Raport: jednoczesna walka z pandemią i zmianami klimatu może przynieść potrójne korzyści

Pandemia COVID-19 i zmiana klimatu to zbiegające się kryzysy. Ludzie na całym świecie stają w obliczu rosnących ekstremalnych temperatur, braku bezpieczeństwa żywności i wody oraz zmieniających się wzorców chorób zakaźnych. Jednocześnie zmiany klimatyczne i choroby zakaźne mają wspólne przyczyny – czytamy w raporcie naukowców skupionych wokół programu The Lancet Countdown.

“The Lancet Countdown on Health and Climate Change” to interdyscyplinarna współpraca pomiędzy 120 ekspertami z ponad 35 instytucji (w tym Światowej Organizacji Zdrowia, Banku Światowego, University College London i Tsinghua University w Pekinie), dotycząca monitorowania nasilającego się wpływu zmiany klimatu na zdrowie publiczne oraz niezależnej oceny realizacji zobowiązań podjętych przez rządy na całym świecie w ramach porozumienia paryskiego. Trwająca już od pięciu lat analiza śledzi zmiany w pięciu dziedzinach w oparciu o 43 wskaźniki obrazujące, co działania w dziedzinie klimatu – lub ich brak – oznaczają dla zdrowia publicznego.

Czystsze powietrze i bardziej przyjazne miasta

Powiązanie globalnego powrotu do zdrowia po pandemii COVID-19 z naszą odpowiedzią na zmiany klimatyczne daje potrójną korzyść: poprawę zdrowia publicznego, stworzenie zrównoważonej gospodarki i ochronę środowiska. Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym może być największą szansą zdrowotną XXI wieku na świecie. Wiele interwencji podejmowanych na rzecz klimatu przynosi ogromne korzyści dla zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi w postaci czystszego powietrza, zdrowszej diety i bardziej przyjaznych mieszkańcom miast, a może także ograniczyć czynniki ryzyka przyszłych chorób zakaźnych – wynika z raportu.

Jak piszą jego autorzy, po raz kolejny stało się jasne, że żaden kraj – rozwinięty czy rozwijający się – nie pozostał nietknięty wpływem zmiany klimatu na zdrowie. Skutki zmiany klimatu już teraz wpływają na stan zdrowia mieszkańców Europy, której starzejąca się populacja zamieszkuje głównie miasta. Europa osiąga najwyższe wskaźniki wrażliwości na upały. Tylko w roku 2018 w regionie europejskim odnotowano ponad jedną trzecią zgonów starszych osób w wyniku upałów – 104 000 z 296 000 w skali globalnej.

Nowe dowody na szkodliwość smogu

Publikacja “The Lancet” przedstawia również najnowsze dowody na wzrost liczby przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza, nasileniem przenoszenia chorób zakaźnych i spożyciem czerwonego mięsa. Dowodzi, że w każdym z tych obszarów niezbędne są pilne działania. Również w naszym kraju.

“Działania na rzecz ochrony klimatu w Polsce przekładają się bezpośrednio na poprawę zdrowia populacji poprzez zmniejszenie jej narażenia na zanieczyszczenia powietrza emitowane jednocześnie z substancjami niekorzystnie wpływającymi na klimat. W tym kontekście, szybkie odejście od spalania węgla, zwłaszcza w niewydajnych piecach gospodarstw domowych, jest działaniem o szczególnym znaczeniu dla zdrowia naszego społeczeństwa, klimatu i środowiska” – komentuje doniesienia raportu w zakresie zanieczyszczeń powietrza dr hab. Michał Krzyżanowski, profesor wizytujący Imperial College London, cytowany w prasowym komunikacie.

Stu dwudziestu skupionych wokół programu wiodących na świecie naukowców i klinicystów zajmujących się związkiem zdrowia i zmiany klimatu twierdzi, że jeśli podejmiemy pilne działania w celu przeciwdziałania zmianie klimatu – wdrażając plany mające na celu ograniczenie globalnego wzrostu temperatury do znacznie poniżej 2 st. C – możemy złagodzić kryzys i osiągnąć korzyści zdrowotne oraz ekonomiczne. Jednocześnie, działania na rzecz klimatu mogą zmniejszyć ryzyko przyszłych pandemii odzwierzęcych, które również są powiązane z czynnikami klimatycznymi.

Autorzy raportu zwracają uwagę, jak silnie obciążony został system opieki zdrowotnej podczas pandemii koronawirusa. Jednocześnie podkreślają, że zmiana klimatu będzie swoimi konsekwencjami do granic możliwości testowała wydolność sektora medycznego. Niestety wiele krajów wciąż nie posiada strategii ochrony zdrowia i klimatu, natomiast wydatki na dostosowywanie sektora opieki zdrowotnej do skutków zmiany klimatu wynoszą w skali globalnej zaledwie 5 proc.

“Żaden kraj ani kontynent nie jest w stanie ustrzec się przed konsekwencjami zmiany klimatu. Fale upałów, coraz częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe, rozprzestrzenianie się chorób wektorowych – te problemy pojawiły się już także w Polsce. Doniesienia raportu +The Lancet Countdown+ potwierdzają, jak ważne dla zdrowia publicznego, oprócz doraźnej walki z pandemią COVID-19, jest zatrzymanie globalnego ocieplenia. Tylko wspólna reakcja na oba te kryzysy jest szansą na ochronę zdrowia publicznego. Jeśli nie zostaną podjęte natychmiastowe działania, wpływ zmiany klimatu na zdrowie będzie coraz poważniejszy, a systemy opieki zdrowotnej – z obecnie przeciążonych – staną się zupełnie niewydolne” – podsumowuje Weronika Michalak z organizacji HEAL Polska, analizującej wpływ czynników środowiskowych na zdrowie publiczne.