkcji z 2006 r., czyli z 24,4 do 48,8 TWh), nie zostaną zrealizowane. W projekcie rCHP łączna ilość energii elektrycznej planowanej do wytworzenia z metanu i biogazu (jedyne źródła wpierane systemem wsparcia w kogeneracji po 2012 r.) osiągnie w 2018 r. zaledwie 3,1 TWh. Przewidziana możliwość pozyskiwania dodatkowego certyfikatu z kogeneracji miała być szansą rozwoju instalacji na biogaz rolniczy, aby zwiększyć liczbę takich obiektów o dwa rzędy wielkości w porównaniu do 2006/2008 r. Liczba 2479 instalacji (liczba gmin w Polsce) o łącznej mocy zainstalowanej 194 MW odpowiada jednostkowej instalacji mniejszej niż 80 kW, która, jak wiadomo, z ekonomicznego punku widzenia nie jest opłacalna, nawet przy założeniu dodatkowego przychodu ze sprzedaży certyfikatu fioletowego przy ustalonej maksymalnej z możliwych wartości Ozm. Zatem po raz kolejny Polityka energetyczna Polski staje się daleka od bycia dokumentem strategicznym, a niewielkie zakresy obowiązków w rCHP spowodują brak popytu na certyfikaty fioletowe i w konsekwencji wielką konkurencję między metanem a biogazem na rynku zbytu certyfikatów i dalszej kolejności do spadku ich ceny. To tylko krajowe ujęcie problemu. Sankcje wynikające z braku osiągnięcia celów pakietu dyrektyw 3 x 20, szczególnie w zakresie OZE i efektywności energetycznej, są poważniejsze, bo finansowe. Koszty te będzie ponosił rząd, dopóki cele nie zostaną osiągnięte.

Dlatego, zdaniem PIGEO, należy dokonać ponownego oszacowania produkcji energii elektrycznej w CHP z metanu i biogazu. W przypadku biogazu można tego dokonać w oparciu o PEP lub Program „Innowacyjna Energetyka Rolnictwo Energetyczne” bądź Action Plan, który wprawdzie nie został jeszcze poddany konsultacjom społecznym, ale zawierać powinien scenariusze rozwoju dla poszczególnych sektorów i technologii OZE. W myśl art. 4 dyrektywy 2009/28/WE powinien on zostać przedłożony Komisji Europejskiej do 30 czerwca br. Należy umożliwić – poprzez rozporządzenie kogeneracyjne – wybudowanie większej liczby instalacji na biogaz o mocy co najmniej 612,4 MW w 2018 r. PIGEO w imieniu przedsiębiorców apeluje o wprowadzanie regulacji ułatwiających, a nie utrudniających inwestowanie w OZE w Polsce.

 

 

Michał Ćwil, PIGEO