Potrzebna informacja i wykształcone kadry

Żeby pierwszy prąd z polskiej elektrowni jądrowej popłynął w 2020 r., tj. zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z 13 stycznia br., konieczne jest zrealizowanie w jak najszybszym czasie wielu przedsięwzięć, które w warunkach polskich są zupełnie nowe. Bez żadnej przesady należy stwierdzić, że polska energetyka jądrowa jest w punkcie startowym i na razie stanowi raczej zalążek, gdyż niemal wszystko wymaga przygotowania, opracowania i zrealizowania. Według bazujących na wieloletnim doświadczeniu analiz i rekomendacji Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, proces wprowadzenia energetyki jądrowej w danym kraju wymaga 12-15 lat.

Data graniczna

Przy szczególnym zaangażowaniu państwa i nadaniu temu przedsięwzięciu najwyższego priorytetu okres ten może ulec skróceniu do 10 lat. Podaję te informacje, aby nie było żadnych wątpliwości co do tego, jak trudnym i niezwykle ambitnym jest zadanie oddania do użytkowania pierwszej polskiej elektrowni jądrowej w zakładanym terminie. Wszystkie tworzone w Departamencie Energii Jądrowej Ministerstwa Gospodarki harmonogramy działań bazują na tej dacie granicznej. Osobiście jestem optymistą i uważam, że termin jest realny, ale aby go dotrzymać, nie możemy stracić ani jednego dnia, a dla realizowanych działań cały czas musi wyraziście świecić zielone światło.

Pierwsza grupa zadań to te, które trzeba wykonać jako niezbędne elementy projektu „Programu polskiej energetyki jądrowej”, który zgodnie ze wspomnianą wcześniej uchwałą rządu ma być opracowany i przedłożony Radzie Ministrów. Przyjęcie tego programu to jeden z kluczowych etapów na drodze do uruchomienia pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. Według zupełnie wstępnych analiz projekt tego programu powinien być gotowy do 30 czerwca 2010 r., a jego przyjęcie przez Radę Ministrów nastąpi po przeprowadzeniu konsultacji społecznych, czyli do 31 października 2010 r. Działania te obejmują pięć obszarów, które poniżej charakteryzuję.

Dostosowanie polskiego prawa

Punktem wyjścia jest dostosowanie polskiego prawa do wymogów i potrzeb wynikających z realizacji energetyki jądrowej. Konieczne zmiany i uzupełnienia dotyczą szeregu istniejących regulacji. Przykładowo trzeba dostosować do standardów międzynarodowych wymagania dotyczące dozoru jądrowego, regulacje prawne muszą gwarantować inwestorom, że raz dokonane uzgodnienia dotyczące wymogów ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa jądrowego nie będą zmieniane w trakcie prowadzenia procesu inwestycyjnego. Prace w tym zakresie zostały uruchomione – dokonywana jest analiza rozwiązań prawnych w zakresie pokojowego wykorzystania energii jądrowej przyjętych w wybranych krajach Unii Europejskiej i USA.

Zagadnieniem o olbrzymim znaczeniu jest zapewnienie społeczeństwu pełnej informacji dotyczącej wprowadzenia w Polsce energetyki jądrowej. Przyczynę większości obaw i negatywnego stosunku do energetyki jądrowej stanowi brak dobrej i niestroniącej od trudnych pytań komunikacji w tym zakresie. Chcemy poprzez stosowne kampanie informacyjne zagwarantować polskiemu społeczeństwu, które wciąż jeszcze pamięta awarię w Czarnobylu, odpowiedź na każde pytanie oraz wyjaśnienie każdej wątpliwości. Szczególnie ważnym elementem kampanii będzie pokazywanie, że współczesna elektrownia jądrowa jest w pełni bezpieczna oraz kompleksowe wyjaśnianie tego, iż wprowadzenie energetyki jądrowej jest dla naszego kraju korzystne.

Aby móc realizować program energetyki jądrowej, trzeba mieć odpowiednio wykształcone i przeszkolone kadry. W Polsce praktycznie takich kadr nie mamy. Działania długofalowe w tym zakresie to utworzenie na wyższych uczelniach kierunków kształcących specjalistów w dziedzinie energetyki jądrowej. Ich absolwenci stanowić będą kadrę eksploatującą pierwszą elektrownię jądrową i budującą kolejne. Natomiast dla potrzeb przygotowania i początkowej fazy wdrażania „Programu polskiej energetyki jądrowej” przewiduje się przeprowadzenie szkolenia kadr w elektrowniach jądrowych i instytucjach zajmujących się tą problematyką w krajach, które mają największe doświadczenie w zakresie energetyki jądrowej. Z kilkoma takimi państwami prowadzone są już rozmowy dotyczące kształcenia kadr, które wskazują na obustronne zainteresowanie taką współpracą.

Lokalizacja i koszty

Na etapie przyjmowania przez Radę Ministrów „Programu polskiej energetyki jądrowej” konieczne jest określenie potencjalnych lokalizacji elektrowni jądrowych i składowiska odpadów promieniotwórczych. Analizy, które w tym okresie zostaną przeprowadzone, muszą wykazać, że istnieje możliwość umiejscowienia w Polsce tych obiektów. Prace te wymagać będą pewnego zakresu badań terenowych. Szczegółowe procedury lokalizacyjne to już późniejszy etap prac prowadzonych przez inwestora.

Ostatnim, ale niezbędnym elementem do przygotowania projektu programu jest analiza kosztowa. Dotyczy ona porównania kosztów energetyki jądrowej z innymi źródłami energii z uwzględnieniem początkowej i końcowej fazy cyklu paliwowego. To działanie ma bardzo wielkie znaczenie. Pozwoli na zwymiarowanie w warunkach polskich strony ekonomicznej wprowadzenia energetyki jądrowej. Jest to konieczne dla podejmowania decyzji biznesowych, ale stanowić będzie także ważny argument w konsultacjach społecznych.

Zbigniew Kamieński, dyrektor Departamentu Energii Jądrowej w Ministerstwie Gospodarki
Tytuł i śródtytuły od redakcji

Artykuł pochodzi z miesięcznika "Czysta Energia" nr 5/2009