Czyste chodniki, trawniki i parki, nieprzepełnione kosze na posegregowane śmieci, zamiecione liście, usunięty śnieg i sople oraz uprzątane systematycznie odchody po zwierzętach – to standardy czystości, które chcą upowszechniać władze stolicy.

W utrzymaniu „poziomu” wyglądu warszawskich ulic, placów i osiedli ma pomóc Uchwała Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku oraz określenia wymagań wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w miejscach publicznych. Dokument wprowadził na terenie całego miasta jednolite wymogi dotyczące sprzątania, zbierania odpadów oraz zapewnienia higieny i bezpieczeństwa przez posiadaczy zwierząt. Do września br. w stolicy obowiązywało 12 różnych aktów prawa lokalnego w tej sprawie, uchwalonych przez byłe gminy warszawskie. W poszczególnych częściach wyznaczono nimi różne częstotliwości opróżniania kontenerów na śmieci, różne kolory kontenerów na odpady i różne wymogi związane z trzymaniem zwierząt domowych. Utrudniało to w istotny sposób propagowanie i utrzymanie oczekiwanych standardów – zarówno przez instytucje za to odpowiedzialne, jak i mieszkańców, a tym samym uniemożliwiało skuteczne egzekwowanie nałożonych wymogów. Wprowadzenie jednolitych dla całej Warszawy zasad ma stanowić instrument poprawy porządku i czystości w mieście dzięki jednoznacznemu postawieniu obowiązków i stworzeniu warunków dla kontroli ich realizacji.
Obowiązująca od września br. uchwała w sprawie utrzymania porządku ma zapewnić, że na terenach Targówka będzie tak samo schludnie i kolorowo jak w reprezentacyjnym Śródmieściu. Do takiej wizji samorząd przekonuje mieszkańców miasta
Ale ustanowienie praw i wymagań to jedno, a znalezienie dla nich poparcia i akceptacji społecznej – to drugie. Stąd też wyraźne zwrócenie uwagi na fakt, że schludny wygląd ulic, parków i osiedli poprawi jakość życia każdego Warszawiaka. To jak będzie realizowana uchwała zależy także od mieszkańców. Utrzymanie czystości i porządku w istotny sposób różni się od innych zadań władz miasta. Nie jest możliwe, by administracja i służby miejskie w sposób skuteczny zastąpiły własną aktywność i troskę o stan miasta ze strony lokalnej społeczności. Dlatego przyjęta przez radnych uchwała proponuje uporządkowanie miasta wspólnym wysiłkiem – poprzez przestrzeganie ujętych w niej zasad i obowiązków, przez wszystkich mieszkańców. Wskazuje, że inicjatywa w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, służy bezpośrednio im oraz ochronie środowiska. W tym wypadku władze Stolicy, bez konieczności angażowania środków finansowych, wykorzystały instrument, jakim jest możliwość stanowienia prawa miejscowego. W gminnych przepisach dokładnie sprecyzowano zadania spoczywające na władających nieruchomościami oraz osobach utrzymujących zwierzęta domowe – tak, by każdy wiedział, do czego jest zobowiązanym, a służby miejskie mogły odpowiednio reagować na stwierdzone nieprawidłowości.

Priorytety utrzymania czystości w Warszawie

  • rozwój systemów selektywnej zbiórki odpadów
  • podniesienie standardów gromadzenia i usuwania odpadów z terenów nieruchomości
  • zapewnienie utrzymania czystości i usuwania zanieczyszczeń powstałych w związku z imprezami o charakterze publicznym
  • usuwanie odchodów pozostawionych przez zwierzęta domowe.


Wymogi uchwały to w praktyce określenie tego, jak ma wyglądać czyste i uporządkowane miasto. Stanowiąc lokalne prawo dokładnie określono obowiązki właścicieli posesji na terenie stolicy i sposoby sprzątania oraz utrzymania porządku. Zapisy uchwały odnoszą się do zasad sprzątania na terenie nieruchomości, urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów – zarówno na terenie posesji, jak i na drogach publicznych, częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów, utrzymywania zwierząt (domowych i gospodarskich – w przypadku terenów wyłączonych z produkcji rolniczej), deratyzacji i terminów jej przeprowadzania. Zgodnie z uchwałą właściciele nieruchomości zobowiązani są do zawarcia umowy z przedsiębiorcami zajmującymi się odbiorem odpadów oraz nieczystości ciekłych. Pojemniki z odpadami przy budynkach jednorodzinnych powinny być opróżniane przynajmniej raz na dwa tygodnie, a przy wielorodzinnych – nie rzadziej niż raz na tydzień. Dowody opłat za usługi w tym zakresie należy przechowywać przez 2 lata. Posesje wyposaża się w zamykane i szczelne pojemniki (kontenery), umożliwiające gromadzenie odpadów i zapewnia się ich odbiór przez przedsiębiorcę. Kontenery powinny mieć określone wymiary – a w przypadku sortowania odpadów – również określone kolory np. niebieski – na papier i makulaturę, a żółty na tworzywa sztuczne. Selektywną zbiórkę odpadów miejskie przepisy wprowadzają w formie zalecenia. Sortowanie proponuje się przy odpadach organicznych, szkle białym i kolorowym, papierze i makulaturze, opakowaniach z tworzyw sztucznych, złomie żelaza i metali kolorowych. Odpady roślinne powinny być kompostowane we własnym zakresie albo przekazywane do kompostowni. Jeszcze przed wejściem w życie nowej uchwały na terenie Warszawy stało 4,5 tys. pojemników do zbiórki surowców wtórnych, z czego 3 tys. jest własnością miasta. System obsługiwany jest bezpłatnie w ramach zawartych z firmami wywozowymi porozumień. W ubiegłym roku – w ramach nadzorowanej przez Zarząd Oczyszczania Miasta selektywnej zbiórki odpadów komunalnych zebrano ok. 4 tys. ton surowców wtórnych. Dodatkowo szacuje się, że 1500 ton papieru, szkła, makulatury i metali do ponownego przerobu zbierają z własnych pojemników firmy prywatne. Już po wprowadzeniu „Szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie m.st. Warszawy” starania Biura Ochrony Środowiska i Zarządu Oczyszczania Miasta skupiły się na przesunięciu pojemników do segregacji śmieci „bliżej mieszkańców”. W tym celu ZOM zorganizował szkolenia dla zarządców nieruchomości promujące selektywną zbiórkę odpadów w oparciu o zapisy uchwały. Celem akcji jest zachęcenie odpowiadających za wywóz śmieci administracji i osób prywatnych do ustawiania na swoim terenie zestawów do selektywnej zbiórki. Szkolenia mają przekonać zarządców nieruchomości mieszkalnych do idei segregowania odpadów oraz pokazać opłacalność takich działań dla tych podmiotów i samych mieszkańców. Na początku 2005 r kampania informacyjna ma objąć także wszystkich Warszawiaków, w tym dzieci i młodzież szkolną – władze miasta zamierzają przekonać mieszkańców do wspierania i współtworzenia miejskiego systemu gospodarki odpadami – tak, aby zapobiegać powstawaniu rosnących w zastraszającym tempie gór śmieci i składować tylko te odpady, których nie można w żaden sposób odzyskiwać i utylizować. Połączone siły mieszkańców i samorządu stają przed nie lada wyzwaniem – w aglomeracji warszawskiej powstaje rocznie ok. 680 tys. ton odpadów komunalnych, które w połowie składają się z surowców wtórnych – tj. materiałów, które można odzyskiwać poprzez selektywną zbiórkę odpadów i recykling. Jedną trzecią zawartości wyrzucanych przez Warszawiaków odpadów stanowią odpady organiczne, których można pozbyć się przez kompostowanie. Odzyskanie jak największej ilości surowców do ponownego przerobu wiąże się także z osiągnięciem śmieciowych standardów, które gołym okiem widać na ulicach unijnych aglomeracji. Dla polskich miast miarą zbliżenia się do wspólnotowych norm w tym zakresie jest osiągnięcie limitu, którym jest powtórne wykorzystanie, co najmniej 50 proc. odpadów opakowaniowych. Według polityki ekologicznej państwa powinno to nastąpić najpóźniej w 2010r. Czy Warszawiakom uda się to wcześniej – zależy od ich własnej inicjatywy i tego, na ile przy pomocy, także edukacyjnej samorządu, zaangażują się w podnoszenie komfortu życia w wielkim mieście.

Pies to też Warszawiak
Szacuje się, że w Warszawie żyje około 100 tys. psów. Większość z nich ma swoich właścicieli. W „Szczegółowych zasadach utrzymania porządku i czystości na terenie m.st. Warszawy” opisano również obowiązki właścicieli zwierząt domowych. Skutkiem dostosowania się posiadaczy – przede wszystkim czworonogów – do tych wymogów ma być bezpieczne i bezkonfliktowe współżycie zwierząt i ludzi, którym przyszło zamieszkiwać w dużej aglomeracji. Osoby utrzymujące zwierzęta muszą dbać o swoich pupili i nie pozostawiać ich bez opieki. Zaleca się np. umieszczenie adresu psa na jego obroży, tak aby ułatwić jego identyfikację i odprowadzenie do właściciela. Osoby przewożące swoich czworonogich ulubieńców w środkach komunikacji miejskiej, są zobowiązane zapewnić bezpieczeństwo i komfort innych pasażerów. Wszelkie nieczystości pozostawione przez zwierzaki w miejscach służących do wspólnego korzystania (windy, klatki schodowe itp) i na terenach publicznych muszą być usuwane przez opiekunów. Aby umożliwić właścicielom wywiązywanie się z obowiązku sprzątania po swoich pupilach, Zarząd Oczyszczania Miasta właśnie udostępnił ok. 400 pojemników, przystosowując je do gromadzenia tego typu nieczystości. Jednocześnie planuje się zakup kolejnych kontenerów przeznaczonych na zbieranie zwierzęcych odchodów i ustawienie ich w najbardziej uczęszczanych przez spacerujących z psami miejscach.

Ekologiczna skorupka nasiąka
Zarówno w przypadku promowania selektywnej zbiórki odpadów, jak i sprzątania po psach, władze miasta liczą na wsparcie najmłodszych Warszawiaków. W przyszłym roku planują opracowanie i rozpoczęcie realizacji programu poświęconego tym dwóm priorytetom utrzymania miejskiego porządku. O skuteczności przekonywania do ekologicznych zachowań świadczy prowadzony od 2003 r. w stołecznych szkołach program edukacji ekologicznej – obejmujący wszystkie obszary środowiska i uwzględniający sortowanie zużytych surowców. Udział uczniów i ich rodziców w akcjach takich jak „Sprzątanie świata” czy równie życzliwie opisywanym przez stołeczną prasę zbieraniu zużytych baterii i lekarstw, przekonał, że dzieci i młodzież najszybciej zostają „nośnikami” dobrych wzorców i zachowań ekologicznych i najskuteczniej przekazują je dorosłym.
Edukacja w zakresie utrzymania porządku i promowania zachowań ekologicznych jest częścią spoczywających na administracji samorządowej obowiązków. Zalicza się do nich stworzenie warunków zarówno technicznych jak i formalnych dla osiągnięcia wymaganych przez władze miasta standardów porządku, czystości i bezpieczeństwa. Obejmują one zagwarantowanie możliwości odbioru odpadów i ich, zgodnego z prawem unieszkodliwiania bądź odzysku i rozwój selektywnej zbiórki odpadów, ale przede wszystkim koncentrują się też na utrzymaniu czystości terenów ogólnomiejskich. Określone w uchwale Rady Warszawy szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku w takim samym stopniu jak do właścicieli nieruchomości i posiadaczy zwierząt odnoszą się do instytucji i służb miejskich, a także do dbających o porządek na zlecenie władz stolicy firm. W dokumencie określono także wymogi dotyczące ustawiania i opróżniania koszy, a także toalet w miejscach publicznych – tak aby ani ich lokalizacja ani wywóz nieczystości nie utrudniały życia ani nie pozbawiały spokoju mieszkańców. Wyraźnie zdefiniowano także wymagania w tym zakresie wobec organizatorów imprez masowych: np. festynów, targów, koncertów. W przypadku gdy przedsięwzięcie będzie trwało dłużej niż 3 godziny, jego inicjator będzie musiał zorganizować zaplecze sanitarne, a także zadbać o służby sprzątające. Osobne miejsce uchwała poświęca usuwaniu błota, śniegu i lodu – tak aby uniknąć tradycyjnie powtarzających się każdej zimy problemów z utrzymaniem właściwego stanu chodników i ulic.
Przepisy prawa, z których jasno wynikają nie tylko obowiązki mieszkańców, ale także standardy czystości, których egzekwowania mogą się oni domagać od władz miasta, to tylko jedno z narzędzi, które służy poprawieniu wyglądu stołecznych ulic, parków i osiedli. Już w przeszłości okazywało się, że Warszawiacy chętnie uczestniczą w inicjowanych przez Biuro Ochrony Środowiska i Zarząd Oczyszczania Miasta akcjach „dbania o środowisko naturalne” – o ile instytucje te stworzą minimalne do tego warunki. Np. 260 ustawionych w szkołach w ubiegłym roku specjalnych pojemników wystarcza do zbierania przez Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania każdego miesiąca ok. 300 kg zużytych baterii. Ponad 6 ton przeterminowanych leków trafia co miesiąc do unieszkodliwiania dzięki zbiórce prowadzonej w 95 proc. warszawskich aptek. Odpowiedzią na zainteresowanie mieszkańców „Sprzątaniem Świata” było ponad 112 tys worków foliowych, 200 tys. par rękawic i 200 mioteł, rozdanych przez Zarząd Oczyszczania Miasta troszczącym się o wygląd własnego miasta warszawiakom. Dlatego też Uchwała rady Warszawy ma być tylko kolejną przysłowiową „wędką” – którą samorząd podsuwa mieszkańcom, licząc na to, że w codziennej bieganinie wykorzystają ją do poprawienia jakości swojego życia.

Warszawskie inicjatywy ekologiczne
Nazwa przedsięwzięcia
Efekt
1. Selektywna zbiórka odpadówOdzyskanie 5,5 tys ton surowców rocznie
2. Zbiórka przeterminowanych farmaceutyków – uczestniczy ok. 400 aptekZbiórka ok. 72 ton leków rocznie
3. Zbiórka zużytych baterii w szkołach Zbiórka ok. 3,6 ton baterii rocznie
4. Usuwanie przeterminowanych odczynników ze szkolnych pracowni chemicznych Zneutralizowanie 5,6 ton chemikaliów z 62 szkół
5. Akcja “Czysta Warszawa” Zatrudnienie przy sprzątaniu miasta 350 bezrobotnych
6. Likwidacja nielegalnych składowiskZlikwidowanie 30 dzikich wysypisk i wywiezienie 8 tys. ton odpadów
7. Sprzątanie świata Zebranie 2 tys. ton śmieci
8. Ochrona kasztanowców – Akcja “Wygrabmy szrotówka kasztanowcowiaczka”Spalanie zarażonych larwami szkodnika liści może uratować 1,5 tys. warszawskich kasztanowców
9. Trawniki dla trawy W 2004 r. odnowienie 20 ha trawników