Ustawa o recyklingu pojazdów zobowiązała wprowadzających samochody na polski rynek do zapewnienia sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji, określając warunki jej funkcjonowania. Sieć ma zapewnić właścicielowi wyeksploatowanego pojazdu możliwość jego przekazania do punktu zbierania pojazdów.

Przyjęcie pojazdu jest nieodpłatne, o ile pojazd jest kompletny w rozumieniu przepisów ustawy. Z obowiązku zapewnienia sieci mogą być zwolnione osoby i podmioty gospodarcze, które wprowadzają na rynek nie więcej niż 1000 pojazdów rocznie, jednak za każdy wprowadzony pojazd muszą wnieść opłatę w wysokości 500 zł. Zobowiązani do tworzenia sieci, którzy nie dopełnią tego obowiązku, wpłacają natomiast opłatę za brak sieci, liczoną jako iloczyn stawki (500 zł) i liczby wprowadzonych pojazdów oraz iloraz liczby dni w roku, w których nie zapewniono sieci i liczby dni w danym roku. Wprowadzający, który nie wpłacił opłaty za brak sieci lub przekazał ją w niewłaściwej wysokości, może być dodatkowo ukarany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska dodatkową opłatą w wysokości 50% należnej kwoty. Wszystkie wymienione wyżej opłaty wpływają na wyodrębniony rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).

Podział wpływów
Działając na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 25 maja 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków przeznaczania wpływów z opłat w zakresie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, NFOŚiGW dokonuje podsumowania wpływów z opłat na dzień 31 marca. Na finansowanie dopłat do demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji przeznaczonych będzie 50% środków. Z kolei gminy będą miały do dyspozycji 20-procentową pulę zebranych środków na dofinansowanie w zakresie zbierania porzuconych wyeksploatowanych pojazdów. Z kolei na działania inwestycyjne w zakresie demontażu takich pojazdów, gospodarowania odpadami powstałymi w wyniku ich demontażu oraz zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji przeznaczono 30% środków.
Przedsiębiorcy prowadzący stacje demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji zobowiązani są do przekazania do 15 lutego Narodowemu Funduszowi i wojewodzie rocznego sprawozdania o takich pojazdach. W terminie do 31 marca przedsiębiorcy ci muszą złożyć wnioski o udzielenie dopłaty. Na podstawie sprawozdań NFOŚiGW określa, które stacje osiągnęły w danym roku wymagane ustawą poziomy odzysku i recyklingu. Jeżeli wnioskodawcy prowadzą kilka stacji, co najmniej jedna musi osiągnąć wymagane ustawą poziomy odzysku i recyklingu. Przedsiębiorcy muszą posiadać wymagane prawem, aktualne decyzje administracyjne uprawniające do prowadzenia stacji demontażu pojazdów (muszą figurować w wykazie wojewody).
Na stronie internetowej NFOŚiGW do 30 kwietnia publikowana będzie lista przedsiębiorców uprawnionych do otrzymania dopłaty do demontażu pojazdów. Podziału środków przeznaczonych na dopłaty dokonuje się wg ściśle określonego wzoru. Kwotę przeznaczoną na dopłaty dzieli się przez sumę mas odpadów poddanych odzyskowi i recyklingowi oraz przeznaczonych do odzysku i recyklingu, a także przez sumę mas przedmiotów i części przeznaczonych do ponownego użycia w odniesieniu do stacji, które spełniły wymienione wyżej warunki. Uzyskaną jednostkową kwotę dopłaty mnoży się przez sumę mas jak opisano powyżej – dla każdej stacji oddzielnie, uzyskując wielkość możliwej do udzielenia dopłaty. W dalszej kolejności porównuje się kwotę możliwą do przekazania dla danej stacji (lub łączną sumę kwot dla stacji prowadzonych przez jednego przedsiębiorcę) z kwotą udzieloną przedsiębiorcy prowadzącemu stację pomocy publicznej o charakterze de minimis w okresie poprzedzających trzech lat. Do składanego wniosku o dopłatę przedsiębiorca obowiązany jest załączyć informacje o uzyskanej pomocy publicznej de minimis. Rzeczywista wielkość przekazywanej dopłaty pomniejszona zostaje tak, by (oprócz kwoty z udzielonej wcześniej pomocy publicznej de minimis) nie przekroczyła równowartości 100 tys. euro.
Kwoty wynikające z pomniejszania dopłat do demontażu przysługujących przedsiębiorcom o przekroczenie limitu de minimis powiększają pulę dyspozycyjnych środków na rok następny, ale wyłącznie w zakresie wskazanym ustawą o recyklingu pojazdów. Z kolei dopłaty na demontaż pojazdów Fundusz przekazuje uprawnionym przedsiębiorcom w terminie do 31 maja.

Pieniądze dla gmin i na inwestycje
Gminy, które na swoim terenie przeprowadzą zbiórkę porzuconych pojazdów i przekażą je do stacji demontażu, mogą w terminie do 31 marca złożyć wniosek o dofinansowanie. Dofinansowanie następuje proporcjonalnie do ilości (nie masy) zebranych i przekazanych do stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji i przekazywane jest gminom przez Fundusz w terminie do 30 czerwca.
O dofinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie gospodarowania odpadami powstałymi w wyniku demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji mogą ubiegać się przedsiębiorcy prowadzący stacje demontażu, strzępiarki lub inne instalacje służące przetwarzaniu, odzyskowi lub recyklingowi odpadów powstających przy demontażu pojazdów oraz punkty zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji (muszą one posiadać wymagane przepisami decyzje w zakresie gospodarki odpadami).
W odróżnieniu od dopłat do demontażu i dofinansowania gmin, które są przekazywane w formie dotacji, dofinansowanie działań inwestycyjnych odbywać się będzie w formie pożyczek preferencyjnych. Zakres preferencji (oprocentowanie, karencja w spłacie kapitału, okres kredytowania i warunki umorzenia części zadłużenia) opisany jest w rozporządzeniu Rady Ministrów z 31 maja 2006 r.
Podmioty starające się o dofinansowanie muszą spełniać określone warunki. Muszą złożyć w NFOŚiGW wniosek o udzielenie pożyczki (wraz z wymaganymi załącznikami), którego wzór i instrukcja wypełniania znajduje się na stronie internetowej Funduszu, a także uzasadnić celowość przedsięwzięcia (co trzeba poprzeć opinią wydziału ochrony środowiska właściwego urzędu wojewódzkiego). Ponieważ będą oni spłacać pożyczkę, muszą też wykazać zdolność spłaty zaciągniętej pożyczki. Warunkiem uzyskania dofinansowania jest także przedstawienie zabezpieczenia pożyczki w kwocie pożyczonego kapitału, odsetek w skali roku i ewentualnej kary umownej.
Wnioski o dofinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych mogą być składane w Narodowym Funduszu w dowolnym terminie, ale ich rozpatrywanie rozpocznie się dopiero w drugiej połowie roku. Wynika to z zapisów rozporządzenia Rady Ministrów z 31 maja 2006 r., które środki na działania inwestycyjne traktuje jako swoistą rezerwę na dopłaty do demontażu pojazdów, przekazywane w przypadku uzasadnionej konieczności po 31 maja.

Tomasz Majewski
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Warszawa

Tytuł i śródtytuły od redakcji